Brontekst bekijken van Waspik, Carmelietenstraat 58 - Theresia van het Kind Jezus

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:RK]]
[[Categorie:Waspik]]
[[Categorie:Gemeente Waalwijk]]
[[Categorie:Provincie Noord-Brabant]]


{{#display_map: Carmelietenstraat 60 Waspik (plaatselijk bekend: Waspik-Boven), Nederland|type=hybrid}}

{{infobox kerk 
| provincie                  = Noord-Brabant
| gemeente                   = Waalwijk
| plaats                     = Waspik (plaatselijk bekend: Waspik-Boven)
| adres                      = Carmelietenstraat 60 
| bouwjaar                   = 1927
| oorspronkelijke_bestemming = rooms-katholieke kerk kloostercomplex
| huidige_bestemming         = in afwachting van een herbestemming
| architect                  = Ph. Donders
| monumentstatus             = rijksmonument  {{Rijksmonument|521831}} (complexnr.) 
| idnr                       = 08567 08568 
}}

==Geschiedenis==
[[Afbeelding:Waspik André-Brokxstraat ac(s)23032011jk.jpg.jpg|thumb|right|250px|Waspik-Boven, voormalig kloostercomplex; jk 23-03-2011]]
Op 30 september 1925 werd in Waspik-Boven door de toenmalige bisschop van 's-Hertogenbosch Mgr. Diepen het Rectoraat van de H. Theresia van Lisieux opgericht. De zielzorg werd toevertrouwd aan de Paters Ongeschoeide Carmelieten. In 1926 begon de stichter, pater Honorius Gelissen, met de bouw van de Theresiakerk. Op 2 juli 1927 was de bouw van de kerk en klooster voltooid en vestigden de paters zich in Waspik. Op 12 september 1927 werd de kerk plechtig geconsacreerd door Mgr. Diepen.

Langzaam maar zeker groeide de gemeenschap rond de Theresiakerk onder leiding van de paters uit naar meer zelfstandigheid met eigen kleuter- en lagere school en diverse verenigingen.

Op verzoek van Mgr. Bekkers werd op 9 mei gestart met een Parochievergadering en op 1 januari 1970 verleende Mgr. Bluyssen het Rectoraat zijn volledige zelfstandigheid door de benoeming van een eigen kerkbestuur, dat enige jaren later werd omgevormd tot parochiebestuur. 

1 januari 1987 wordt het klooster van de Carmelieten opgeheven. Vanaf 16 januari 1988 heeft de Theresia kerkgemeenschap samen met de Bartholomeusparochie één pastor in dienst.

Op 29 september 1997 dragen de paters Carmelieten het eigendom van kerk, klooster, grond en Mariakapel over aan de parochie.
Uiteindelijk vormen beide parochies een parochieverband met één parochiebestuur.

Per 1 juli 2009 is er uiteindelijk een fusie tot stand gekomen en heet het parochieverband nu: Parochie H.H. Theresia-Bartholomeus.

Het complex in een mengeling van rationalistische en neogotische stijlvormen, in 1925-1927 gerealiseerd als eerste aanzet van een nooit voltooid groter geheel, naar ontwerp van Phil. Donders.<br>
Het complex bestaat uit:
*Voormalig klooster van de Carmalietessen en noviciaat H. Theresia van Lisieux (RCE monumentnummer: 521832)
*Aanvankelijk rectorale openbare kloosterkerk met klokkentoren (RCE monumentnummer: 525768)
*De Lourdesgrot (RCE monumentnummer: 521833)
*Het H. Hartbeeld (RCE monumentnummer: 525772)
*Een kerkhof (met o.a. gietijzeren kruisen)
[[Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat 11jk.jpg|thumb|right|200px|Gietijzeren kruis; jk 30-01-2010]]
Wegens het teruglopen van het aantal kerkbezoekers en de oplopende onderhoudskosten is het besluit genomen om de kerk te sluiten. Eind september 2012 is de laatste viering in het gebouw gehouden. Sindsdien is de [http://reliwiki.nl/index.php?title=Waspik,_Dorpsplein_37_-_Bartholomeus Bartholomeuskerk] de enig overgebleven Rooms-katholieke kerk in Waspik.

Voor het complex is een plan ontwikkeld om met behoud van de gebouwen een woningbouwplan te realiseren met 8 a 10 wooneenheden in het kerkgebouw, 6 wooneenheden in het klooster en ca. 13 woningen in de kloostertuin. Delen van het interieur van de kerk zijn ondertussen herbestemd. Zo zijn bijvoorbeeld de biechtstoelen naar het [[Warfhuizen, Baron van Asbeckweg 13 - Kluizenarij O.L. Vrouw van de Besloten Tuin|Mariaheiligdom van Warfhuizen]] verhuisd.


* 2019 - De Theresiakerk en het Carmelietenklooster in Waspik staan weer in de verkoop. Het bestuur van parochie St. Jan de Doper heeft Reliplan ingeschakeld om een zogeheten marktconsultatie te doen, om zo ideeën te verzamelen voor de toekomstige invulling van kerk en klooster. In principe is daarbij alles mogelijk, zolang de toekomstige bestemming ‘passend’ en ‘met respect’ voor de gebouwen is.

==Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Complex==
====Inleiding====
Complex van het voormalige CARMELIETENKLOOSTER H. Theresia van Liseux, in een mengeling van rationalistische en neogotische stijlvormen, in 1925-1927 gerealiseerd als eerste aanzet van een nooit voltooid groter geheel, naar ontwerp van Phil. Donders. Het complex bestaat uit het kloostergebouw annex noviciaat (onderdeel I), de aanvankelijk rectorale openbare kloosterkerk met klokkentoren (onderdeel II), de Lourdesgrot (onderdeel III) en het H.Hartbeeld (onderdeel IV).

====Omschrijving====
Het complex vormt een markant onderdeel van de kern Waspik-Boven, een kerkdorp dat rondom het complex is opgebouwd. Het geheel maakt deel uit van het dorpssilhouet en is typerend voor de ontwikkeling van een betrekkelijke jonge bedevaartsplaats voor de in de periode van ontstaan uiterst populaire heilige Theresia van Lisieux. Het is nog compleet bewaard gebleven met de onderdelen als H. Hartbeeld en Lourdesgrot.

====Waardering====
* Het complex heeft als klooster en vroeger bedevaartoord cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van een culturele en geestelijke ontwikkeling.
* Het heeft architectuurhistorische waarden voor de geschiedenis van de architectuur en de bouwtechniek.
* Het is van belang wegens de bijzondere samenhang tussen het exterieur en onderdelen van het interieur; gaafheid/herkenbaarheid: het object is van belang vanwege de hoogwaardige architectonische kwaliteit van de samenstellende onderdelen.
 
==Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Klooster==
[[Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat 02jk.jpg|thumb|right|250px|Waspik-Boven, voormalige klooster met kerk; jk 27-07-2008]]
====Inleiding====
Hoofdgebouw van het voormalige CARMELIETENKLOOSTER en noviciaat H. Theresia van Liseux, in een mengeling van rationalistische en neogotische stijlvormen, in 1925-1927 gerealiseerd als eerste aanzet van een nooit voltooid groter geheel, naar ontwerp van Phil.Donders. Het complex bestaat verder uit de aanvankelijk rectorale openbare kloosterkerk met klokkentoren (II), de Lourdesgrot (III) en het H.Hartbeeld (IV).

====Omschrijving====
Rechthoekig voormalig noviciaatsgebouw van drie bouwlagen boven een souterrain, opgetrokken uit baksteen en door middel van een twee lagen tellend tussenlid met zadeldak en lichtkap verbonden met de parochiekerk. 

Het gebouw heeft een mansardedak met tuile-du-nordpannen gedekt, voorzien van een zijschild aan de zijde der kerk. Voor- en achtergevel zijn uiterst eenvoudig en worden door vier ondiepe, segmentvormig afgedekte nissen in traveeen geleed. Elke standaardtravee heeft twee smalle, per etage in hoogte afnemende rechthoekige ramen, met loden sierrand boven de hanekammen en sinds ca. 1995 voorzien van een kunststof indeling. Elk raam correspondeerde oorspronkelijk met een slaapkamer. Dezelfde ramen treffen we in het tussenlid aan. 

In de vrijliggende linker zijgevel een ondiepe segmentboognis met gewijzigde ramen voor het trappehuis en een zijingang. 

De entree bevindt zich in de meest rechtse travee van de voorgevel en bestaat uit een uitspringend spitsboogportaal afgedekt met een lessenaardak, doorsneden door een haakse steekkap die aansluit op de topgevel. Kwartronde trap met gebogen wangen en dubbele deur met briefpanelen en vierdelig getraceerd bovenlicht in baksteen. In de top het wapen der orde.

Inwendig is het gebouw uiterst eenvoudig. De hal heeft een tegellambrizering in geel en zwart, rechts twee vrijstaande kolommen en een plafond uit de bouwtijd. In het tussenlid een verbindingsgang naar het trappenhuis in de toren van de kerk.

====Waardering====
*Het gebouw is van algemeen belang. 
*Het klooster heeft als klooster en vroeger bedevaartsoord cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van een culturele en geestelijke ontwikkeling
*Het heeft architectuurhistorische waarden voor de geschiedenis van de architectuur en de bouwtechniek.
*Het is van belang wegens de bijzondere samenhang tussen het exterieur en onderdelen van het interieur.
*Gaafheid/herkenbaarheid: het object is van belang vanwege de hoogwaardige architectonische kwaliteit van de samenstellende onderdelen.

==Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Parochiekerk==
[[Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat 06jk.jpg|thumb|right|250px|Waspik, kerk met aanbouwen; jk 30-01-2010]]
====Inleiding====
Parochiekerk, voormalige rectorale kerk van de H. Theresia, deel van het complex van het voormalige CARMELIETENKLOOSTER H. Theresia van Liseux, in een mengeling van rationalistische en neogotische stijlvormen, in 1925-1927 gerealiseerd als eerste aanzet van een nooit voltooid groter geheel, naar ontwerp van Phil.Donders. Het complex bestaat verder uit het kloostergebouw annex noviciaat (I), de Lourdesgrot (III) en het H.Hartbeeld (IV). De recente aanbouwen links en rechts van het schip vallen buiten de bescherming.

====Omschrijving====
Eénbeukige kruiskerk, opgetrokken uit deels gesinterde baksteen met gemetselde siermotieven en enige natuursteen, afgedekt met zadeldaken met verbeterde Hollandse pannen. De kerk heeft een schip van drie vakken met smalle zijbeuken, voorafgegaan door een smallere en lagere travee met ingang en zangkoor. Deze wordt geflankeerd door twee traptorens met gemetselde en bepleisterde spitsen. Het uitspringend transept heeft een travee aan weerszijden van de viering. Het koor bestaat uit een koortravee met smallere absis, bestaande uit een travee met driezijdige sluiting, omringd door een vlak afgedekte, tweelaagse omgang.

De voorbouw heeft een entreeportaal met dubbele deur en bovenlicht met bakstenen traceringen en de tekst 'Hic domus dei est et porta coeli'. Erboven een driedelig spitsboograam geflankeerd door twee beeldnissen. In de top het wapen der carmelieten. De gevel wordt bekroond door een kruis. De achthoekige traptorens hebben spleetvensters en in de bekroning onder de helm spitsboogramen. De zijgevels van het schip hebben smalle lisenen en tweedelige spitsboogramen. In de dakvlakken eenvoudige rechtafgedekte dakkapellen. De transeptgevels zijn eenvoudig en hebben een driedelig spitsboograam. De rechter transeptgevel is gepleisterd. De koorsluiting wordt deels aan het oog onttrokken door de iets later gebouwde omgang met beneden spitsboogramen en boven zesdelige roederamen. Aan de zijde van het klooster een staande tand die wijst op onuitgevoerde uitbreidingsplannen.

In de absis gekoppelde spitsboogramen met glas-in-lood. Tegen het linkertransept, aansluitend aan het klooster een vierkante toren met later gepleisterde bovenbouw en overkragende klokkengeleding met gekoppelde spitsbogige galmgaten en een via gemetselde afdekkingen van vier- in achtkant overgaande leien spits. Het interieur is uitgevoerd in rode baksteen en grijze kalkzandsteen voor een deel der muurvlakken. De kerk is afgedekt met gepleisterde stenen kruisribgewelven. In de viering een stergewelf, in het koor een samengesteld stergewelf. De gewelven zetten aan op decoratieve bakstenen uitmetselingen. Ondiepe nissen flankeren het schip. In het koor een driedelige opstand met siernissen en een decoratieve tegelvloer met siermotieven in rood, groen en zwart, In de kerkruimte een eenvoudiger vloer in grijs en rood.

In het transept een Theresia-altaar. In de Mariakapel een lambrizering van baksteen en tegels, waarboven muurschilderingen. Eenvoudige neogotische meubels en gipsen heiligenbeelden. In koor en transept respectievelijk drie en twee figuratieve glas-in-loodramen, onder meer gewijd aan de kerkpatrones Theresia. Geschilderde kruiswegstaties. In de toren een deels betonnen,deels houten trappenhuis. In de omgang beneden sacristie en bergruimten voorzien van betonnen paddestoelkolommen. Eiken parketvloer en diverse credensen en bergkasten. Hierboven het voormalige kapittel en paterskoor met lambrizering en opklapbare koorbanken.

====Waardering====
* De kerk is van algemeen belang. 
* Het kerkgebouw heeft als vroeger bedevaartsoord cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van een culturele en geestelijke ontwikkeling.
* Het heeft architectuurhistorische waarden voor de geschiedenis van de architectuur en de bouwtechniek.
* Het is van belang wegens de bijzondere samenhang tussen het exterieur en onderdelen van het interieur.
* Gaafheid/herkenbaarheid: het object is van belang vanwege de hoogwaardige architectonische kwaliteit van de samenstellende onderdelen.

==Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Lourdesgrot==
[[Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat jk.jpg|thumb|right|250px|Waspik, Lourdesgrot, plaatselijk als Mariagrot vermeld; jk 27-07-2008]]
====Inleiding====
Lourdesgrot, geplaatst achter de kerk, behorende bij het complex van het voormalige CARMELIETENKLOOSTER H. Theresia van Liseux, in een mengeling van rationalistische en neogotische stijlvormen, in 1925-1927 gerealiseerd als eerste aanzet van een nooit voltooid groter geheel, naar ontwerp van Phil. Donders. Het complex bestaat verder uit het kloostergebouw annex noviciaat (I), de aanvankelijk rectorale openbare kloosterkerk met klokkentoren (II) en het H.Hartbeeld (IV).

====Omschrijving====
Uit gepleisterde en gecementeerde bak- en breukstenen opgetrokken imitatie van de grot te Lourdes, waar de wonderbare verschijningen van Maria aan Bernadette Soubirous plaatsvonden. De grot ligt achter het voormalige paterskoor van de Theresiakerk en heeft in een nis een wit en blauw geschilderde kopie van het Bernadettebeeld. In de grote altaarnis een altaartombe met de initiaal M en een opbouw met kaarsenbanken en een kruis.

====Waardering====
* De Lourdesgrot is van algemeen belang. Het object heeft als vroeger bedevaartsoord cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van een culturele en geestelijke ontwikkeling.
* Het heeft architectuurhistorische waarden voor de geschiedenis van de architectuur en de bouwtechniek.
* Het is van belang wegens de bijzondere samenhang tussen het exterieur en onderdelen van het interieur
* Gaafheid/herkenbaarheid: het object is van belang vanwege de hoogwaardige architectonische kwaliteit. 

==MIP (complex)omschrijving ==
* Bouwstijl: Neo-Gotiek
* Bouwperiode: Van 1925 tot 1927
* Vensters en deuren: Ingangspartij onder zadeldak met spitsboog en frontale trap.
* Dak en bedekking: Het klooster heeft een mansardedak. Het dak van de kerk wordt gevormd door een samengesteld zadeldak.
* Omschrijving: Klooster heeft drie bouwlagen met zolderverdieping en souterrain. De kerk die driebeukig is, is niet georiënteerd. Inspringend is het voorfront met flankerende achthoekige traptorens voorzien van spitse helmen. Tussen klooster en kerk een slanke vierkante klokkentoren met uurwerk en achtkantige spitse helm. Gedeeltelijk is de toren gepleisterd. Het interieur van de kerk bevat o.a. een triomfkruis, eiken preekstoel met de vier evangelisten en glas-in-lood vensters. In kloostertuin Lourdesgrot.

==Afbeeldingen==
====Exterieur====
<gallery>
Bestand:Waspik, Carmalietenstraat - OA03(s).jpg
Bestand:Waspik, Carmelietenstraat - OA02(s).jpg
Bestand:Waspik, Carmelietenstraat - OA01(s).jpg
Bestand:Waspik, Carmelietenstraat - OA03(s).jpg
Bestand:Waspik, Carmelietenstraat 58 - .OAe04(b) (SALHA WAA07008).jpg|SALHA (WAA07008) bewerkt
Afbeelding:08568 Waspik RK. Theresia v.h.Kindje Jezus Klo vm. Carmelitessen 1927 NB. opname 1998 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (1).jpg|opname 1998  foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat 01jk.jpg|jk 27-07-2008
Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat 05.jpg|jk 27-07-2008
Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat 04jk.jpg|jk 30-01-2010
Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat 07jk.jpg|jk 30-01-2010
Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat 10jk.jpg|jk 30-01-2010
Afbeelding:Waspik Vrouwkensvaartsestraat 00 bb(s)18122010jk.jpg|jk 18-12-2010
Afbeelding:Waspik Kloppersteeg 00 ba(s)23-032011jk.jpg|jk 23-03-2011
Afbeelding:Waspik André-Brokxstraat aa(s)23032011jk.jpg|jk 23-03-2011
</gallery>

====Interieur kerk====
<gallery>
Afbeelding:08568 Waspik RK. Theresia v.h.Kindje Jezus Klo vm. Carmelitessen 1927 NB. opname 1998 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (3).jpg|opname 1998  foto. André van Dijk. Veenendaal.  
Afbeelding:08568 Waspik RK. Theresia v.h.Kindje Jezus Klo vm. Carmelitessen 1927 NB. opname 1998 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (2).jpg|opname 1998  foto. André van Dijk. Veenendaal.  
Afbeelding:08568 Waspik RK. Theresia v.h.Kindje Jezus Klo vm. Carmelitessen 1927 NB. opname 1998 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (4).jpg|opname 1998  foto. André van Dijk. Veenendaal.  
Afbeelding:08568 Waspik RK. Theresia v.h.Kindje Jezus Klo vm. Carmelitessen 1927 NB. opname 1998 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (7).jpg|opname 1998  foto. André van Dijk. Veenendaal.  
Afbeelding:08568 Waspik RK. Theresia v.h.Kindje Jezus Klo vm. Carmelitessen 1927 NB. opname 1998 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (5).jpg|opname 1998  foto. André van Dijk. Veenendaal.  
Afbeelding:08568 Waspik RK. Theresia v.h.Kindje Jezus Klo vm. Carmelitessen 1927 NB. opname 1998 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (8).jpg|opname 1998  foto. André van Dijk. Veenendaal.  
Afbeelding:08568 Waspik RK. Theresia v.h.Kindje Jezus Klo vm. Carmelitessen 1927 NB. opname 1998 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (6).jpg|opname 1998  foto. André van Dijk. Veenendaal.  
</gallery>

====Lourdesgrot====
<gallery>
Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat 08jk.jpg|jk 30-01-2010
Afbeelding:Waspik Carmelietenstraat 09jk.jpg|jk 30-01-2010
</gallery>

==Bronnen==
SALHA = [http://salha.nl/ Streekarchief Langstraat Heusden Altena]