Handelingen

Rotterdam, Grotekerkplein 15 - Grote of St. Laurenskerk: verschil tussen versies

Uit Reliwiki

(opmaak)
Regel 108: Regel 108:
==Afbeeldingen kerkgebouw==
==Afbeeldingen kerkgebouw==
<Gallery>
<Gallery>
Bestand:1--The German ultimatum ordering the Dutch commander of Rotterdam to cease fire was delivered to him at 10-30 a.m. on May - NARA - 535916.jpg|Bron:Wikimedia/National Archive
Afbeelding:Rotterdam (6).JPG|opname 23-07-2011 René v.d.Bie, Oosterland (Zld).
Afbeelding:Rotterdam (6).JPG|opname 23-07-2011 René v.d.Bie, Oosterland (Zld).
Afbeelding:Grote of St.-Laurenskerk.JPG| opname 14-06-2005 foto. H.E. Wesselink
Afbeelding:Grote of St.-Laurenskerk.JPG| opname 14-06-2005 foto. H.E. Wesselink
Regel 176: Regel 177:
Bestand:Rotterdam.St.Laurenskerk.28 nov.2010.©JvN.4547.jpg|opn. JvN 28-11-2010
Bestand:Rotterdam.St.Laurenskerk.28 nov.2010.©JvN.4547.jpg|opn. JvN 28-11-2010


</gallery>  
</gallery>


== Orgels ==
== Orgels ==

Versie van 27 jan 2014 15:27


Algemene gegevens
Genootschap : PKN Hervormd
Gemeente : Rotterdam
Plaats : Rotterdam
Adres : Grotekerkplein 15
Provincie : Zuid-Holland
Jaar ingebruikname : 1525
Huidige bestemming: kerk
Naam kerk : Grote of Sint Laurenskerk
Architect :
Monument-status: Rijksmonument 32783 (Kerk)
32782 (Toren)
Inventarisatienummer: 02985

Geschiedenis

R.K. Kerk tot 1572. Door oorlogshandelingen verwoest 15 mei 1940. Restauratie c.q. herbouw, in etappes, 1947-1968. De eerste etappe van de herbouw was het transept. De tweede etappe was herbouw koorpartij. De derde etappe was herbouw schip en toren.

Het bankenplan, voor kerkelijke vieringen, is ongeveer midden jaren 1990 verwijderd. Ook in gebruik als Cultureel Centrum en te huur voor "evenementen".

Vanaf 2009 was de toren van de St. Laurenskerk opnieuw in restauratie. Eind 2010 stond deze toren geheel "ingepakt". Bij deze restauratie zijn, zo is de bedoeling, eerdere restauraties met inferieur materiaal alsnog goed aangepakt. Op 10 september 2010 is, in aanwezigheid van Z.K.H. Prins Willem-Alexander, in de Sint-Laurenskerk de (semi-?)permanente tenstoonstelling "De Laurenskerk: een monument vol verhalen" geopend. Deze interessante tentoonstelling, met diverse thema's, o.a. "Kapel van de Hervorming" is ingericht in de (tot dan toe nogal kale) zijkapellen van schip en koor van de kerk.

Nadere beschrijving

Laatgotische kruisbasiliek. Kerk gebouwd tussen 1460 en ca. 1525. Zwaar beschadigd in 1940, hersteld tussen 1947 en 1968. Afgezien van de zijkapellen geheel in hout overwelfd. Drie 17de eeuwse grafmonumenten van zeehelden: voor Egbert Kortenaer (1604-1665) door Jan Dommelaer, gesneuveld bij Lowestoft, voor Johan van Brakel (1618-1690) gesneuveld bij Beachy Head en voor Witte de With (1599-1658) door Pieter Rijcx, gesneuveld tijdens de Noorse Oorlog. Toren ingebouwde westtoren. Bouw toren begonnen 1448 en voltooid omstreeks 1525. Verhoogd 1547 tot 1555 en van een bovengeleding in gotiserende vormen voorzien, ter vervanging van een houten bekroning door H. de Keijser, in 1646-'47. Geheel uitgebrand in mei 1940, restauratie 1951-1968. Beiaard.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Grote- of St. Laurenskerk. Laat-gotische kruisbasiliek, kooromgang en kapellen tegen de zijbeuken en het rechte gedeelte van de kooromgang. Houten overwelving, met uitzondering van de kapellen, die stenen kruisribgewelven dragen. Geheel uitgebrand mei 1940; restauratie 1951-1968. Tot de inventaris behoren: het koperen hekwerk van het in 1711-1715 vervaardigde koorhek, thans opgesteld tussen de koorpijlers; een renaissance-orgelkas, circa 1540, afkomstig uit de Herv. Kerk te Schoonhoven, in de zuidelijke transeptarm. In deze orgelkas een drieklaviers instrument met vrij pedaal, gemaakt in 1959 door de firma Marcussen uit Denemarken; grafmonument voor admiraal Kortenaer (1665), van Brakel (1690) en Witte de With (1658). In het koor een vroeg 18e eeuwse orgelkas met nieuwe onderkas. Hierin een nieuw instrument dat buiten de bescherming valt.

Toren

Toren der Grote of St. Laurenskerk. Ingebouwde westtoren. Bouw toren begonnen, 1448 en voltooid omstreeks 1525. Toren verhoogd 1547 tot 1555 en van een bovengeleding in gotiserende vormen voorzien, ter vervanging van een houten bekroning door H. de Keijser, in 1646-'47. Geheel uitgebrand in mei 1940, restauratie 1951-1968. Klokkenspel, waarvan 28 klokken gegoten door François Hemony in 1660 en 21 moderne klokken. Klokkenstoel bestaande uit een gelui met vier klokken waarvan twee van W. Hoerken, 1447, diam. resp. 169 en 113 cm en twee van François en Pieter Hemony, 1654. Trommelspeelwerk van F. Douw, 1661.

foto. A. Rademaker Hendrik ido Ambacht

In de media

Uit Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, 25 Juli 1845.

Het orgel in de groote kerk te Rotterdam, in 1828 ingewijd, en waaraan nog altijd het vierde handklavier ontbrak, is door de heeren J. Bätz en Comp. van Utrecht voltooid en den 22 Julij voor 't eerst bespeeld. Dat orgel heeft nu 62 sprekende registers en gezamenlijk 4.752 pijpen en is een der grootste en voortreffelijkste in ons land.

Uit Het Vaderland, 11 Juni 1940.

Het orgel van de St Laurenskerk in Rotterdam, dat met de kerk is te loor gegaan, had een eigenaardige geschiedenis achter den rug. In 1788 werd tot de aanschaffing van een nieuw orgel besloten. De orgelmakers Hess uit Gouda en Bätz uit Utrecht, maakten met de organisten J.W. Lustig uit Groningen, en Johannes Hendrik Bruyninkhuysen (organist van de kerk van 1778 tot 1795) het bestek op en 27 Sept. 1790, dus 150 jaar geleden werd de bouw gegund aan den orgelmaker Wolferts. De kosten bedroegen f 65.000 minimaal tot f 70.000 maximaal. Het vierde klavier was aanvankelijk bestemd voor een klokken- of stavenspel, waarvan de onderste toon C-8 voet moest spreken. In 1803 en in 1815—16 besloot men evenwel dit klavier bizonder te bestemmen voor echogeluiden. Groot C 32-voet in het front moest 632 oude ponden wegen.

De bouw ondervond vele tegenspoeden: Wolferts bleek niet aan zijn verplichtingen te kunnen voldoen, de omwenteling in 1795 werd oorzaak, dat de verdere kosten voor rekening van de gemeente Rotterdam kwamen, enz. 11 Febr. 1798 werd het rugwerk in gebruik genomen, wegens gebrek aan fondsen moest van verder afwerken worden afgezien. In 1803 werd het orgel opnieuw geëxamimeerd, doch.... af gekeurd. In 1828 werd het hoofdmanuaal afgeleverd, een bovenwerk en een vrij pedaal; het rugwerk was met het hoofdmanuaal in een goed verband gebracht en in 1845 werd de dispositie vernieuwd, verbeterd en vergroot, met toevoeging van een vierde klavier, door J. Bätz & Co. te Utrecht.

Na 57 jaar was het groote orgel, de trots van Besselaar, eindelijk gereed. In 1930 is het gerestaureerd. Nu is er zelfs geen stukje van een pijp van teruggevonden en het heeft er 4752 gehad, met 72 sprekende registers.

Uit Het Vaderland, 5 December 1940.

DE HERBOUW VAN DE St. LAURENS. Er zijn reeds voorloopige plannen

Zooals reeds bericht, heeft een commissie van deskundigen uitgemaakt, dat de Groote of St Laurenskerk van Rotterdam hersteld zal kunnen worden en het ook mogelijk mag worden geacht den toren te restaureeren. Het kerkbestuur heeft contact met de autoriteiten gehad en, hoewel een definitieve beslissing nog niet is gevallen, baseert het zich er op, dat de restauratie van toren en kerk een feit zal worden.

De toren heeft vooral geleden doordat de houten stelling en de liftkoker van de onder handen zijnde herstellingen gebrand hebben als een fakkel. Met den toren, eigendom van de gemeente, heeft het kerkbestuur overigens geen bemoeienis, al is het natuurlijk ondenkbaar, dat wel de kerk en niet de toren in ouden luister zou worden hersteld. Ook de heropbouw van de kerk is geen zaak, die de kerkelijke of burgerlijke gemeente op zich zal kunnen nemen; zonder het Rijk zal het niet mogelijk zijn het historische monument weder op te richten en te behouden.

Dat inderdaad de verwachting gerechtvaardigd is dat kerk en toren hersteld zullen worden, kan worden afgeleid uit het feit dat in het groote plan voor het nieuwe Rotterdam rekening is gehouden met de St Laurenskerk en -toren — op de oude plaats en wel zoodanig, dat zij als op een wijd plein komen te staan, waarop ook een waterpartij is ontworpen. Van de zijde van het kerkbestuur vernamen wij, dat de kerk volgens de voorloopige plannen eenigszins anders van vorm zal worden, o.a. door het weglaten van de vroegere aanbouwen en een wat andere kapconstructie. Ook zal de kerk iets kleiner worden, al zal het oude karakter stellig zooveel mogelijk worden behouden.

De andere kerken welke de Ned. Herv. gemeente verloren heeft, zullen niet herbouwd worden. Ter vervanging zullen er op plaatsen, waar zij gewenscht zullen blijken, kerken komen, die aan 1200 personen zitplaats bieden.

Men weet dat de Ned. Herv. gemeente behalve eenige kerken ook haar administratiegebouw bij de St Laurens en eenige andere gebouwen heeft zien verdwijnen. Ze is dus wel zeer gedupeerd, waarbij nog komt, dat zij nog op hooge lasten zit die verband houden met omvangrijke herstellingen, die aan de St Laurens in den laatsten tijd zijn verricht. Zoo is in de laatste vijf jaar het dak vernieuwd, wat een halve ton heeft gekost en heeft de restuaratie, die in 1915 begon, ook groote financieele lasten met zich gebracht. Het prachtige onvervangbare orgel, dat op zichzelf een waarde werd toegekend van een millioen gulden, is nog 5 jaar geleden grondig hersteld, hetgeen f 15.000 heeft gevergd.

Ter verlichting van den schuldenlast en ook om straks in staat te zijn het hare bij te dragen voor het nieuwe interieur van de herbouwde Groote Kerk, zint het kerkbestuur thans op middelen. Van de bekende fraaie briefkaarten van de kerk is een mooie collectie vergrootingen gemaakt en behalve deze en de mapjes, kan men ook een reproductie van een teekening van den toren koopen. Het ligt in de bedoeling een expositie in uitgebreiden vorm binnenkort in Den Haag te houden en later ook in andere steden.

Uit Metro editie Rotterdam, 25-04-2013

Laurenskerk heeft nog veel geld nodig. Een actie om geld op te halen voor de Laurenskerk heeft nog niet heel veel opgeleverd. Er is nog zo'n 300.000 euro nodig om te voorkomen dat de kerk aan het eind van het jaar de deuren moet sluiten. Het geld is nodig voor onderhoud aan onder meer het dak.

Externe links


Afbeeldingen kerkgebouw

De volgende foto's zijn alle op 25 oktober 2006 gemaakt door Edward Ippel, Hoorn.

Hieronder een serietje foto's, in de schemer, d.d. 28 november 2010, toen de kerktoren wegens restauratie geheel "ingepakt" stond. Ruim 2 maanden eerder was de hierboven vermelde expositie "Een monument vol verhalen" in de kerk zelf geopend.

Orgels

Hoofdorgel.

Het hoofdorgel is in 1972/73 gebouwd door de firma Marcussen & Søn te Aabenraa (Denemarken).

Dispositie
  • Hoofdwerk (manuaal 2): Praestant 16' - Octaaf 8' - Openfluit 8' - Quint 5⅓' - Octaaf 4' - Spitsfluit 4' - Octaaf 2' - Ruispijp 4-5 sterk - Mixtuur 8-10 sterk - Scherp 6-8 sterk - Cornet 8' 5 sterk, vanaf a - Trompet 16' - Trompet 8'.
  • Rugwerk (manuaal 1): Quintadeen 16' - Praestant 8' - Holpijp 8' - Quintadeen 8' - Octaaf 4' - Roerfluit 4' - Quint 2⅔' - Octaaf 2' - Woudfluit 2' - Sifflet 1⅓' - Sesquialter 2-4 sterk - Mixtuur 6-8 sterk - Scherp 4-6 sterk - Dulciaan 16' - Trompet 8' - Kromhoorn 8' - Tremulant.
  • Bovenwerk, in zwelkast (manuaal 3): Gedekt 16' - Praestant 8' - Baarpijp 8' - Roerfluit 8' - Viola di Gamba 8' - Viola di Gamba 8' (zwevend) - Octaaf 4' - Openfluit 4' - Terts 3 1/5' - Roerquint 2⅔' - Nachthoorn 2' - Terts 1 3/5' - Mixtuur 5-7 sterk - Cymbel 3 sterk - Bombarde 16' - Trompette 8' - Voix humaine 8' - Clairon 4' - Tremulant.
  • Chamadewerk (manuaal 3): Trompeta magna 16' discant - Trompeta brillante 8' bas/discant - Trompeta de batalla 8' bas/discant - Orlos 8' bas/discant - Clarin fuerte 4' bas/discant - Clarin 2' bas.
  • Borstwerk (manuaal 4): Gedekt 8' - Praestant 4' - Blokfluit 4' - Nasard 2⅔' - Octaaf 2' - Gedekte fluit 2' - Octaaf 1' - Tertiaan 2 sterk - Scherp 4-5 sterk - Regaal 16' - Kromhoorn 8' - Regaal 8' - Tremulant.
  • Pedaal: Praestant 32' - Octaaf 16' - Open Subbas 16' - Gedekte Quint 10⅔' - Octaaf 8' - Gemshoorn 8' - Roerquint 5⅓' - Octaaf 4' - Koppelfluit 4' - Nachthoorn 2' - Dwarsfluit 1' - Ruispijp 5 sterk - Cornet 3 sterk - Mixtuur 10 sterk - Bazuin 32' - Bazuin 16' - Fagot 16' - Trompet 8' - Trompet 4' - Zink 2'.
  • Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Pedaal - Bovenwerk aan Pedaal Rugwerk aan Hoofdwerk - Bovenwerk aan Hoofdwerk - Borstwerk aan Hoofdwerk.

Mechanische sleepladen. Barker-machine op de manuaalkoppelingen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1.

Externe link

http://www.laurenskerkrotterdam.nl/

Afbeeldingen hoofdorgel

Transeptorgel.

Het transeptorgel is in 1959 gebouwd door de firma Marcussen & Søn te Aabenraa (Denemarken). De grote orgelkas stamt uit het jaar 1540 en is een werkstuk van Henrick Niehoff. Afkomstig uit de St. Bartholomeüskerk te Schoonhoven.

Dispositie
  • Hoofdwerk (manuaal 2): Prestant 8' - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Spitsfluit 4' - Octaaf 2' - Mixtuur 1⅓' 5-7 sterk - Cymbel ⅓' 3 sterk - Trompet 8'.
  • Rugwerk (manuaal 1): Holpijp 8' - Prestant 4' - Roerfluit 4' - Woudfluit 2' - Quint 1⅓' - Sexquialter 2⅔' 2 sterk, vanaf g - Scherp 1' 4-5 sterk - Dulciaan 8' - Tremulant.
  • Borstwerk (manuaal 3): Gedekt 8' - Quintadena 4' - Koppelfluit 4' - Prestant 2' - Blokfluit 2' - Sifflet 1' - Cymbel ⅓' 2 sterk - Regaal 16' (horizontaal) - Tremulant.
  • Pedaal: Spitsgedekt 16' - Prestant 8' (transm.) - Spitsgedekt 8' (C-f gecomb. met Spitsgedekt 16') - Octaaf 4' - Mixtuur 2⅔' 6 sterk - Fagot 16' - Schalmei 4'.
  • Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Pedaal - Borstwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Hoofdwerk - Borstwerk aan Hoofdwerk.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1. Winddruk: 65 mm. WK. (Hoofdwerk, Borstwerk), 65 mm. WK. (pedaal), 60 mm. WK (Rugwerk).

Afbeeldingen transeptorgel

Koororgel.

Het koororgel is in 1962 gebouwd door de firma Marcussen & Søn te Aabenraa (Denemarken). Het front dateert van omstreeks 1725.

Dispositie
  • Manuaal: Gedekt 8' - Quintadena 8' - Praestant 4' - Roerfluit 4' - Octaaf 2' - Gedekte fluit 2' - Mixtuur 1' 4 sterk - Dulciaan 8' - Tremulant.
  • Pedaal: aangehangen.

Mechanische sleeplade. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1. Winddruk: 60 mm. WK.

Afbeeldingen koororgel

Kapelorgel

Het zogenaamde "kapelorgel" is in 1963 gebouwd door de firma Gebr. Van Vulpen (Utrecht) voor het hervormd kerkelijk centrum “’t Trefpunt” te Rotterdam. In 1990 wordt het door Van Vulpen naar de Laurenskerk overgeplaatst en daar in een nis opgesteld. Het instrument is vrijwel identiek aan het even oude orgel in de kapel van het theologisch seminarium "Hydepark" te Doorn.

Dispositie
  • Manuaal: Holpijp 8' bas/discant - Roerfluit 4' bas/discant - Prestant 2' - Octaaf 1' - Sesquialter 2⅔' 2 sterk discant.

Geen pedaal. Mechanische sleeplade. Omvang: C-f3.