Brontekst bekijken van Rijssen, Molenstalweg 19 - Noorderkerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Gemeentelijk monument]]
[[Categorie:GG]]
[[Categorie:Rijssen]]
[[Categorie:Gemeente Rijssen-Holten]]
[[Categorie:Provincie Overijssel]]


{{#display_map:52.30988,6.51427|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Noorderkerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Geref. Gemeenten
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Overijssel
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijssen-Holten
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Rijssen
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Molenstalweg 19
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 7462AG
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Sonneveld-index:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 10541
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1955
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Fresen, A.F.
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | gemeentelijk monument
|}

== Geschiedenis ==
Zeer grote kerk met toren.  Goed te zien vanuit de trein. Vermoedelijk de eerste naoorlogse "refodome". Gemeente gesticht in 1836. Kerkgebouw uit 1955 (2400 zitplaatsen), verbouwd in 2006. Aantal zitplaatsen sindsdien 1900.

==Tijdlijn==
* 1953 – Op zaterdag 11 juli wordt de eerste steen gelegd door ds. P. Honkoop sr. Op 20 mei 1955 vindt de ingebruikname plaats.
* 1968 – De groei van de Gereformeerde Gemeente zet door in Rijssen. In 1968 wordt de bijna even grote Zuiderkerk in gebruik genomen, maar de Noorderkerk blijft de moederkerk.
* 1990 – Er komt een grote renovatie. Het aantal zitplaatsen wordt teruggebracht van 2400 naar 1970 omdat de [[Rijssen, Jacob Ruysdaelstraat 1 - Zuiderkerk|Zuiderkerk]] voldoende ruimte biedt. Ook starten kerkdiensten in de nieuwbouwwijk Veeneslagen. Dit leidt tot de instituering van de gemeente Rijssen-West.  (Dit is niet de Westerkerk, deze behoort tot de hervormde gemeente en daar huist nu de hersteld hervormde gemeente)
* 2004 – De Noorderkerk krijgt een nieuw orgel gebouwd door orgelmaker H. van Eeken uit Herwijnen. Het vervangt een uit 1938 daterend orgel van een onbekende bouwer. In 1955 werd dit orgel vanuit de Walkerk overgeplaatst naar de Noorderkerk. Op 10 december 2004 is de ingebruikname.
* 2006 – De Noorderkerk ondergaat een grote verbouwing, er komt een nieuwe zaal bij de kerk bestemd voor catechisaties en verenigingswerk.
* 2009 – Restaurateurs nemen de kerktoren onderhanden: nieuwe voegen, nieuwe uurwerk- verlichting, nieuwe dakgoten en een reparatie van de motor van de luidklok.
* (Bron:Contactbrief 145/2021)

== Bericht uit 2006 ==
De Noorderkerk van de gereformeerde gemeente in Rijssen ondergaat de komende maanden een grootscheepse onderhoudsbeurt. Het dak van de kerk krijgt nieuwe panlatten en nieuwe dakpannen. Verder wordt het voegwerk aan de gevels vernieuwd. Een gespecialiseerd restauratiebedrijf vervangt kapotte gevelstenen en maakt de voegwapening roestvrij.

De kerk, die in 1955 in gebruik werd genomen, staat op de gemeentelijke monumentenlijst. Het hele bedehuis komt in de steigers te staan. De gemeente kan gedurende de komende maanden steeds van de kerk gebruik blijven maken. Het is de bedoeling dat de werkzaamheden voor het einde van dit jaar voltooid zijn.

Volgend jaar worden het centraleverwarmingssysteem en het luchtbehandelingssysteem van de kerk vernieuwd. De voorbereidingen hiervoor zijn in volle gang. Tijdens de renovatie van volgend jaar kan de kerk niet worden gebruikt en zal er voor de kerkdiensten worden uitgeweken naar het kerkgebouw van een van de zustergemeenten in Rijssen. Veel gemeenteleden hebben zich als vrijwilliger aangemeld om werkzaamheden te verrichten.

==Het orgel==
In 1938 voltooide Koppejan een pneumatisch orgel voor de [[Rijssen, Walstraat - Walkerk (1924 - 1955)|Walkerk]] in Rijssen met 23 stemmen. Het instrument werd in 1956 verplaatst naar de [[Rijssen, Huttenwal 16 - Noorderkerkje (1895 - 1939)|Noorderkerk]], waar het boven de kansel kwam te hangen. Bij de overplaatsing is de dispositie gewijzigd. Het orgel werd in 1979 geheel gereviseerd door de firma De Olde. In 1989 viel het besluit een nieuw orgel te laten maken. De orgelcommissie ging in 1994 aan het werk. Uiteindelijk kreeg Henk van Eeken de opdracht tot nieuwbouw. Voor de zomer is het oude orgel afgebroken. Enkele registers zijn gebruikt door Ide Boogaard voor aanvulling van de dispositie van het Eule-orgel (1866) dat in 2003 in de [[Rijssen, Veeneslagen 107 - De Tabernakel|Tabernakel]] in Rijssen-West is geplaatst.
*( Bron:[http://orgbase.nl/scripts/ogb.exe?database=ob2&%250=1003772&LGE=EN&LIJST=lang Orgeldatabase])

== In de media ==
* Uit ''Reformatorisch Dagblad'', 12 juli 2005.
Bij de bouw was het een van de grootste kerken van Nederland. Nu, vijftig jaar later, staat de Noorderkerk van de gereformeerde gemeente van Rijssen-Noord niet meer boven aan de lijst van bedehuizen met de meeste zitplaatsen. Maar nog steeds komen er zondag aan zondag veel mensen naar de erediensten. M. Harbers, die een aantal jaren hulpkoster is geweest van deze jubilerende kerk, was achttien jaar toen het pand werd geopend. Ds. P. Honkoop sr. verrichtte destijds de openingshandeling.<br />
„Voor die tijd zaten we in de Walkerk”, zegt Harbers. Dat gebouw zou voor de meeste kerkelijke gemeenten al ruim genoeg zijn. Zo niet voor de gereformeerde gemeente van Rijssen. Het bedehuis zat overvol en een nieuw gebouw was daarom dringend nodig. „De kinderen zaten op de trap van de preekstoel. En wanneer de kerkenraad de consistorie uitkwam, konden ook daar mensen zitten.”<br />
De nieuwe Noorderkerk kreeg 2400 zitplaatsen. Dat aantal werd enkele jaren geleden teruggebracht tot 2200. Het gebouw begon namelijk uit te zetten, waardoor de constructie te licht werd. Daarom moest het pand worden verstevigd. Dat kostte dusdanig veel ruimte dat er zitplaatsen sneuvelden.<br />
Volgens Harbers zit de kerk tegenwoordig veelal niet meer helemaal vol. Rijssen telt behalve de Noorderkerk nog twee gereformeerde gemeenten, die van Rijssen-Zuid (Zuiderkerk) en Rijssen-West (De Tabernakel). 

* Uit ''Reformatorisch Dagblad'', 11 juli 2006.

De Noorderkerk van de gereformeerde gemeente in Rijssen wordt verbouwd. Als alles naar verwachting verloopt, zal in september met het karwei worden begonnen, zegt scriba G. W. van de Maat.<br />
Over de verbouwing wordt al geruime tijd gesproken. De kerk mist een grote multifunctionele ruimte, terwijl er wel minder efficiënte ruimten zijn. Daarom worden deze omgevormd tot een zaal die plaats biedt aan 200 mensen. De zaal is onder andere bedoeld voor rouwontvangsten en als ontmoetingsruimte voor verenigingen.<br />
Daarnaast worden verbeteringen aangebracht aan onder andere het sanitair. Ook komt een er keuken bij. Aan de noordkant van de kerk wordt een nieuwe ingang gebouwd met onder andere een garderobe. Onder de kerk, die op een 2,5 meter hoge fundering rust, komt een kelder voor 200 fietsen.<br />
De kerk werd ruim vijftig jaar geleden gebouwd. Later werd er een gedeelte aangebouwd, dat bedoeld was als pastorie. In die functie is het nooit gebruikt. De consistorie werd erin gevestigd, evenals een verenigingszaal. De garage daaronder wordt nu archiefruimte. De planning is dat de aanbouw aan het einde van dit jaar gereed is.<br />
De Noorderkerk heeft ruim 1900 zitplaatsen. De gereformeerde gemeente Rijssen-Noord wordt bediend door ds. C.A. van Dieren. 

* Uit ''Reformatorisch Dagblad'', 29 december 2009.

De Noorderkerk van de gereformeerde gemeente te Rijssen is in restauratie. Hoewel voor de Kerst de steigers om de toren al zijn weggehaald, is de restauratie van de kerk aan de Molenstalweg nog niet af. Koster J. Kamp: „We hebben een heel schema wanneer wat er moet gebeuren. Met zo’n gebouw ben je nooit klaar. Zo moet een deel van de westgevel van het kerkgebouw binnenkort worden gevoegd.”<br />
De toren kwam afgelopen maanden voor het eerst sinds de bouw ervan in de jaren 1950 onder handen van restaurateurs. Volgens Kamp is de toren opnieuw gevoegd, is de uurwerkverlichting hersteld, is de wijzerplaat van de klok verguld en zijn de oude dakgoten vervangen door koperen exemplaren. Ook de motor van de luidklok, die sinds de jaren 1980 in het gebouw hangt, moest gerepareerd worden.<br />
In 2006 onderging de Noorderkerk ook een verbouwing. Het gebouw kreeg onder andere een nieuwe multifunctionele ruimte, nieuw sanitair en een andere keuken. Onder de kerk werd een kelder uitgediept om fietsen te stallen.

* Uit ''Reformatorisch Dagblad'', 4 oktober 2011.

De gereformeerde gemeente te Rijssen bestaat 175 jaar. Donderdag wordt daar in een herdenkingsdienst in de Noorderkerk bij stilgestaan. Tevens wordt dan het eerste exemplaar van een herdenkingsboek aangeboden aan burgemeester A.C. Hofland.
Een van de mensen die aan de wieg stonden van de ”kleáne koarke” was oefenaar Otto Voortman, „een man van de oude stempel, met een bevindelijke boodschap.”<br />
De precieze datum van de instituering van een christelijke afgescheiden gereformeerde kerk in Rijssen is niet bekend. Verschillende kerkhistorici houden het op de tweede helft van 1836.<br />
In 1839 kreeg de „kleáne koarke” een eigen predikant in de persoon van ds. K. Wildeboer, een voormalige bakker uit het Groningse Midwolda. In Rijssen betrok hij een woning aan het Hangerad, waar ook de diensten werden gehouden. Later werd het naastgelegen ”köstershoes” daar eveneens voor gebruikt. In de loop van 1862 betrok men de nieuwe Walkerk aan de Walstraat.<br />
De gemeente sloot zich rond 1843 aan bij de Gereformeerde Kerk onder het kruis. Toen dit kerkverband zich in 1869 op landelijk niveau met de Christelijk Afgescheidene Gereformeerde Kerk verenigde en verder ging als Christelijke Gereformeerde Kerk ging de Walkerk daarin mee.<br />
Van 1871 tot 1883 werd de gemeente gediend door ds. J. Diephuis. Zijn ambtsperiode werd gekenmerkt door onderlinge verdeeldheid. Als gevolg hiervan ontstonden er breuken in de gemeente die nooit meer zijn geheeld. Nadat het vertrek van ds. Diephuis namen bezwaarde gemeenteleden de Walkerk in bezit. De aanhangers van ds. Diephuis vonden onderdak in een schuur aan de Haarstraat.<br />
Naast de Walkerk ontstond er in 1882 een Dordtsch gereformeerde gemeente. Een van de eerste kerkenraadsleden was Arend Baan. De eerste jaren kwam de Dordtsch gereformeerde gemeente onder meer bijeen op de deel bij Arend Kippers en in de woning van Arend Baan. Na verloop van tijd betrok men de tabaksfabriek aan de Bouwstraat. In 1895 verrees er op de hoek van de Bleekstraat en de Esstraat een nieuwe kerk, in de volksmond al spoedig de Eskerk genoemd. In de eerste decennia van de twintigste eeuw werd de gemeente in de Eskerk gediend door ds. B. van Neerbos en ds. M. Hofman. Van 1907 tot 1953 maakte de Eskerk deel uit van de Gereformeerde Gemeenten. In laatstgenoemd jaar sloot zij zich aan bij de Gereformeerde Gemeenten in Nederland.<br />
Nadat ds. Diephuis in 1883 was vertrokken werd de Walkerk van 1885 tot 1888 gediend door ds. L. Spoel, nadien door ds. J. J. Grass en ds. P. van der Heijden.<br />
In de loop van de twintigste eeuw mocht de Walkerk zestien keer een nieuwe oefenaar of predikant verwelkomen. Bekende voorgangers waren oefenaar L. Wijting, ds. W.C. Lamain, ds. P. Honkoop, ds. M. Blok en ds. A. Bregman.<br />
In 1932 sloot de Walkerk zich aan bij de Gereformeerde Gemeenten. Hoewel de Eskerk zich daar (evenals in 1907) fel tegen verzette, vond dit toch doorgang. Vanwege de groei van de gemeente werd de Walkerk in 1955 verwisseld voor de nieuwe Noorderkerk. Later kwamen daar de Zuiderkerk en De Tabernakel nog bij. Momenteel bedraagt het ledental van de drie gemeenten ruim 6500.

* Uit '''Reformatorisch Dagblad''' , 8 juni 2015<br />
De in 1955 gebouwde Noorderkerk van de gereformeerde gemeente te Rijssen-Noord wordt grondig gerenoveerd. Om praktische redenen worden alle werkzaamheden in en buiten de kerk in één keer uitgevoerd.

==Externe links==
* {{Wikipedia2|Noorderkerk_(Rijssen)}}
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Noorderkerk,_Rijssen Meer afbeeldingen op Wikimedia]
* {{Wikidata|Q3643813}}
== Afbeeldingen ==
====Exterieur====
<Gallery>
Afbeelding:Rijssen Noorderkerk.jpg
Bestand:Kerkrijssenn7290.jpg | Ansichtkaart 1981 - WG
Bestand:Kerkrijssenn9052.jpg | Ansichtkaart - WG
Rijssen Geref.Gem. Noorderkerk 1955.jpg|Kopie Google Maps
Rijssen Geref.Gem. Noorderkerk.jpg|Kopie Google Maps
Rijssen Geref.Gem. Noorderkerk 2.jpg|Kopie Google Maps
</Gallery>

====Interieur====
<Gallery>
Afbeelding:Rijssen Noorderkerk MK Koppejan 1955.jpg | ca 1955
Afbeelding:Rijssen Noorderkerk Koppejan 1955.jpg | ca 1955
Afbeelding:Rijssen Noorderkerk int ans.jpg | ca 1955
Afbeelding:Rijssen Noorderkerk int ca 1957.jpg | ca 1957
Afbeelding:Rijssen Noorderkerk int.jpg | 1983
Afbeelding:Rijssen Noorderkerk int 2.jpg | 1983
</Gallery>