Veghel, Deken van Miertstraat 2 - Lambertus

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Lambertus
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	Meierijstad
Plaats:	Veghel
Adres:	Deken van Miertstraat 2
Postcode:	5461JN
Inventarisatienummer:	08460
Jaar ingebruikname:	1863
Architect:	Pierre Cuypers (1827 - 1921)
Huidige bestemming:	kerk met kerkhof
Monument status:	Rijksmonument 37037

Inhoud

1 Geschiedenis
2 Monumentomschrijving Rijksdienst
- 2.1 Kerk
- 2.2 Kerkhof
  - 2.2.1 Calvarieberg
  - 2.2.2 Waardering
3 MIP omschrijving
4 In de media
5 Externe links
6 Afbeeldingen

Geschiedenis

Buitengewoon belangrijke, beeldbepalende, vroege neogotische kerk met hoge toren, 80,6 m. Hoofdwerk uit Cuypers' eerste periode.

Deze niet georiënteerde kerk is een maatje groter dan drie andere door Pierre Cuypers (1827 - 1921) ontworpen kerken, die in dezelfde tijd ook in aanbouw waren: de St. Martinus in Maastricht; de St. Catharina in Eindhoven; de St. Laurentius in Alkmaar (deze drie andere, ook Rijksmonumentale, kerken zijn ook nog als R.K. kerken in gebruik).

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Rijksmonument 37037

St. Lambertus, 1856-1862, P.J.H. Cuypers. Neogotische kruisbasiliek met westtoren en kooromgang met kapellenkrans. Eerste grote kerk van Cuypers, geinspireerd op de 12e en 13e eeuwse Franse gotiek. Oorspronkelijke polychromie verwijderd in het begin van de jaren 1960, meubilair grotendeels nog aanwezig.

Maquette van de Lambertuskerk opname 06-06-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn.

Kerkhof

Ongeveer 8 grafmonumenten en de Calvarieberg op dit kerkhof zijn aparte Rijksmonumenten:

Rijksmonument 521254 t/m 525261.

Aan de achterzijde van het kerkhof ligt de calvarieberg in 1852 gemaakt door de Gebr. Goossens uit Den Bosch. Hij werd in 1873 verplaatst naar de huidige plek.

Calvarieberg

Ronde heuvel, begroeid met gras. Op de top een kruisgroep bestaande uit een beeld van Jezus aan het kruis met aan de voet daarvan een knielende Maria Magdalena, links een wenende Maria, rechts is Johannes verbeeld. De beeldengroep is uitgevoerd in kunststeen. In de heuvel is aan de voorzijde een grote halfronde nis met geprofileerde lijst gemaakt. Hierin is een beeldengroep van geglazuurde terracotta geplaatst die mensen in het vagevuur voorstelt. Boven in is een engeltje geplaatst. De nis wordt afgesloten door een smeedijzeren hekwerk.

Voor de nis is een rechthoekig betegeld veld aangelegd, eromheen staat een laag neogotisch siersmeedijzeren hek. Op de voorgrond staan links en rechts van de nis beelden van de wachters van het Heilig Graf. Links een soldaat met schild, daarop het opschrift: "HET IS EENE HEILIGE EN ZALIGE GEDACHTE VOOR DE OVERLEDENEN TE BIDDEN II MACHAB.". Rechts daarvan staat een mansfiguur. Beide figuren waren aanvankelijk op de berg geplaatst. Ook was er boven de nis op de halfronde lijst een tekst aangebracht: "ONTFERMT U MIJNER, ONTFERMT U MIJNE, TENMINSTE GIJ MIJNE VRIENDEN". Deze tekst is niet meer aanwezig.

Waardering

De calvarieberg is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling, namelijk de manifestatie van de katholieke graf- en devotiecultuur. Het geheel heeft architectuurhistorische en kunsthistorische waarde wegens materiaalgebruik, ornamentiek en vormgeving. De calvarieberg is van belang wegens ensemblewaarde, het is een essentieel onderdeel van het geheel. De calvarieberg is van belang vanwege de zeldzaamheid, dit geldt vooral voor de terracotta beeldengroep in de nis (vagevuur).

Deze Calvarieberg is een Rijksmonument 521254.

MIP omschrijving

Bouwstijl: Neo-Gotiek
Bouwperiode: 1858 tot: 1863
Gevels en materialen: Machinale baksteen, hardstenen waterlijsten, afdekplaten, ornamenten. Zandstenen ribben, hardstenen zuilen. Bepleistering interieur ca. 1960 verwijderd.
Vensters en deuren: Maaswerk (dubbele lancet, oculus). Roosvensters, met zeer rijk beeldhouwwerk uitgeruste portalen torengevel en transept-facades.
Dak en bedekking: Zadeldaken, eterniet lei, idem zeskantige spits. Neogotische dakkapellen. Dakruiter kruising.
Constructie: Steunberen met luchtbogen. Vierdelige kruisrib-gewelven. Pinakels op schraagstoelen uit 1910.
Bijgebouwen: Gietijzeren hekwerk rondom kerk.
Interieur: Preekstoel 1872 Fa. Stolzenberg-Cuypers. Voet van steen, beelden gepolychromeerd hout. Hoogaltaar uit Atelier Cuypers 1870 met St. Lambertusgraf, calvariegroep en passie-engelen. Beelden H. Kerk en Synagoge. Sacramentsaltaar, koper, door H. van der G
Bijzonderheden: Driebeukige basilicale kruiskerk, eenschepig dwarspand. Schip van zes traveeën, drie koortraveeën, driezijdig gesloten koor. Kooromgang met vijf straalkapellen. Dominante geveltoren van vier geledingen met portaal, lancet- en roosvenster, galmgaten en zeskantige spits met wimbergen en flankerende pinakels.
Omschrijving: Traptoren. Uitgevoerd in neo-gotische stijl met sterke invloeden van Franse gotiek uit 12e/13e eeuw. H. Familiealtaar, atelier Cuypers, 1913. Maria altaar, atelier Cuypers, 1913. Lezenaar, Fa. van den Berkel, 1895. Doopvont, ca. 1850, koper. Achttien lindehouten gepolychromeerde beelden tegen de pijlers; Christus, Maria, Jozef, Johannes, Anna, Elizabeth en 12 apostelen. Atelier Stoltzenberg-Cuypers, 1876. Glas-in-lood van J. Anthony te Antwerpen. Originele tegelvloeren.

In de media

Uit De Tijd, 29 April 1895.

In de laatste jaren is ons land met menig schoon kerkgebouw verrijkt. Niet alleen in de groote steden, maar ook in kleine plaatsen vindt men er, die ieders aandacht tot zich trekken. Onder dezen noemt de kerk te Vechel een eerste plaats in. Zeker, de talentvolle en geniale bouwmeester, de heer Cuypers, had hier ruimte om aan zijn kunstzin te voldoen; doch welk een sierlijke karakteristieke bouw, welke schoons symbolieke fresco-schilderingen! Was het wonder, dat de hoogeerw. heer deken en pastoor F.A. Clercx in zijn kerk een orgel verlangde, dat, uitwendig in overeenkomst met den bouw, zijn schoonheid vermeerderde, inwendig genoeg geluidtsvolume bevatte, om geheel dit uitgestrekt lichaam met schoone klanken te vullen.

De gewaardeerde en welbekende orgelmakers de gebroeders Franssen, te Roermond, hebben zich loffelijk van den hun opgedragen last gekweten. De dispositie van het orgel is als volgt: le klavier: prestant 16 voet, bourdon 16 vt, violon 8 vt, flute harmonique 8 vt, holpijp 8 vt, prestant 4 vt, flûte octaviaat 2 vt, octaaf 2 vt, mixtuur 4-7 st., cornet 5 st., trompet 4 vt, trompet 8 vt, trompette 16 vt; — 2e klavier (expressiekast): prestant 8 vt, bourdon 16 vt, viola de Gamba 8 vt, voix céleste 8 vt, bourdon 8 vt, flüte traversière 4 vt, fugara 4 vt, picolo 2 vt, trompet 8 vt, clarinet 8 vt.; pedaal: contrebas 16 vt, subbas 16 vt, violoncello 8 vt, octaafbas 8 vt, prestant 4 vt, bombard 16 vt, tuba 8 vt. - Pedaaltreden: koppel van 2 aan het 1e klavier, koppel van 1 aan het pedaal, koppel van 2 aan het pedaal, koppel octaaf naar boven aan het le klavier, tutti, alle registers en koppelingen. — Combinatie drukknoppen in de lijst van het onderklavier bevestigd- 1e klas piano-forte, fortissimo ; 2e klas piano-forte, fortissimo. — Crescendotrede.

Hoogst merkwaardig is vooral de toepassing van de rein pneumatische inrichting in dit orgel; de gewone mechaniek in een orgel kan hierdoor worden gemist. Een orgel van deze samenstelling behoeft men zeker niet onder de minst gewichtige te rangschikken. Maar zal zoo'n instrument goed zijn, dan moeten alle deelen met zorg behandeld en afgewerkt worden.

De heer Jos. A. Verheien, organist te Amsterdam, als keurder geroepen om dit werk te beoordeelen, moest, nadat hij gedurende de zeer verdienstelijke bespeling van den heer Jos. Eijdems, organist der kerk, in de verschillende deelen van het gebouw de werking en sterkte van het geluid had waargenomen, erkennen dat dit alles zeer goed was. Vervolgens plaatste hij zich voor het klavier en overtuigde zich door het spelen van verschillende stukken, onder anderen de fuga in G-mol van Bach, zooals men weet een der voornaamste werken van dezen meester, en in verschillende improvisatiën op gregoriaansche motieven. Van de juiste en doeltreffende werking der registers. Hij vond het geen geringe verdienste, dat de tongwerken - wat dikwijls minder het geval is — over het algemeen juist aanspreken. Zoowel grondstemmen als vulstemmen hebben haar waar karakter. Het regeeren combinatiewerk verdient niet onvermeld te blijven, en door toepassing van het pneumatisch systeem heeft de orgelmaker een lichten speelaard en hoogst gemakkelijke registratie verkregen. Verneemt men nu nog dat de behandeling der koppelingen zoo licht mogelijk is, dan zal men moeten erkennen, dat ons land weer met een schoon kunstwerk vermeerderd is.