Nijkerk, Synagogepad - Synagoge
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam object: | Synagoge |
| Genootschap: | Israëlitisch |
| Provincie: | Gelderland |
| Gemeente: | Nijkerk |
| Plaats: | Nijkerk |
| Adres: | Synagogepad / Singel |
| Postcode: | |
| Inventarisatienummer: | |
| Jaar ingebruikname: | 1801 |
| Architect: | |
| Huidige bestemming: | gesloopt |
| Monument status: | geen |
Geschiedenis
In gebruik tot 1943.
In het begin van de zeventiende eeuw vestigden de eerste joodse families zich in Nijkerk. Zij kochten land aan in de omgeving en hielden zich bezig met de tabaksteelt. De joodse gemeenschap van Nijkerk was rond 1650 al zo groot dat er een begraafplaats op Hoogstraten gekocht werd. De huidige Nieuwstraat heette in die tijd de 'Jodenbreestraat'. In de tweede helft van de zeventiende eeuw verlieten vele joodse tabakstelers de plaats, maar de komst van een belangrijke joodse familie van Italiaanse afkomst in het eerste decennium van de achttiende eeuw gaf een nieuwe impuls aan de plaatselijke tabaksindustrie en aan de joodse gemeenschap. De synagogediensten, die aanvankelijk in het 'Huijs met de Bijenkorf' aan de Koetsendijk plaats vonden en na 1728 in een andere privé-woning, werden gehouden volgens de Sefardische gebruiken. De Nijkerkse joodse gemeente was de enige Italiaans-joodse gemeenschap in Nederland.
In 1761 dienen de Hoogduitse joden een verzoek in om een synagoge te mogen bouwen. Hoewel het verzoek ingewilligd werd, ging de nieuwbouw niet door. In plaats daarvan werd de zolder van een pakhuis aan de Singel verbouwd en tot 1801 als synagoge gebruikt.
In 1801 werd er aan de Singel een nieuwe synagoge van de Hoogduitse gemeente plechtig ingewijd. De Hoogduitse gemeente bleef groeien, terwijl tegelijkertijd de Italiaanse gemeente in omvang afnam. Dit is voor het Opperconsistorie (??) aanleiding geweest om aan te dringen op een fusie die, na aanvankelijk verzet van Italiaanse zijde, in 1808 een feit werd. Toch kwam er pas omstreeks 1844 een einde aan de synagogediensten volgens de Sefardische ritus. De nog uit Italië meegebrachte Torarol werd overgedragen aan de Hoogduitse gemeente en de Italiaanse synagoge werd in gebruik genomen als school en vergaderzaal; eerder had het joodse onderwijs plaatsgevonden in het huis van de godsdienstonderwijzer.
De resten van de synagoge zijn in 1954 verkocht en later verbouwd tot bedrijfsruimte. In 1962 is de joodse gemeente Nijkerk officieel opgeheven en bij die van Amersfoort gevoegd. (Bron:Joods Historisch Museum)