Handelingen

Waalwijk, Pastoor van Kesselhof 18 - Maria Onbevlekt Ontvangen

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam object:
Genootschap:
Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Waalwijk
Plaats: Waalwijk (voormalig Besoijen)
Adres: Pastoor van Kesselhof 18
Postcode: 5141HS
Sonneveld-index: 08549
Jaar ingebruikname:
Architect: Dom. Paul Bellot en P. Cuypers Jr.
Huidige bestemming: inbouw appartementen
Monument status: Rijksmonument 521860



Geschiedenis

Luchtfoto ca. 1950; SALHA (WAA20005)

Belangrijke interbellumkerk met toren in de westelijke wijk Besoijen.

Deze nieuwe kerk verving de in 1851 gebouwde Waterstaatskerk. In de vergadering van het kerkbestuur van 25 november 1925 werd besloten om aan de bisschop toestemming te vragen voor de bouw van een nieuwe kerk. De opdracht zou gegeven worden aan de architecten Dom. Paul Bellot O.S.B., een Benedictijn uit Oosterhout, en aan Pierre Cuypers Jr. uit Amsterdam.

De aanbesteding vond plaats op 12 juni 1926. Aannemers: Venhoven en Evers uit Heemstede voor een bedrag van fl. 74.987,-. De eerste steen werd op 5 oktober 1926 gelegd door pastoor J.Th. Buys. Door dezelfde pastoor is de kerk ingezegend op 19 mei 1927. De nieuwe kerk werd geconsacreerd op 26 september 1927 door de bisschop van 's-Hertogenbosch, Mgr. A.F. Diepen.

De toren van deze kerk lijkt veel op de (iets hogere) toren van de (voormalige, ook monumentale) R.K. Kerk H. Hart van Jezus aan de Ploegstraat in Eindhoven-Gestel, eveneens naar ontwerp van architect-monnik Dom. Bellot.

Het jaar 1994 is zeer belangrijk in de geschiedenis van de parochie. Toen begonnen de onderhandelingen met de St.-Jansparochie in Waalwijk om meer te gaan samenwerken. Dit resulteerde in een personele unie en uiteindelijk in een fusie.

Op 1 januari 2000 hield de parochie Maria Onbevlekt Ontvangen op te bestaan als individuele parochie, vanaf toen hoorde ze bij de St.-Jansparochie. De nieuwe parochie kreeg de naam Sint Jan / Maria.

Per 6 februari 2000 is de R.K. kerk van Maria Onbevlekt Ontvangen in Besoijen gesloten, c.q. aan de eredienst onttrokken, waarna jarenlange leegstand. Het kerkgebouw is toen wel op de Gemeentelijke monumentenlijst geplaatst.

In 2010-2011 zijn er appartementen in de kerk gebouwd.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Waalwijk-Besoijen, R.K. kerk Maria Onbevlekt Ontvangen; SALHA (WAA20136)

Inleiding

Rooms Katholieke KERK, "Maria Onbevlekt Ontvangen". Gebouwd in 1927 naar ontwerp van Dom. P. Bellot O.S.B in samenwerking met Pierre Cuypers jr. in een expressionistische baksteenstijl. Opdracht hiertoe werd in 1925 door het kerkbestuur gegeven, de nieuwe kerk vervangt de in 1851 gebouwde Waterstaatskerk.

Omschrijving

Bakstenen kerk met een schip onder zadeldak. De drie brede traveeën zijn voorzien van steekkappen. De daken zijn gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen, aan de randen zijn ter versiering zwarte dakpannen gelegd. Het koor is driezijdig gesloten en springt op verdiepingshoogte in tot vijfzijdig. Het koor heeft een omlopend schilddak.

In de hoeken tussen koor en achtergevel van het schip zijn éénlaagse blokvormige dienstruimten onder plat dak geplaatst. De voorgevel heeft een verspringende bovenrand met een kanteelachtige afwerking. In het midden van de voorgevel een toren, voorzien van verticale geleding door smalle gleuven. Op de begane grond een openslaande deur met daarboven een topgevel met natuurstenen afdekrand. Tegen drie zijden van de toren zijn stervormige metalen wijzerplaten aangebracht. In het bovenste deel bevinden zich tussen de sleuven verticale galmgaten.

De spits is gedekt met geschulpte daktegels en wordt bekroond door een kruis met haan.

De zijgevel is per travee voorzien van lisenen waartussen rondbogen, daarbinnen een groot samengesteld glas-in-loodraam opgebouwd uit keperboogvormige- en ruitvormige ramen. Het koor heeft smalle glas-in-loodramen met keperbogen. Boven de ramen is in rode en zwarte baksteen een kruispatroon ingemetseld.

In het interieur wordt het brede middenschip overkluisd door brede paraboolbogen. Hierin is een cassettenplafond met donkere eternietplaten geplaatst. De smalle zijbeuken, van het middenschip gescheiden door bogen op achtkantige pijlers, hebben karakteristieke keperbogen.

De wanden zijn uitgevoerd in schoon metselwerk, in het koor zijn met geglazuurde stenen mozaïek banden ingemetseld. De tegelvloer heeft ter plekke van het koor een mozaïek.

Tot de inventaris behoren onder meer een altaar van Bellot. In de wand achter het altaar van Bellot zitten drie ingemetselde tegeltableaus, voorstellende vier evangelisten. Op het middelste tableau staan een druiventros en een korenaar afgebeeld.

In de boogtrommel van het portiek is een hoogreliëf van Onze Lieve Vrouwe aangebracht door M. van Bokhoven-Jonkers te 's-Hertogenbosch.

Waardering

opname JvN 18-03-2004
  • De kerk is van algemeen belang.
  • De kerk is van cultuurhistorisch belang als uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het Interbellum en als voorbeeld van een kerkdorpontwikkeling in de twintigste eeuw.
  • Het gebouw heeft architectuurhistorische waarde wegens de toegepaste stijlementen, de vormgeving en detaillering.
  • Het is een belangrijk werk in het oeuvre van de architecten.
  • Het is gaaf bewaard gebleven en als zodanig zeldzaam.

Monumentomschrijving

  • Naam monument: Maria Onbevlekt Ontvangen
  • Bouwstijl: Expressionisme
  • Bouwperiode: Van: 1927 tot: 1927
  • Gevels en materialen: Bakstenen gevels, vlechtingen. Verhoogde westelijke gevel met driekwart losstaande geveltoren. Kunststenen lateien. Hardstenen afzaten.
  • Vensters en deuren: Keperboog lancetvensters, in schip gebundeld en met ruitvormige bovenlichten. Dubbele paneeldeur.
  • Dak en bedekking: Zadeldak met verbeterde Hollandse pannen. Tentdak op toren, daktegels. Dwarsgeplaatst zadeldak op zijbeuken.
  • Bijgebouwen: In boogtrommel portiek hoogreliëf O.L. Vrouwe (van M. van Bokhoven-Jonkers,'s-Hertogenbosch).
  • Bijzonderheden: Toren met uurwerken. Complex met Burg. Verwielstraat 2.

Monumentomschrijving 2

opname JvN 18-03-2004

Verving een oudere kerk uit 1856. Gebouwd naar het ontwerp van Dom Paul Bellot OSB en J. Cuypers jr. Expressionalistische zaalkerk met ruim opgezet front in byzantijnse westwerk-stijl. Midden in het front een zestienhoekige toren met ingangspartij. Koperen zestienhoekig tentdak. Het schip van de kerk is drie traveeën lang en heeft grote samengestelde vensters. Geen transepten. Twaalfzijdig gesloten priesterkoor met lambrisering onder de dakrand. Het geheel is bedekt met dakpannen gelegd in een mozaïekpatroon. De nevenruimtes naast het priesterkoor zijn eenvoudiger en hebben een plat dak. In het interieur ruim opgezette baksteen rondbogen. De aanzet van de boog is geaccentueerd met witte baksteen. Gemetselde preekstoel. Het priesterkoor is overwelfd en heeft een lambrisering. Het ontwerp voor dit priesterkoor is gebaseerd op het priesterkoor dat oorspronkelijk gebouwd zou gaan worden in de Abdijkerk van de St. Paulusabdij te Oosterhout. (ontwerp P. Bellot OSB 1913, niet uitgevoerd, een later ontwerp van architect Sluijmer wel uitgevoerd).

Orgel

Het in 1935 gebouwde orgel is geschonken aan de parochie van Maria met het Goede Hart in het Poolse Gelenia Gòra-Cieplice. Nadat de Mariakerk gesloten was is gezocht naar een goede bestemming voor het orgel. Via de Drielse Maria-parochie werd contact gelegd met Polen. Na onderhandelingen met het kerkbestuur en het bisdom kwam er toestemming om het orgel te demonteren en in Polen weer op te bouwen. Vrijwilligers, onder wie H. Kriek uit Didam, hebben het orgel gedemonteerd en gereinigd. Begin oktober 2002 zijn de onderdelen van het orgel ingeladen en vertrok het met een groep mensen onder leiding van Kriek richting Polen.

In de media

  • Uit Nieuwe Tilburgsche Courant, 21 Januari 1935.

De Kerk van O.L. Vr. Onbevl. Ontv. zal worden verrijkt en verfraaid met een nieuw orgel. Met de werkzaamheden ls reeds een aanvang gemaakt. Naar we vernemen zal het een prachtig instrument zijn van hetzelfde systeem als het orgel van St. Jan te Waalwijk. Over ongeveer 4 weken zal het bouwen zijn voltooid en zal het instrument worden ingespeeld door den WelEerw. Heer P. de Bree te Nijmegen en door den WelEd. Heer Notaris Christ alhier.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur

Bronnen