Brontekst bekijken van Kantens, Langestraat 25 - Christelijke Gereformeerde Kerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:CGK]]
[[Categorie:Kantens]]
[[Categorie:Gemeente Het Hogeland]]
[[Categorie:Provincie Groningen]]
{{#display_map:9995PD Langestraat 25 Kantens, Nederland|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Gereformeerde Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gereformeerde Kerken in Nederland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Groningen
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Het Hogeland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Kantens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Langestraat 25
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 9995PD
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 00962 19166
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1931
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | B. Jager
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|515349}}
|}

==Geschiedenis==

Architectonisch buitengewoon belangrijke interbellumkerk met dakruiter.
 
Gebouwd als Gereformeerde Kerk, als zodanig in gebruik  tot 2004. Daarna Christelijke Gereformeerde Kerk. 

Door de vorming van de protestantse gemeente is in de Gereformeerde Kerk (1931, B. Jager) aan de Langestraat 25 te Kantens op 20 november 2005 de laatste dienst gehouden. De kerk is verkocht aan de Christelijk Gereformeerde Kerk van Thesinge/Westerwijtwerd, die tot nu toe haar diensten, behalve in Thesinge, ook hield in de hervormde kerk van Westerwijtwerd. Die laatste locatie zal dan afgestoten worden. De eerste CGK dienst was op 4 december 2005. (55-06)

==Geschiedenis Chr. Geref. kerk ==

Als gevolg van de Afscheiding in 1834 werd op 27 september 1835 in het dorp Thesinge de eerste Christelijke Afgescheiden Gereformeerde gemeente geïnstitueerd door het instellen van de ambten. Deze instelling gebeurde in een dienst geleid door Ds. Hendrik de Cock en werd gehouden in een boerenschuur aan de Lageweg op de boerderij van de familie Dijk.

In 1892 ging deze gemeente mee met de kerken voortgekomen uit de Doleantie. Deze verenigde kerken kregen de naam Gereformeerde Kerken.

Door moeilijkheden in de plaatselijke Gereformeerde kerk ontstond er in 1940 wederom een Christelijke Gereformeerde Kerk. Zo werden op 9 mei 1940 wederom in een boerenschuur de ambten ingesteld. De dienst werd geleid door ds. K.G. van Smeden.

Door onder meer problemen binnen de Gereformeerde Kerk Synodaal van Middelstum en later ook binnen de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt, ontstond er vanaf 1988 een explosieve groei binnen de gemeente Thesinge. De kerkenraad van Thesinge nam daarom de beslissing de 13e-eeuwse dorpskerk van [[Westerwijtwerd, Pastoriepad 5 - Mariakerk |Westerwijtwerd]] te huren van de Stichting Oude Groninger Kerken, waardoor de wijkgemeente Westerwijtwerd ontstond. De eerste dienst werd gehouden op 2 oktober 1988.

De opvolgende jaren groeide de gemeente dusdanig snel dat men steeds vaker te maken kreeg met ruimtegebrek. In 2004 werd de kerkenraad van Thesinge/Westerwijtwerd het kerkgebouw van de Gereformeerde Kerk van Kantens te koop aangeboden. Door genoemd ruimtegebrek en het beleid zich evangeliserend meer te willen richten op het noorden werd na onderhandelingen van ruim anderhalf jaar op 15 november 2005 de officiële koopakte getekend.

Dientengevolge werd op 27 november 2005 na ruim 17 jaren symbolisch afscheid genomen van het kerkgebouw in Westerwijtwerd door de kanselbijbel te sluiten en samen met het avondmaalsstel de kerk uit te dragen. Op 4 december 2005 werd de eerste dienst gehouden in het kerkgebouw van Kantens.

Op 7 november 2006 viel het besluit tot instelling van een kerkenraad te Kantens conform artikel 38 Kerkorde wat betekende dat de wijk Kantens niet meer onder de gemeente Thesinge viel, maar als zelfstandige gemeente verderging.

Zondag 11 maart 2007 werd onder grote belangstelling de institueringsdienst gehouden onder leiding van ds. M.P. Hofland waarin de ouderlingen en diakenen werden bevestigd. Tevens werd in deze dienst ds. P.C. de Lange bevestigd als predikant van de nieuwe gemeente.

De Christelijke Gereformeerde Kerk van Kantens behoort tot het landelijk verband van die kerken met dezelfde naam. De kerken hebben hun opleidingsinstituut in de Theologische Universiteit te Apeldoorn.

Om in de gemeente van Christus naar de vereiste orde te leven, vindt toepassing plaats van de vigerende kerkorde van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland, soms gewijzigd door de synoden der kerk.

==Monumentomschrijving Rijksdienst==

Gereformeerd KERKGEBOUW met aangebouwde KOSTERSWONING in 1932 gebouwd naar een ontwerp van architect B. Jager uit Uithuizen. Het gebouw is opgetrokken in een Regionale variant op de Amsterdamse Schoolstijl. Het interieur van de kerk is in een aan de Art Déco verwante stijl uitgevoerd door wagenmaker A. Zandt tezamen met zijn knecht S. Lenstra. Het orgel dat oorspronkelijk boven de kansel was geplaatst en via de kosterswoning te bereiken was, is verplaatst naar de tribune voorin de kerk en vervangen door een nieuw orgel uit 1963 van de firma V.d. Berg & Wendt uit Zwolle, dat buiten de bescherming valt. Ruim twintig jaar geleden zijn de in staal vervatte glas-in-loodramen vervangen door gekleurd glas in aluminium sponningen en zijn de entreedeuren vernieuwd. In 1984 is een nieuwe houten vloer in de kerk gelegd. Voor het overige is het interieur geheel intact gelaten. Achter de kosterswoning is in 1956 een vrijstaand schuurtje gebouwd dat buiten de bescherming valt.

Het kerkgebouw ligt midden in het dorp aan een pad dat naar de wierde leidt.

====Omschrijving====
De deels onderkelderde zaalKERK met aangebouwde kosterswoning is opgetrokken in een rode gesinterde baksteen. Het kerkgedeelte wordt afgesloten door een tweezijdig gesloten schilddak met rechthoekige goot tegen een rechte achtergevel, gedekt met een bruin geglazuurde gotische pan. Op het nokeinde aan de voorzijde (noordoost) een zeshoekige dakruiter met spits en windwijzer, bekleed met leien; onder de spits houten ventilatieroosters. In het dakvlak van de zuidoostgevel bevinden zich een dakkapel met driedelig venster met glas-in-lood, en een gemetselde schoorsteen; in dat van de noordwestgevel een dakkapel zonder glas-in-lood (oorspronkelijk met glas-in-lood). De beide zijgevels van de kerk worden geleed door zes gemetselde steunberen met daartussenin telkens twee verticale vierruits vensters; alleen in het eerste vak vanaf de voorzijde bevinden zich twee horizontale vierruits vensters. De twee zijden van de voorgevel hebben een spiegelbeeldige invulling: een geknikt zesruits venster met een gevelsteen eronder en een houten deur (niet origineel), met elkaar verbonden door een gepleisterde latei; een laaggeplaatste vensterpartij met hoekvenster, die boven de latei nog eens wordt herhaald. Op de linker gevelsteen staat: "tot de wet en tot getuigenis, Jes. 8:20", en op de rechter: "eerste steen gelegd 4 april 1932, soli deo gloria". Voor elke deur een taps toelopende gemetselde stoep van drie treden hoog, die ligt ingebouwd tussen gemetselde bloembakken. Alle vensters in het kerkgedeelte hebben aluminium sponningen met gekleurd glas erin (oorspronkelijk staal met glas-in-lood).

Tegen de rechte achtergevel is de KOSTERSWONING gebouwd, bestaande uit een gedeelte onder een steil zadeldak en een dwars erop geplaatste aanbouw met plat dak. Het gedeelte met kap, die is gedekt met een bruine geglazuurde gotische pan, heeft een rechthoekige goot die doorloopt over de topgevel en een gemetselde schoorsteen midden op de nok. Zowel in de noord- als zuidwestgevel een samengesteld H-venster en een hoekvenster; in de topgevel een H-venster, twee kleine tweeruits vensters en een deur (vernieuwd) die naar het plat dak van de aanbouw leidt; in de zuidoostgevel een samengesteld H-venster, een klein tweeruits venster en een uitgebouwd portaal met houten deur met glasruit bovenin en gemetselde stoep ervoor. Het aangebouwde platte deel met gemetselde borstwering en schoorsteen, heeft in de noordwestgevel twee deuren (vernieuwd), beide met een gemetselde stoep ervoor, een H-venster en een klein venster; in de zuidwestgevel een piepklein venster en in de zuidoostgevel een enkel en een samengesteld H-venster.

In het INTERIEUR van de kerk zijn ondermeer van belang: het paraboolvormige tongewelf bekleed met zachtboard, en houten spanten; de "lambrizering" van rode baksteeen; de in drie rijen opgestelde houten banken met Art Déco motieven; de geometrisch opgebouwde platformkansel en het kastje met lezenaar, beide van gevlamd triplex en hout; de met triplex beklede steunberen waaraan lampen hangen met glazen kap; de ballonlampen aan het plafond; de houten trap naar de tribune in het voorportaal. In de kosterswoning zijn het vermelden waard: het balkenplafond met authentieke lamp met drie glazen bollen in de consistoriekamer.

====Waardering====
Gereformeerde kerk met aangebouwde kosterswoning van algemeen belang vanwege cultuur- en architectuurhistorische waarde

* als markant voorbeeld van een gereformeerde kerk uit het begin van de jaren dertig
* vanwege de opvallende expressieve vormgeving
* vanwege het vrij gave interieur met Art Déco motieven
* vanwege het eigentijdse materiaalgebruik
* vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van het exterieur
* vanwege de beeldbepalende ligging aan het pad naar de wierde. 

==In de media==

* Uit: Reformatorisch Dagblad d.d. 20 maart 2007.

Vorige week zondag is in het Groningse Kantens een christelijke gereformeerde kerk geïnstitueerd. In deze dienst, die geleid werd door de consulent ds. M.P. Hofland uit Groningen, werden vijf ouderlingen en twee diakenen bevestigd. In dezelfde dienst werd ds. P.C. de Lange aan de gemeente van Kantens verbonden. Ds. De Lange wordt met de verzelfstandiging van Kantens predikant van zowel Thesinge als Kantens.

Voor de instituering maakte de gemeente in Kantens/Westerwijtwerd deel uit van de christelijke gereformeerde kerk van Thesinge, vertelt scriba Joh. Spriensma desgevraagd. In 1988 kwam er naast de preekplaats in Thesinge een tweede preekplaats in Westerwijtwerd. De diensten in Westerwijtwerd werden in het begin bijgewoond door ongeveer veertig mensen. In de loop van de jaren nam dit aantal echter flink toe.

Omdat het gehuurde kerkgebouw in Westerwijtwerd te klein werd, werd vorig jaar november het voormalige gereformeerde kerkgebouw aan de Langestraat in Kantens gekocht. Tegelijkertijd werd besloten om een zelfstandige gemeente op te richten, aldus Spriensma. De christelijke gereformeerde kerk te Kantens telt nu ongeveer 140 leden, de christelijke gereformeerde kerk in Thesinge heeft ongeveer 150 leden.

==Afbeeldingen==
====Exterieur====
<gallery>
Afbeelding:00962 Kantens vm.Geref.Kerk 1931 bg.2004 Langestraat 25 Gron. foto. André van Dijk Kerkenverzamelaar (4).jpg
Afbeelding:00962.Kantens.GK.jpg
Afbeelding:00962 Kantens vm.Geref.Kerk 1931 bg.2004 Langestraat 25 Gron. foto. André van Dijk Kerkenverzamelaar (5).jpg
Afbeelding:00962 Kantens vm.Geref.Kerk 1931 bg.2004 Langestraat 25 Gron. foto. André van Dijk Kerkenverzamelaar (6).jpg
Bestand:Kantens Chris Geref 010.jpg
Bestand:Kantens, Langestraat 25 - Christelijke Gereformeerde Kerk 2.jpg
Bestand:Kantens, Langestraat 25 - Christelijke Gereformeerde Kerk 1.jpg
</gallery>
====Interieur====
<Gallery>
Afbeelding:00962.Kantens.GK (1).JPG
Afbeelding:00962.Kantens.GK (3).JPG
Afbeelding:00962.Kantens.GK (2).JPG
Afbeelding:00962 Kantens vm.Geref.Kerk 1931 bg.2004 Langestraat 25 Gron. .jpg
Afbeelding:00962 Kantens vm.Geref.Kerk 1931 bg.2004 Langestraat 25 Gron. (2).jpg
Bestand:Kantens Chris Geref 002.jpg
Bestand:Kantens Chris Geref 003.jpg
Bestand:Kantens Chris Geref 005.jpg
Bestand:Kantens Chris Geref 004.jpg 
Bestand:Kantens Chris Geref 007.jpg 
Bestand:Kantens Chris Geref 009.jpg
Bestand:Kantens, Langestraat 25 - Christelijke Gereformeerde Kerk (2).jpg|opname 2025 
Bestand:Kantens, Langestraat 25 - Christelijke Gereformeerde Kerk (3).jpg
Bestand:Kantens, Langestraat 25 - Christelijke Gereformeerde Kerk (4).jpg
Bestand:Kantens, Langestraat 25 - Christelijke Gereformeerde Kerk.jpg
Bestand:Kantens, Langestraat 25 - Christelijke Gereformeerde Kerk (5).jpg
</Gallery>