Brontekst bekijken van Maastricht, Heerderweg 1 - Heilig Hart van Jezus (Koepelkerk)

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:RK]]
[[Categorie:Maastricht]]
[[Categorie:Gemeente Maastricht]]
[[Categorie:Provincie Limburg]]
[[Categorie:Alphonse_Boosten_(1893-1951)]]

{{#display_map:50.84727,5.70746|type=hybrid}}

{|
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Heilig Hart van Jezus
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | (RKK) Rooms-Katholieke Kerk in Nederland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Limburg
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Maastricht
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Maastricht
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Heerderweg 3
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 6224LA
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 1922
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Alphonse Boosten (1893-1951); Ritzen, J.
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Sonneveld-index:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 13140
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|506644}}
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Bouwjaar:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1921-1922
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Type:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Functie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Religieus
|}

==Geschiedenis==
Architectonisch buitengewoon belangrijke en stedenbouwkundig beeldbepalende kerk, met rijke inventaris. Typologisch gezien is de kerk een zeldzaam hoogtepunt in de Nederlandse rooms-katholieke kerkbouw uit de eerste helft van de twintigste eeuw (zie beschrijving en waardering hieronder).
De Heilig Hart- of Koepelkerk in Maastricht werd opgericht als rectoraatskerk door de Paters van het Heilig Hart. Nu is de kerk parochiekerk. Het gebouw is één van de meest spraakmakende voorbeelden van moderne katholieke kerkbouw van begin twintigste eeuw. Het is één van de eerste kerken in Nederland waarin voor een groot deel gewapend beton werd toegepast. Tevens hoofdwerk in de eerste periode van het oeuvre van Alphons J.N. Boosten (1893-1951), ontworpen met Jos Ritzen met wie hij toen samenwerkte. 
De kerk verrees uiteindelijk in drie bouwfasen (1922, 1929 en 1953) en is nooit geheel afgebouwd: Boosten ontwierp twee slanke torens die de twee later toegevoegde aanbouwen aan de Scharnerweg en Heerderweg hadden moeten markeren. Deze twee aanbouwen, zonder torens, verrezen respectievelijk in 1929 en 1953. 

Het modernistische ontwerp van Boosten ondervond felle kritiek van de Bisschoppelijke Bouwcommissie, waardoor Boosten vanaf toen gedurende een aantal jaren geen opdrachten voor kerken meer kreeg. Door de koepel en ijle torens zou het kerkontwerp teveel op een moskee lijken.

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
KATHOLIEKE KERK van de H. Hart-parochie, bekend als de Koepelkerk, met een op de oriëntaalse centraalbouw geïnspireerde vormgeving. Dominant gesitueerd in de oostelijke stadsuitbreiding achter het spoorwegstation. Gebouwd in opdracht van Pater H. Luijten, priester van de H. Hart-congregatie, naar ontwerp van de architecten Alphons Boosten en Jos. Ritzen. Voor de bijzondere constructie van de dubbele koepel was ir. M. Huydts verantwoordelijk. Het ontwerp werd gerealiseerd in een drietal stadia: de centraalbouw in 1921, de doopkapel en het zangkoor in 1929,  de rechterzijbeuk, de entreepartij aan de Heerderweg en de Gerarduskapel in 1953. De twee tot het oorspronkelijke ontwerp behorende torens zijn nooit uitgevoerd. De na 1953 gerealiseerde aanbouwen zijn uitgesloten van bescherming.
De R.K. Koepelkerk (1922, A.J.N. Boosten en J. Ritzen) heette officieel rectoraatskerk van het H. Hart van Jezus. Het was een kerk van de Paters van het H. Hart uit Cadier en Keer. Door het teruglopend aantal paters is de kerk 8 januari 2006 overgedragen aan het kerkbestuur, zodat het een parochiekerk werd. 
====Omschrijving==== 
De kerk heeft een op een centraal middelpunt geörienteerde octagone plattegrond, met aan vier zijden een uitbouw op een rechthoekige plattegrond. Tussen deze uitbouwen zijn zowel aan de Heerderweg als de Scharnerweg entreepartijen gesitueerd. Op het centrale volume bevindt zich een dubbel koepeldak met koperen bedekking en nokkruis, de zijruimten onder platte daken zijn voorzien van dakleer. Koperen bakgoten en hemelwaterafvoer.
De buitengevels zijn voorzien van plinten in zwarte basaltlava en werden verder opgetrokken in Kunrader steen, mergel, baksteen en betonnen kunststeen. Het geheel is voorzien van eenvoudige, geometrische ornamenten en licht risalerende gevelvlakken. De ingang aan de Heerderweg kenmerkt zich door een symmetrische compositie van drie in hoogte variërende blokvormige volumes onder platte daken, waartussen zich een brede toegangstrap bevindt. De entree is centraal geplaatst, heeft de hoogste daklijn en telt drie, door verticaal geaccentueerde lisenen gescheiden deuren. De toegang aan de Scharnerweg is voorzien van een trapsgewijs teruglopend portiek in een in hoogte verspringend geometrisch bouwvolume. De in octagoon verband geplaatste buitengevels worden afgesloten door een terugliggende, octagone galerij met steunberen, waarop de gewapend betonnen ringband is aangebracht die het betonnen koepelgewelf mede ondersteunt.
Rechthoekige houten paneeldeuren met beslag en hang- en sluitwerk . Rechthoekige, rondboogvormige en spitsboogvormige stalen vensterkozijnen, met diverse vormen van roedeverdeling. De spitsboogvormige stalen vensters zijn voorzien van natuurstenen traceringen. 
De buitengevels omhullen een gewapend betonconstructie met acht in de buitenmuren weggedrukte zuilen, waarop boven de centraalbouw twee boven elkaar gelegen betonnen koepels - hoogte onderste koepel 29 meter, middellijn 24 meter - rusten. De bovenste koepel ligt 2 meter hoger en is met koper bedekt.

In het INTERIEUR, waarin twaalf marmersoorten zijn toegepast, zijn onder meer van belang: 22 glas-in-lood ramen, een muurschildering plus tapijtontwerp in de Mariakapel van de hand van Henri Jonas; kruiswegstaties in reliëftegels tegen de muurzuilen, Charles Eyck; marmeren hoofdaltaar, Maria-altaar en wijwatervaten, Alphons Boosten; vleugelretabel op hoofdaltaar en smeedijzeren godslamp van de Utrechtenaar Brom, met voorstellingen uit het Boek der Openbaring, van H. Hollewand; muurschildering achter hoofdaltaar, Eugène Laudy (1947); in de Gerarduskapel een betonnen Christoffelbeeld van G. Hack; glas-in-lood ramen van J. de Visser S.C.J. (1966), Jon Martin (1959), Hubert Duys en Jos Hermans; van Charles Vos een pièta, geflankeerd door muurschilderingen van Daan Wildschut (1950), plus enkele sculpturen; houten heiligenbeelden van Gène Eggen; een chronogram in een marmeren gevelsteen; lambrizeringen in groen-wit Cipollino-marmer; de doopvont, de betonnen cassetteplafonds in de uitbouwen van de centraalbouw; diverse paneeldeuren met beslag en geornamenteerd hang- en sluitwerk; oorspronkelijk kerkmeubilair op houten vlonders.

In de kerk een klok van F. van Aerschot, 1920, diam. 42,5 cm en twee klokken van anonieme gieters.
====Waardering==== 
De R.K. kerk van het H. Hart is van cultuurhistorische waarde als zeer bijzondere uitdrukking van een geestelijke, technische en typologische ontwikkeling; verder heeft de architectuur van kerk een grote innovatieve waarde.
De kerk is vanwege de oriëntaalse centraalbouw, de constructie, de esthetische kwaliteiten, het bijzonder materiaalgebruik, de ornamentiek en de bijzondere samenhang tussen exterieur en interieur van zeer grote architectuurhistorische waarde. De kerk is bovendien van zeer bijzondere betekenis voor het oeuvre van de architecten Boosten en Ritzen.
Uit oogpunt van ensemblewaarden is de kerk vanwege haar situering ten zeerste verbonden met de uitbreiding van de stad aan de oostzijde van het spoorwegemplacement en van zeer bijzondere betekenis voor het aanzien van de stad.

De kerk beschikt over een hoge mate architectonische gaafheid van zowel ex- als interieur, is van zeer groot belang in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving en beschikt over een zeer grote architectuurhistorische, bouwtechnische en typologische zeldzaamheidswaarde.

==Externe links==
* [http://www.koepelkerk.net/ Website kerkelijke gemeente]
* {{Klim|687}}
* {{Wikipedia2|Koepelkerk_(Maastricht)}}
* {{Wikimedia|Koepelkerk_Maastricht}}

==Afbeeldingen==
<gallery>
Maastricht, bouw Koepelkerk, 1939.jpg|1939 (Wikimedia)
Afbeelding:13140 Maastricht Rectoraatskerk H.Hart v.Jezus (RK.Koepelkerk) 1922 Lim. opname April 1985 foto. Alie Stok-Britting. Krommenie..jpg|opname April 1985  foto. Alie Stok-Britting. Krommenie.
Afbeelding:Maastricht H Hart Verschueren 1967.jpg
</gallery>

* Op zoek naar meer afbeeldingen.