Marssum, Buorren 20 - Sint-Pontianuskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	St. Pontianus
Genootschap:	PKN Protestantse gemeente Beetgum - Beetgumermolen - Engelum - Marssum I.W.
Provincie:	Friesland
Gemeente:	Waadhoeke
Plaats:	Marssum
Adres:	Buorren 20
Postcode:
Inventarisatienummer:	09313
Jaar ingebruikname:	12e
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 28622

Geschiedenis

Toren 15e eeuw.

Monumentomschrijving Rijksdienst

HERV. KERK, op omheind kerkhof gelegen. Dorpskerk bestaande uit een deels nog romaanse noordmuur uit tufsteen opgetrokken, in de 17e of 18e eeuw van een nieuwe koorsluiting voorzien; ook de ongelede toren kan uit de 13e eeuw stammen. Fraai gaaf interieur bestaande uit een preekstoel met achterschot en klankbord, doophek met knopversiering, doopbekken. Omgaande betimmering van panelen met gebombeerde lijst, drie rijk gebeeldhouwde overhuifde herenbanken, ten westen van de preekstoel alle banken met knopversiering, alles 17e eeuw, orgel met Hoofdwerk en Rugwerk, in 1804 door A. van Gruisen gebouwd, met rugpositief waaronder sluitwand in vervolg op de lambrizering. Drie rode Bremerstenen zerken en vele hardstenen gebeeldhouwde zerken (16e-18e eeuw) waaronder grote uit 1610 gemerkt H.P. en G.C. Popta-zerken uit de v.m. Galileikerk te Leeuwarden. Klokkenstoel met twee klokken, waarvan één van anonieme gieter uit 1472, diam. 100 cm. en één van H. Falck, 1618, diam. 108 cm. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk, ca. 1580.

Gebouwomschrijving SKKN

Marssum (de vroegere spelling is soms 'Marsum') ligt vier kilometer ten westen van Leeuwarden. De Hervormde Kerk van Marssum dateert van omstreeks 1200 en is opgetrokken van uit Duitsland aangevoerde tufsteen, kloostermoppen en, na de Reformatie toegepast, zg. Friese geeltjes. In de noordmuur zijn enkele resten uit 1200 bewaard gebleven, zoals de twee dichtgemetselde Romaanse vensters en een spaarveld, een rondbogige randversiering. Hieraan is waarschijnlijk de oorspronkelijke hoogte van de kerk af te lezen. Dat was een sober ingericht kerkje met een gesloten karakter en kleine hooggeplaatste ramen. In de vijftiende eeuw werden in de zuidmuur twee spitsboogramen aangebracht. De huidige houten roedeverdeling is van omstreeks 1800. Het geheel uit gele baksteen opgetrokken koor is van omstreeks 1770. De toren is dertiende-eeuws en is aan de zuid- en westzijde met gele klinkers bekleed, doch was oorspronkelijk uit kloostermoppen opgetrokken. De toren had tot 1848 een zadeldak (deze mededeling is incorrect, gezien het hiernavolgende). De koperen wijzerplaten dateren uit 1646 toen de klokkenstoel vernieuwd werd. Op de eerste zolder bevindt zich een smeedijzeren uurwerk uit omstreeks 1500.

In 1846 werd de kerk als volgt omschreven: '[De] hooggelegen kerk is een net gebouw, dat in het midden der zeventiende eeuw aanzienlijk hersteld is; het verwulf is gemaakt in 1724 en het orgel, geschonken door Jonkheer Pieter van Jongestal, is ingewijd op 16 Februarij 1804. De stompe toren, waarop een ronde koepel, heeft twee klokken, beide gegoten in het jaar 1618.'

Het interieur bevindt zich grotendeels in de staat van eind zeventiende, begin achttiende eeuw. De eiken betimmering is in 1664 aangebracht. De jongste restauratie vond in 2000/2001 plaats en had ten doel het houtwerk van houtworm te verlossen. Tevens werden de meeste ramen en kozijnen in het koor en de zuidwand vervangen. De kosten werden voor de helft betaald door Monumentenzorg, de rest kwam van particuliere zijde.

Entourage

De kerk staat midden in het dorp op het kerkhof, dat omringd is door een rij linden. Het dorp ligt op een terp, de kerk ligt op het hoogste punt van deze terp, ongeveer 7,5 meter boven NAP. De linden onttrekken de kerk grotendeels aan het gezicht. Vlakbij staat het bekende Popta-slot. De kerk is eigendom van de kerkelijke gemeente, de toren is van de Stichting tot behoud van monumenten in de gemeente Menaldumadeel.