Brontekst bekijken van Vaassen, Kosterstraat 20 - Gebouw Christelijke Belangen

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:HHK]]
[[Categorie:Vaassen]]
[[Categorie:Gemeente Epe]]
[[Categorie:Provincie Gelderland]]

{{#display_map: Kosterstraat 20 Vaassen, Netherlands|type=hybrid}}

{{infobox kerk 
 | naam_kerk          = Gebouw Christelijke Belangen
 | genootschap        =  Hersteld Hervormde Kerk
 | provincie          = Gelderland
 | gemeente           = Epe
 | plaats             = Vaassen
 | adres              = Kosterstraat 20
 | postcode        = 8171CB
 | bouwjaar           = 1935
 | oorspronkelijke_bestemming = Gereformeerde Kerk
 | huidige_bestemming = Hersteld Hervormde Kerk
 | architect          = Hendriks, H., Epe
 | monumentstatus     = Rijksmonument {{Rijksmonument|522656}}
 | idnr               = 12273
 }}

==Geschiedenis==

Interessant interbellumcomplex met dakruiter.

Het Gebouw voor Christelijke Belangen (in Vaassen ook wel 'Het Gebouw' genoemd) is in 1935 door het schoolbestuur gebouwd. Het lag op een steenworp afstand van de toenmalige School met den Bijbel die op de hoek van de Kosterstraat met de Stationsstraat lag.

==Orgel==
Men maakt gebruik van een electronisch Content orgel.

==Omschrijving Rijksdienst==

Inleiding 

'Gebouw voor Christelijke Belangen', GEMEENSCHAPSZAAL met BEHEERDERSWONING aan de Kosterstraat in het centrum van het dorp Vaassen. Het gebouw is in 1935 voltooid naar ontwerp van architect H. HENDRIKS uit Epe. De bouwgrond was geschonken door J.W. Kok, een inwoner van Vaassen die in de ingangshal wordt geëerd met een plaquette. De oprichting van het gebouw moet in het licht worden bekeken van het bestaan van verschillende protestantse gezindten op de Veluwe en hun streven naar de bevordering van het verenigingsleven binnen de eigen kring. Het gebouw werd gebruikt voor filmvoorstellingen, vergaderingen, toneelopvoeringen en voordrachten. Vanaf 1946 houdt de Nederlandse Hervormde Evangelisatie op Gereformeerde grondslag 'Waarheid en Genade' diensten in het gebouw. De interne beheerderswoning heeft nog altijd de oorspronkelijke functie. Het pand draagt de kenmerken van de Interbellumarchitectuur en typische elementen van het gebouw zijn onder andere de ten opzichte van elkaar verspringende, hoge zadeldaken met breed overstek, het toegepaste Noorse metselverband en de markante venstervormen. Frontaal gezien heeft het gebouw veel weg van een dubbel woonhuis. Enige jaren na de bouw is het pand aan de achterzijde uitgebreid met een lokaal in dezelfde stijl. Het pand is wat in- en exterieur betreft vrijwel volledig in tact. Het wordt thans omgeven door een tuin (links) en een parkeerplaats (rechts).

Omschrijving 

Vrijstaand gebouw met GEMEENSCHAPSZAAL en BEHEERDERSWONING opgetrokken op een samengestelde plattegrond, bestaande uit een voorhuis op H-vormige plattegrond met haaks hierop een smallere achterbouw, bestaande uit de rechthoekige zaal en iets hiervan verspringend het rechthoekige lokaal. Het pand is twee bouwlagen hoog (ter plaatse van de achterbouw één bouwlaag) met een zolderverdieping. Het voorhuis wordt gedekt door een H-vormig zadeldak, dat aan de achterzijde van de beheerderswoning uitloopt in een wolfseind. De achterbouw bezit twee ten opzichte van elkaar verspringende zadeldaken, met aan de linker en rechter zijgevel aangekapte zadeldaken over twee puntgevels. De schilden hebben een breed houten overstek aan alle zijden en zijn gedekt met geglazuurde, gesmoorde Romaanse pannen. De afwatering vindt plaats via bakgoten. Centraal in de voorste nok is een typische, houten dakruiter geplaatst met een vierzijdige, sterk overstekende spits bekleed met koper en bekroond door een windwijzer. De gevels bezitten een hoog trasraam en zijn gemetseld in gele baksteen in Noors verband. In de gevels zijn enkele markante venstertypen gebruikt, met veelal breed kozijnhout en typische luiken (voorhuis) naast de hoge, sobere vensters voor de lichttoetreding in de zaal. De ramen zijn veelal gevuld met ongekleurd glas-in-lood, waarbij in sommige gevallen de buitenste randen zijn voorzien van gekleurd kathedraalglas. Onder de vensters bevinden zich geglazuurde lekdorpeltegels of houten onderdorpels, boven de vensters bevinden zich zowel iets uitstekende betonnen lateien als houten bovendorpels. De symmetrisch ingedeelde VOORGEVEL bestaat uit twee vooruitspringende zijrisalieten afgesloten door hoge puntgevels, en een terugliggend tussenlid waarin zich de hoofdingang bevindt. De ingang is omgeven door gemetselde archivolten. De dubbele rondboogvormige deur is voorzien van smalle, staande ruiten. Ter weerszijden bevinden zich zijvensters gevuld met glas-in-lood en in de zijgevels van de risalieten kleine wc-ramen. Naar de entree leidt een stoep met rode en zwarte tegels in mozaïekpatroon. Thans is boven de deur de tekst 'Ned.Herv.-Evang. Op G.G.' aangebracht, oorspronkelijk stond hier, in vergelijkbaar lettertype: 'Gebouw voor Chr./ Belangen'. Hierboven bevindt zich een groot samengesteld venster, in twee horizontale zones gescheiden door een uitstekende wisseldorpel. In het midden bevinden zich brede vensters, geflankeerd door kleine openslaande vensters. De zijvleugels zijn vrijwel identiek opgebouwd. Rechts bevinden zich twee samengestelde vensters in twee zones gedeeld door een uitstekende wisseldorpel. Onder bevinden zich drie kleine openslaande vensters voorzien van markante vierkante luiken en erboven een groot ongedeeld venster gevuld met glas-in-lood. De kleine luiken bestaan uit een vierkante kern voorzien van schoepen zoals bij persiennes. Op de verdieping bevindt zich een driedelig venster, met een groot middenraam en smallere zijramen. In de linker risaliet bevindt zich in de eerste bouwlaag een driedelig venster zoals beschreven, nu met luiken. De luiken zijn een grotere variant van de reeds beschreven luiken. Op de verdieping bevindt zich eenzelfde venster zonder luiken, maar met een houten plantenbak. De beide geveltoppen zijn voorzien van spleetvensters omgeven door siermetselwerk, in de vorm van diagonaal en verticaal gemetselde delen. De RECHTER ZIJGEVEL heeft in het vooruitspringende linker gedeelte twee gekoppelde vensters. In het dakschild bevindt zich een dakkapel met vier gekoppelde, openslaande ramen. In het lange, terugliggende gedeelte ter hoogte van de zaal heeft de gevel in het midden een puntgevel gevuld met een samengesteld venster bestaande uit twee centrale hoge vensters geflankeerd door lagere. Hieronder bevindt zich een dubbele ingangsdeur onder een serie van vier vierkante vensters. Rechts bevinden zich vier staande vensters en links twee. Geheel links wordt dit geveldeel afgesloten door twee kleinere vensters. In het lagere bouwdeel hierachter bevindt zich een dubbele meerruits deur en een klein venster. Geheel rechts is nog een deur geplaatst. De LINKER ZIJGEVEL ter plaatste van het woonhuis heeft enkele vergelijkbare vensters met luiken en een vooruitspringend gedeelte waarin zich de voordeur bevindt. In het dakschild bevindt zich een dakkapel zoals in de rechter gevel. In de hoek van zaal en woonhuis bevindt zich een platgedekt tussenlid. Het terugliggende deel ter plaatste van de zaal is opgezet vergelijkbaar met de rechter zijgevel en heeft een topgevel uitgevoerd zoals rechts en voorts enkele staande vensters en een enkele toegangsdeur. In het vrij liggende gedeelte van de ACHTERGEVEL van het voorhuis bevindt zich links een dubbele deur. Op de verdieping bevindt zich een ongedeeld venster gevuld met glas-in-lood, evenals op de verdieping van het gemeenschapshuis geheel rechts. De achtergevel telt rechts ter plaatse van het lokaal, vier grote, deels vernieuwde vensters. Links hiervan drie kleine, vierkante valramen. In de top van de gevel bevindt zich een gekoppeld meerruits venster. Het INTERIEUR is wat structuur betreft vrijwel volledig in tact en bezit nog de karakteristieke aankleding in sobere Art Deco-trant, voornamelijk in de vorm van gekleurde, geglazuurde tegels en baksteen. Het pand heeft een beheerderswoning in de linkervleugel (keuken, woonkamer en verdieping met slaapkamers). De rest van het gebouw bestaat uit een entree die leidt naar enkele vergaderruimten, een zaal met gallerij en toneel en een lokaal met eigen gang en sanitair. In het woonhuis bevinden zich onder andere een houten trappartij, een eenvoudige houten schouw en inpandige kasten (keuken) en een eenvoudige betegelde schoorsteenmantel (woonkamer). In een van de vergaderruimten bevindt zich een betegelde haardpartij met betegelde zitbankjes aan weerszijden. De ingangshal is voorzien van togen met een voor de bouwtijd kenmerkend, getand profiel. De zaal is voorzien van een gewelf met geknikte spanten. Ter weerszijden van het toneel bevinden zich schoorsteenmantels van geglazuurde tegels, waar oorspronkelijk kachels voor hebben gestaan.

Waardering 

'Gebouw voor Christelijke Belangen', GEMEENSCHAPSZAAL met BEHEERDERSWONING gebouwd in 1935 naar ontwerp van een onbekende architect -Van architectuurhistorische waarde als goed en gaaf voorbeeld van een gemeenschapsgebouw gebouwd in Interbellumarchitectuur. Het gebouw heeft een heldere opbouw en een sober uiterlijk met enkele in het oog vallende, voor de bouwtijd typische elementen zoals de markante venstervormen, het toegepaste metselwerk en de van geglazuurde tegels voorziene interieuronderdelen. Het gebouw vormt een bijzonder typologisch voorbeeld van een gemeenschapszaal, waarvan de hoofdvorm is gebaseerd op woonhuisarchitectuur. -Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de historisch gegroeide bebouwing aan de Kosterstraat, waar het vanwege de bijzondere en verzorgde verschijningsvorm een belangrijke rol speelt voor het instandhouden van het straatbeeld. -Van cultuurhistorische waarde als uiting van een sociaal-maatschappelijke en religieuze ontwikkeling, in het bijzonder van het bestaan van verschillende protestante gezindten op de Veluwe, en hun streven naar de bevordering van het verenigingsleven binnen de eigen geloofsgemeenschap.

==Gebruikers==
=====Gereformeerde Kerk=====
Tijdens de oorlogsjaren was het voor de Gereformeerde Vaassenaren vrijwel niet mogelijk om de Eper kerk te bezoeken, ze kregen van de kerkenraad aldaar toestemming om samenkomsten te houden in Vaassen. Na de oorlog stichtten de Vaassenaren een aparte gemeente, die eerst samenkwam in dit gebouw, totdat ze in 1967 een eigen kerk bouwden.

=====Hervormde Evangelisatie op Gereformeerde Grondslag=====
Na de oorlog vormde de Hervormde Evangelisatie een aparte groep die ook gebruik maakte van dit gebouw. Die groep heeft in het midden van de jaren 1970 het gebouw gekocht van het schoolbestuur en kerkt daar nog steeds. Deze groep is inmiddels overgegaan naar de Hersteld Hervormde Kerk.

==In de media==
* Uit: '''Reformatorisch Dagblad''', d.d.  16 oktober 1986 
VAASSEN - Tijdens een herdenkingsdienst stond ds. J.P. Verkade uit Eispeet gisteravond stil bij het veertigjarig bestaan van de Hervormde evangelisatie op gereformeerde grondslag te Vaassen. Volgens de statuten is de Evangelisatie officieel opgericht op 20 mei 1946. Voor die tijd nodigde het schoolbestuur sprekers uit om een stichtelijk woord te spreken. De plaatselijke hervormde gemeente was hiermee niet zo gelukkig. De mensen die elkaar veertig jaar geleden vonden in deze Evangelisatie, konden zich niet meer vinden in de prediking zoals die in de hervormde gemeente van Vaassen gebracht werd. Bij deze oprichting heeft de eerwaarde heer D. Dekker een belangrijke rol gespeeld. Hij was destijds voorganger van de hervormde evangelisatie op gereformeerde grondslag te Epe "Waarheid en Genade", thans de wijkgemeente Sionskerk.
In 1946 trad als bestuur: G. van Gorsel (voorzitter), H. v.d. Berg (secretaris), H. Mannessen (penningmeester), T. Zwerus (lid) en A. van Essen (lid). Met een onderbreking is de heer Van Essen de enige die de oprichting in 1946 meemaakte en nu nog lid van het bestuur is. Bij de oprichting werden negentig personen als lid genoteerd.
In het begin belegde men alleen op zondagavond bijeenkomsten. De diensten werden en worden nog gehouden in het gebouw voor Christelijke belangen aan de Kosterstraat te Vaassen. Dit gebouw was eigendom van de school met de Bijbel te Vaassen. Sinds 1973 is dit gebouw eigendom van de Evangelisatie. Vanaf dat jaar word«n er twee diensten per zondag gehouden. Op avonden in de week wordt het gebouw ook voor andere doeleinden verhuurd. Uiteraard moeten die niet in strijd zijn met de statuten van de Evangelisatie.
Na het overlijden van de heer Dekker in 1957, werd de heer L. van der Sluys, destijds te Apeldoorn, door het bestuur als voorganger benoemd. Tot zijn vertrek naar Kollum in 1964 heeft hij het pastorale werk verricht. Later is dit werk nog gedaan door de heer Kommers, ds. R. W. Steur en de heer A. Hagedoom, die inmiddels alle drie zijn overleden.
=====Pastoraal werk=====
In de persoon van de heer J. de Boer, afkomstig uit Dordrecht, kreeg men in 1977 een eigen voorganger. Een aantal dagen per week werkte hij in Vaassen, de andere dagen voor de Hervormde Evangelisatie te Elburg. Op  27 september 1984 nam hij afscheid omdat hij een benoeming aangenomen had als voorganger van de zelfstandige oud gereformeerde gemeente te Terneuzen.  Na het vertrek van de heer De Boer werd het pastorale werk verricht door de heer CL. Onderdelinden te Staphorst. Per 1 januari 1987 zal hieraan een eind komen. Ds. J. P. Verkade, die op 30 november 1986 met emeritaat hoopt te gaan en dan afscheid zal nemen van de hervormde gemeente van Elspeet, zal een paar dagen per week in Vaassen gaan werken. Twee zondagen per maand zal hij voorgaan in de prediking. Verder zal hij het ziekenbezoek doen en de catechisaties geven.

==Afbeeldingen==
====Exterieur====
<gallery>
Afbeelding:Vaassen-GebouwvanChristelijkebelangen.jpg
Afbeelding:12273 Vaassen NH.op GG. 1935 Kosterstraat 20 Gld. foto. Hollestelle Ens.jpg
Afbeelding:Vaassen Herv Evan op GG 007.jpg‎
Bestand:Vaassen, Kosterstraat 20 - Gebouw Christelijke Belangen.png
</gallery>
====Interieur====
<gallery>
Afbeelding:Vaassen Herv Evan op GG 001.jpg‎
Afbeelding:Vaassen Herv Evan op GG 004.jpg‎
Afbeelding:Vaassen Herv Evan op GG 002.jpg‎
Afbeelding:Vaassen Herv Evan op GG 003.jpg‎
</gallery>