Brontekst bekijken van Tilburg, Wassenaerlaan 34 - Gerardus Majella

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:RK]]
[[Categorie:Tilburg]]
[[Categorie:Gemeente Tilburg]]
[[Categorie:Provincie Noord-Brabant]]
[[Categorie:Joseph Cuypers (1861 - 1949) ]]
[[Categorie:Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)]]


{{#display_map:51.54926,5.07952|type=hybrid}}

{{infobox kerk 
 | naam_kerk          = Gerardus Majella
 | genootschap        = Rooms-Katholieke kerk
| provincie          = Noord-Brabant
| gemeente           = Tilburg
| plaats             = Tilburg
| adres              = Wassenaerlaan 34 
| postcode           = 5021VP
| bouwjaar           = 1921-1923
| oorspronkelijke_bestemming = Rooms-Katholieke kerk
| huidige_bestemming = Rooms-Katholieke kerk
| architect          = Joseph Cuypers (1861 - 1949) , Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)
| monumentstatus     = geen
| idnr               = 8327
}}


== Geschiedenis ==
[[Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - af(s)11032014jk.jpg|thumb|right|250px|Tilburg, Wassenaerlaan 34 - Sint Gerardus Majella; 11-03-2014 jk]]

Buitengewoon belangrijke en interessante interbellumkerk, waarvan de toren nooit is gebouwd. Bijnaam "Trouwlaankerk". 

Deze kerk is tot op heden (eind 2020) ontsnapt aan de kerksluitingsgolf van de jaren 2000-2010 in Tilburg, en blijft in principe ook na 2020 in gebruik, als "enig overgebleven kerkgebouw in een arbeiderswijk" in Tilburg.

Kerk en pastorie van de parochie van de H. Gerardus Majella. De bouw van deze kerk werd aanbesteed in oktober 1921. De bouwpastoor, Petrus Josephus Vroomans, overleed reeds een jaar later op 23 januari 1922. Onder zijn opvolger, Adrianus J.G. Verschure, werd de kerk in mei 1923 ingezegend. 

Het ontwerp van Joseph Cuypers (1861 - 1949) heeft een houten kapconstructie, iets wat uitzonderlijk is in Tilburg. Het gebouw heeft ook een opvallend interieur met houten spanten en expressieve wandschilderingen.

Piet Gerrits, als kunstenaar zeer betrokken bij de Heilig Landstichting, adviseerde bij de inrichting van de kerk. Onder andere betreffende het meubilair en de versiering.

Op enig moment zijn achter in de kerkzaal twee traveeën afgescheiden om daar een multifunctionele ruimte en een kapel te maken. Het is op zich een aardige oplossing geworden, echter het materiaalgebruik en de detaillering zijn minder geslaagd.

* 2023 - Deze relatief zeldzame kerk komt in aanmerking voor aanwijzing als Rijksmonument. 

==Orgels==
====Hoofdorgel====
Het hoofdorgel is gebouwd door Valckx & Van Kouteren in 1929.
====Koororgel====
Het koororgel is gebouwd door J.J. Elbertse in 1973 voor de Margaretha Maria Alacoquekerk in Tilburg. In 2017 is het orgel overgeplaatst. 

== MIP omschrijving ==
* Bouwperiode: 1925 tot: 1925
* Gevels en materialen: Baksteen, kruisverband. Lagere zijbeuken. Gevelgeleding door lisenen, steunberen. Keperboogvensters in zijgevels zijn per drie gekoppeld en liggen in verdiepte velden met tandslijsten. Topgevels met klok en kruis.
* Vensters en deuren: Keperboogvormige en rondbogige vensters met omlijstingen in siermetselwerk. Rondbogig ingangsportaal. Rond venster in koor. Keperboogvormige lancetvensters in voorgevel.
* Dak en bedekking: Zadeldaken met rode verbeterde oud Hollandse pannen.
* Bijgebouwen: Aan koorzijde twee aanbouwtjes met schilddaken en rondboogvensters.
* Groen: Plein aan de voorzijde met een drietal oude beuken.
* Bijzonderheden: Driebeukige kerk op centraal gelegen, bijna symmetrisch plein. Vroeger bevonden zich op het plein nog scholen en een patronaatsgebouw om het plein en woonwijk (sterk gerenoveerd).
* Omschrijving: De gevels eindigen aan de bovenzijde met een bakgoot op	klossen. Lagere koorpartij met klokketoren met houten dakstoel.

== In de media ==
[[Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - aj(s)11032014jk.jpg|thumb|right|250px|jk 11-03-2014]]
* Uit ''Nieuwe Tilburgsche Courant'', 2 December 1922.
Tusschen de Trouwlaan, de Oerleschestraat en de Nieuwstraat wordt eene nieuwe wijk gesticht waarvan de Kerk van Sint Gerardus Majella het centrum zal zijn. De omstandigheden waaronder dit geheel complex wordt tot stand gebracht zijn zóó eigenaardig en van zooveel invloed op de goede verwezenlijking van het geheel, dat daaraan enkele verklarende woorden hier mogen worden gewijd.

Do terreinen waarop deze stichting thans in vollen gang is, behooren aan de gemeente Tilburg, welke aldus in de gelegenheid was om een gedeeltelijk uitbreidingsplan niet alleen op papier vast te stellen, maar ook in korten tijd door te voeren ten einde op ruime schaal te voorzien in den nood van de volkshuisvesting. En werkelijk op een wijze die ten allen tijde Tilburgs Stadsbestuur alsmede den wethouders en den Directeuren der uitvoerende takken van dienst tot eer zal strekken en den bewoners tot heil, heeft de gemeente Tilburg deze taak vervuld.

Dit plan van uitbreiding werd in zijn geheel beheerscht door de centrale plaatsing van een Katholieke Kerk met pastorie, scholen en verdere stichtingen ten behoeve van de nieuwe parochie welke zal worden afgescheiden van de omliggende als 't Heike en Korvel.

De kerk moet niet alleen het geestelijk middenpunt der omwonende burgers ziin, maar de stadsbouwmeester heeft ook gezorgd dat de plaats voor haar bestemd, duidelijk wordt aangewezen, alle straten voeren daarheen: Van uit de Trouwlaan voert Oostelijk een breede met boomen beplante laan recht op het kerkplein, dat noordelijk om de kerk gaat. Ook uit het Noorden komen twee straten op koor en ingang van de kerk aan en uit 't Zuidoosten is nog een straat op het koor gericht.

Het was aan de hand van dit ontwerp dat Pastoor Vroomans z.g. ongeveer 3 jaar geleden aan ondergeteekende opdroeg het ontwerp te maken voor de hier te plaatsen kerk.

Hoewel de finantieele zijde van deze geheele stichting door groote spaarzaamheid moest worden beheerscht, was het zoeken naar een goede oplossing in dit geval toch zeer aantrekkelijk, daar de overige beheerschende omstandigheden bijzonder gunstig waren. Hier was namelijk de mogelijkheid voorhanden om een goed harmonisch geheel te scheppen, dat onzen tijd, die reeds zooveel verward en hinderlijk werk voor zijn verantwoording heeft, toch nog als geheel eenige eer kon aandoen.

Immers allereerst een goede situatie — met richting der kerk naar het Oosten — de omgeving en een goed stratenplan, waarvan de bebouwing nog geheel in handen was van de Gemeente.

Pastoor Vroomans z.g. had na rijp beraad een eenvoudig en duidelijk programma opgesteld van de inrichting van Kerk en pastorie, waaraan de allergrootste finantieele beperking ten grondslag was gelegd. Inmiddels werd overleg gepleegd met de Directeuren van Publieke Werken en Gemeentelijke Woningbouwdienst. Zoo kon een bouwtype worden vastgesteld dat een beeld van saamhoorigheid en rust zou geven, zoowel in hoofdvormen als in materiaal en zelfs in de kleur van het verfwerk.

Aantal en lengte der banken voerde tot een breed middenschap waarnaast smalle zijbeuken, alleen als doorgangen dienstdoende. Het koor werd plat afgesloten teneinde alle ruimte zoo economisch mogelijk te gebruiken. De twee sacristieën sluiten daartegen aan en maken het langwerpig vierkant weer vol.

Aan de zuidzijde wordt de pastorie in onmiddellijk verband met de kerk gebouwd. De Westzijde der pastorie maakt de afsluiting van het kerkplein en biedt dus het ruimste uitzicht over de gansche omgeving. De basilikale vorm naar oud Christelijk voorbeeld maar nu niet op geleende Romeinsche zuilen en heidensche kapitulen, maar opgetrokken geheel met baksteen van het land, de pijlers met krachtige rondbogen verbonden in een statig rythme beheerscht het type. Het licht valt dus door vele kleine vensters onder en boven de bogenrijen naar binnen. Door licht getint glas wordt naar een warmen stemmiger, toon gestreefd. Als zoo de opbouw wordt besproken, dienen wij allereerst nog aan te stippen hoe onverwacht pastoor Vroomans naar een beter leven werd geroepen, en pastoor Verschure de zware taak met moed en jeugdig vuur overnam. Vanaf dat oogenblik was dus vernieuwd overleg noodig omtrent de voltooiing van den opbouw en de toekomstige afwerking van het inwendige der kerk. De devote stemming die den bezoeker allereerst tot rust brengt, hem vrij maakt van het gewoel der wereld, en opwekt om in zichzelve te treden om tot gebed te komen, dat is de aanvulling van het programma zooals pastoor Verschure het heeft ter hand genomen. Al is deze bouw niet met rijke materialen aangelegd en al zijn de hoofdvormen tot uiterst eenvoudige lijnen terug te brengen, toch zal met vereende krachten ernaar worden gestreefd, bij al wat in deze kerk tot hare voltooiing en later tot hare versiering moet bijdragen, om de goede stemming steeds meer te ontwikkelen, door vorm, kleur en licht, in verband met elk onderdeel. Zeer gelukkig is in dit verband te noemen de keuze van pastoor Verschure die den kunstenaar en oud-stadgenoot Piet Gerrits, der H. Landstichting de leiding aanbood voor de meubileering en versiering der kerk, nu of later te voltooien. Juist zijn buitengewone kennis der Byzantijnschc kunst — de bakermat onzer kerkelijke kunst— zijn fijn en veel omvattend talent, zijn karaktervolle doch eenvoudige echt christelijke stijl, zullen dit nieuwe Huis Gods maken tot een heerlijk en devoot huis des gebeds. Het inwendige der kerk vertoond (sic) als eerste indruk het koor met twee kleine kapellen overdekt met 'n zeer sterk sprekende halfronde triomfboog en twee kleine zijbogen geschraagd door zware, korte zandsteenen vierkant bewerkte zuilen. Gelijkvormige gewelven van gele drielingbrikken overspannen het sanctuarium. Het groote, ruim 16 M. breede middenschip kon niet zoo overwelfd worden. De meer verzorgde houten kapspanten zijn in 't gezicht gebleven, onder het vlakke tentdak. Inplaats van de zoldering vlak door te voeren op de onderste kapbalken, is deze in verdiepingen verspringend aangebracht. Daardoor wordt ruimte en hoogte in het midden gewonnen, en het overgroote waterpasse vlak gebroken. Trapsgewijze worden de horizontale houten zolderingen aan elkander verbonden door teloodstaande grijze eternitplaten, waarvan de natuurkleur als tegenstelling dienst doet tegen het bruingebeitste hout der balken. Bij het perspectivisch doorzicht van de vele opvolgende kapgebinten waarvan de evenwijdige lijnen als dan voor 't oog reeksen vormen is een opwekkend verlevendigenden indruk noodig, waarnaar is gestreefd door de krachtige ongeboken kleuren, rood, groen, wit, geel aan de verbindingspunten dier gebinten.

[[Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ij(s)11032014jk.jpg|thumb|right|250px|jk 11-03-2014]]
Boven het hoofdaltaar geeft een roosvenster aan 't oostelijk morgenlicht toegang tot koor en kerk. In afwachting van later aan te brengen rijker symbolische voorstelling zal voorloopig daar een gouden kruis, door het zonnelicht stralend spreken tot den kerkganger. De doopkapel bevindt zich in den zuidelijken doorgang nabij de pastorie. De bouw der kerk en pastorie, welke den aannemer M. J. Bedaux alle eer aandoet, nadert de voltooiing. Aan de Jongens- en meisjesschool wordt druk gewerkt, een Zusterhuis is in voorbereiding, geheele reeksen van nieuwe woningen zijn reeds bewoond en in Zuidelijke en Oostelijke richting wordt flink voortgewerkt aan den bouw van nieuwe groepen. De aanleg is zoo ruim gehouden dat beplanting op vele plaatsen mogelijk is. De indruk wordt gewekt dat hier een stadswijk wordt verkregen die een sieraad zal zijn voor Tilburg, waarvan de bewoning vroolijker en vrijer zal zijn dan in de voornaamste straten der oude stad. Als de bezoeker hier rondwandelt is er nog maar één element dat in het stadsbeeld niet spreekt. Aan de kerk, die enkel is samengesteld uit noodzakelijkheidsdeelen, waarvan de bestemming even verduidelijkt wordt door de ingemetselde kruisen in de beide topgevels, aan die basillka ontbreekt nog de krachtig naar den Hemel wijzende vinger, die wij herkennen in elken kerktoren, om ons te herinneren aan onze eindbestemming waarheen de gang naar de kerk ons te zekerder moet voeren. Tot den bouw van een toren die geen luxe zou wezen doch dezen tempel echt „kerk" zou maken en met deze geheel de omgeving verheffen zou, kon geen opdracht gegeven worden. Maar als 't bewustzijn algemeen zal worden, dat deze breedopgevatte stichting niet voltooid is zonder aan de Noordzijde van den ingangsgevel een St. Gerardus Majellakapel aan te leggen, welke bekroond zal worden door een eenvoudigen maat krachtigen toren passend bij deze kerk zullen dan daarvoor de middelen niet evengoed worden geofferd als voor alles wat tot nu toe hier werd ondernomen? De goede voorbeelden van zulke werken zijn in ons vaderland te talrijk dan dat wij mogen twijfelen aan de offervaardigheid van het katholieke volk! Joseph Cuypers (1861 - 1949).

*Uit ''BN De Stem'' d.d. 8 juni 2013
De kerk van de H. Gerardus Majella aan de Wassenaerlaan (nabij de Trouwlaan) in Tilburg blijft toch open. Dat maakt het bisdom bekend.

==Externe links==
* {{Wikipedia2|Gerardus_Majellakerk_(Tilburg)}}
* {{Wikimedia|Gerardus_Majellakerk_(Tilburg)}}

== Afbeeldingen ==
====Exterieur====
<gallery>
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - .OAe01tekst (1925).jpg|luchtfoto 1925
Bestand:Tilburg, Ruijterstraat - .OAe01(b).jpg|aan de kop van huizenblok een klooster en daarachter de kerk
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - .OAe02 (1925).jpg|kopie ansichtkaart (1925)
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - .OAe03 (1927).jpg|kopie ansichtkaart (1927)
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - .OAe03(b).jpg
Afbeelding:20070909 openmonumentendag tilburg 077 (Small).jpg|foto: Jochem Baas - 2007
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - aa(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ad(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ae(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ag(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ah(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ak(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - al(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - am(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - an(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - az(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg Gerardus Majella Hfd 012.jpg
</gallery>

====Interieur====
<gallery>
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - .OAi01 (1930).jpg|kopie ansichtkaart (1930)
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - .OAi02 (1935).jpg|kopie ansichtkaart (1935)
Afbeelding:20070909 openmonumentendag tilburg 080 (Small).jpg|foto: Jochem Baas - 2007
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ia(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ib(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - id(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - if(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ih(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ii(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - ik(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - il(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg, Wassenaerlaan 34 - im(s)11032014jk.jpg|jk 11-03-2014
Bestand:Tilburg Gerardus Majella Hfd 001.jpg 
Bestand:Tilburg Gerardus Majella Hfd 002.jpg 
Bestand:Tilburg Gerardus Majella Hfd 004.jpg
Bestand:Tilburg Gerardus Majella Hfd 005.jpg
Bestand:Tilburg Gerardus Majella Kr 001.jpg
Bestand:Tilburg Gerardus Majella Kr 003.jpg
Bestand:Tilburg Gerardus Majella Kr 004.jpg
Bestand:Tilburg Gerardus Majella Kr 005.jpg
Bestand:Tilburg Gerardus Majella Hfd 011.jpg
</gallery>

== Bronnen ==
* [http://www.regionaalarchieftilburg.nl Regionaal Archief Tilburg]. Zie daar de afbeeldingencollectie.