Brontekst bekijken van Twello, Dorpsstraat 6 A - Dorpskerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:PKN]]
[[Categorie:Twello]]
[[Categorie:Gemeente Voorst]]
[[Categorie:Provincie Gelderland]]


{{#display_map:52.23842,6.10605|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Dorpskerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | PKN Protestantse gemeente Twello
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Gelderland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Voorst
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Twello
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Dorpsstraat 6 A
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 7391DD
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 12251
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 16e
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|38084}} (kerk)<br>{{Rijksmonument|38085}} (toren)
|}


==Geschiedenis==

Historische dorpskerk met toren.

Oorspronkelijk parochiekerk H. Maagd Maria, sinds de Reformatie protestants. Tot 2009 Hervormde kerk, nu in gebruik door de Protestantse Gemeente te Twello.
De Protestantse Gemeente te Twello is ontstaan uit de Hervormde Gemeente Twello/Teuge en de Gereformeerde Kruispuntgemeente Twello. Op 11 oktober 2009 is het samengaan van de beide voormalige gemeenten feestelijk gevierd.
De monumentale Dorpskerk is ons thuis. Hier houden we onze erediensten. Vlak daarbij staat gebouw Irene waar de overige activiteiten plaatsvinden.

De kerk van Twello kent een lange historie. In de loop van de 13e eeuw neemt de bevolking in deze streek toe en wordt de al bestaande kapel tot parochie verheven, “Parochia 'Twentlo”. Er staat dan een klein bakstenen kerkje en aansluitend een klein versmald koor, een toren ontbreekt. Uit dit kerkje is in de loop van een paar eeuwen de huidige kerk ontstaan.

In de afgelopen eeuwen is de kerk verscheidene keren verbouwd. De volgende bouwfasen zijn te onderscheiden:
- Omstreeks het jaar 1400 werd tegen de westgevel van de kerk, over de volle breedte van het schip, een toren gebouwd.
Dit was een gotische toren versierd met blinde nissen.
- Zo'n 50 jaar later is het kleine koor vervangen door het huidige, hoge, gotische koor. Aan de noordzijde daarvan werd tegelijkertijd de sacristie gebouwd, waar de pastor zich op de dienst voorbereidde. De sacristie was een zelfstandig gebouwtje en is na de reformatie Bij de kerkruimte getrokken.
- In 1550 heeft een verhoging van de toren plaatsgevonden en is de derde en laatste geleding aangebracht.

In 1522  werd de kerk door een ramp getroffen. Tijdens schermutselingen tussen Deventer en hertog Karel van Gelre wordt de kerk in brand gestoken. Achttien boeren, gevlucht in de kerk, zijn omgekomen in deze brand.

Bij de herbouw van de kerk worden onder de kap gewelven gemetseld en in 1542 zijn deze beschilderd door Ewolt van Delft uit Deventer. Na de reformatie verdwijnen de schilderingen onder de witkalk.

In de 19e eeuw is weinig bewondering voor wat uit het verleden stamt. In de 20e eeuw komt de tijd van restauraties. In 1903 worden onder leiding van architect W.A.M. te Riele de buitenmuren ontpleisterd en deels gerenoveerd en de gotische ramen in hun oude vorm hersteld (De ramen waren in vroeger eeuwen uitgebroken, verkleind en van gewone vensterruiten voorzien).

In 1965 werd de sacristie gerestaureerd, een nieuwe verwarming aangelegd (de hetelucht verwarming bleek funest te zijn geweest voor het orgel en werd vervangen door vloerverwarming) en de oude banken vervangen.

In 1984 werd de totale restauratie voltooid. Hierbij zijn onder andere de kalklagen verwijderd, de schilderingen aan gewelven en muren blootgelegd en bijgewerkt, en het orgel in- en  uitwendig gerestaureerd. Ook kregen de ramen nieuwe beglazing (boheems glas)

In de kerk bevindt zich een eikenhouten preekstoel, Rococostijl, uit 1771, psalm- en gezangborden en de grafzerken van bekende adellijke families.

Als inventaris een zandstenen doopvont versierd met driepassen, de memoriesteen, een zandstenen reliëf uit ca. 1530 die eerst buiten tegen de oostmuur heeft gezeten. Verder nog 2 koperen zeslichtskronen bij het orgel. De overige lichtkronen zijn van 1984. Het avondmaalszilver uit 1837 versierd met het wapen van de schenkster, freule van Reede.

De kerkklokken: De oudste dateert van 1601. De 2e uit 1678 .De eerste klok is in 1943 door de Duitsers geroofd en in 1960 door een nieuwe vervangen.

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
====Kerk====
Laatgotische dorpskerk, bestaande uit een eenbeukig schip, met kruisribgewelven op gebeeldhouwde kraagstenen, en een 5/8 gesloten, door een netgewelf overdekt koor met aan de noordzijde een sacristie, inwendig bij de kerkruimte getrokken. Kerk en toren gerestaureerd door W. te Riele Gzn. in 1903. De kerk bezit o.a.; een preekstoel 1771; een laatgotisch doopvont; een in de muur gemetselde steen met voorstelling van een kruisiging met stichters, 16de eeuw; psalm- en gezangborden, eind 18de eeuw en twee laat 17de eeuwse koperen kaarsenkronen. Voorts een aantal zerken, 16de en 17de eeuw. Oorspronkelijk eenklaviers orgel, in 1819 gemaakt door A. Meere. In 1823 uitgebreid met een Onderpositief door G.H. Quellhorst. In 1984 door de Gebr. Reil gerestaureerd.
====Toren====
Toren der Herv. Kerk. Zwaar gedrongen bakstenen bouwwerk, 15de eeuw, versierd met nissen, waarin natuurstenen maaswerk. Klokkenstoel met gelui van twee klokken, waarvan een van G. Schimmel, 1678, diam. 97,2 cm. en een moderne klok. Mechanisch torenuurwerk B. Eijsbouts, Asten, nr. 260, is buiten gebruik gesteld.

==Externe links==
* {{Wikipedia2|Dorpskerk_(Twello)}}
* {{Wikimedia|Dorpskerk,_Twello}}

==Afbeeldingen==
===Exterieur===
<gallery>
Kerktwello646.jpg | Ansichtkaart 1932 - WG
Kerktwello8305.jpg | Ansichtkaart 1961 - WG
Afbeelding:Twello nh kerk 2.jpg|ansichtkaart
Afbeelding:Twello nh kerk.jpg|ansichtkaart
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (1).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (4).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (3).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (19).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (17).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (2).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (18).jpg|© AvD.
Bestand:Dorpskerk Twello.jpg
Bestand:Twello herv kerk DSC00690.JPG
Bestand:Twello herv kerk DSC00681.JPG
Bestand:Twello herv kerk DSC00686.JPG
Bestand:Twello herv kerk DSC00688.JPG
Bestand:Twello herv kerk DSC00689.JPG
Bestand:Twello herv kerk DSC00691-92.jpg
Bestand:Twello herv kerk DSC00694-1.jpg
</gallery>
===Interieur===
<Gallery>
Afbeelding:Twello nh kerk int.jpg|ansichtkaart
Afbeelding:Twello Herv Kerk Meere 1819.jpg | Meere-orgel (1819).
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (6).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (9).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (7).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (12).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (13).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (16).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (20).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (29).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (10).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (5).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (8).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (11).jpg|© AvD.
Afbeelding:12251 Twello PKN. Hervormd Dorpskerk (H.Maagd Maria) 16e Dorpstraat 6a Gld. © André van Dijk Veenendaal (21).jpg|© AvD.
</Gallery>