Hillegom, Kerkplein 1 - Maartenskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Maartenskerk
Genootschap:	PKN Ned. Hervormd
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	Hillegom
Plaats:	Hillegom
Adres:	Kerkplein 1
Postcode:	2181JC
Sonneveld-index:	02342
Jaar ingebruikname:	16e eeuw
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 22136

Geschiedenis

Gedeeltelijk historische kerk met toren. Nederlands Hervormde kerk. Van oorsprong katholieke Sint-Maartenskerk.

De oudste gedeelten van de kerk zijn het koor uit de 16e eeuw, en het onderste gedeelte van de toren, dat dateert uit de 13e eeuw. Dat is te zien aan de gebakken stenen aan de voet van de toren. Deze stenen 'kloostermoppen' zijn van een ongebruikelijk formaat. Eind 12e eeuw kwam pas het gebruik van bakstenen in zwang. Onderin de toren was ooit het gevang van het dorp Hillegom.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog is de kerk bij oorlogshandelingen uitgebrand (in de periode 1573-1576), op de toren na. Het koor, zoals we het nu zien, is na 1575 weer opgebouwd. Pas na 1607 is het schip provisorisch hersteld.

In de jaren 1920 werd de kerk te klein voor de groeiende bevolking van Hillegom. Het schip werd afgebroken en een nieuw ruimer schip met transept kwam ervoor in de plaats. De toren en het koor bleven behouden.

Op het grasveld voor de kerk zijn nog grafzerken te zien. Tijdens de herbouw in 1929 zijn alle graven in de kerk geruimd. De fraaiste grafstenen zijn in het koor gelegd, o.a. van het geslacht Six.

Tijdens herstelwerkzaamheden is de torenspits op 13 februari 1978 afgebrand. Op 3 mei 1979 was de herbouwde spits in de oude glorie hersteld.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Hervormde kerk. Toren 15e eeuw en later verhoogd. Deel van het koor 16e eeuw; moderne uitbreidingen 1929. Klokkenstoel met klok van E. Splinter, 1640, diam. 97,2 cm. Mechanisch torenuurwerk, Korfhage ca. 1910-1920, voorzien van elektrische opwinding.

Orgel

De firma Standaart leverde in 1921 een nieuw orgel voor de Hervormde Kerk te Hillegom. Het verving het vorige orgeltje, bekend als het 'orgeltje van Six', dat rond 1850 door de familie Six aan de kerk was geschonken. Het betrof hier een klein instrument van Strümphler uit 1793. Op 7 juli 1921 werd het nieuwe orgel in gebruik genomen, met een bespeling door Leo Mens, organist van de Nieuwe Kerk te Den Haag. Na een grote verbouwing van de kerk in 1930 kreeg het orgel een nieuwe plaats achter een nieuw sober front. In mei 1966 is het instrument gerestaureerd, omgebouwd en uitgebreid door P.C. Bik & Zonen. Tachtig procent van het oude pijpwerk werd opnieuw gebruikt, maar de mechanieken, klavieren en de rest van het pijpwerk is nieuw gemaakt. De heer S.P. Visser, organist van de kerk sinds 1921, was adviseur bij de verbouwing. Het orgel is eind 1966 weer in gebruik genomen. In de Hervormde Kerk te Hillegom heeft ook enige tijd een koororgel gestaan, gemaakt door de firma Dekker uit Goes. Het was afkomstig uit een kerk in Haarlem-Noord. Dankzij het initiatief van Jan Foks, organist te Hillegom, is het rond 1968 in Hillegom geplaatst. Het orgel zou onderdelen van Van den Bijlaardt hebben bevat. Inmiddels is het al weer een tijd verdwenen. In 2022 is de firma Adema begonnen met een restauratie van het orgel. Het is een bijzondere actie: het orgel wordt geplaatst in de kassen van het Adema-orgel uit de Sint Urbanuskerk in Bovenkerk, die worden samengevoegd tot één nieuwe kas. Er wordt een nieuwe speeltafel gebouwd, in het meubel van het Pels-orgel uit de Sint Martinuskerk in Makkum. Het pedaalklavier is overgenomen van de oude speeltafel van de kathedraal in Rotterdam, en de balgen worden overgenomen van het orgel van de Sint Laurentiuskerk in Weesp. De bedoeling is om het Standaart-orgel in zijn oorspronkelijke staat te herbouwen met behulp van deze materialen.