Woerden, Rijnstraat 60 - Bonaventura

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Bonaventura
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Utrecht
Gemeente:	Woerden
Plaats:	Woerden
Adres:	Rijnstraat 60
Postcode:	3441BT
Inventarisatienummer:	04527
Jaar ingebruikname:	1892
Architect:	Nicolaas Molenaar (1850-1930)
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 39306

Geschiedenis

Buitengewoon belangrijke, grote neogotische kerk met hoge, beeldbepalende toren (hoogte 77,2 m).

Deze kerk behoort tot de drie belangrijkste en grootste werken van de architect Nicolaas Molenaar (1850-1930), leerling van P.J.H. Cuypers:

foto. André van Dijk. Kerkenverzamelaar.

1. Het allerbelangrijkste (gelukkig nog bestaande), uitzonderlijk monumentale werk van Molenaar is de O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen aan de Elandstraat in Den Haag.
2. De monumentale St. Bonaventurakerk in Woerden met unieke toren, die gelukkig ook nog in volle glorie bestaat.
3. De eveneens monumentale St. Ignatiuskerk aan de Westzeedijk in Rotterdam. Ook in gebruik geweest als Kathedrale Kerk, 1956 - 1967. Helaas wegens bouwvalligheid buiten gebruik in 1967 en gesloopt in 1968.

Monumentomschrijving Rijksdienst

St. Bonaventura, 1890-1892, N. Molenaar. Neogotische kruisbasiliek in op de vroege gotiek geinspireerde vormen. Het schip heeft schoorbogen. Toren op de laatste travee van de noorderzijbeuk, bekroond door frontalen, hoektorentjes en een slanke naaldspits. Driebeukig transept. Bundelpijlers en kruisribgewelven. In de kruisingtoren klok van Petit en Fritsen, 1892, diam. 57 cm. Mechanisch torenuurwerk, circa 1895, later voorzien van elektrische opwinding. Twee klaviers pneumatisch orgel gemaakt door de firma L. Ypma & Co (T.Jos Vermeulen) in 1917. Gewijzigd in 1946 door de firma Vermeulen. De bij deze wijziging toegevoegde delen vallen buiten de bescherming.

Orgels

Gerestaureerd in 2010 door de firma Adema (Hillegom).

Over de mogelijke opdracht tot ontwerp van de kerk aan architect N. Molenaar; bron: kinderroutewoerden/de plekken

Op 28 februari 1887 besloot het Woerdense gemeentebestuur het oude Stadhuis aan het Kerkplein over te dragen aan het Rijk en een nieuw gemeentehuis te bouwen. Dat was hard nodig, omdat het oude pand in slechte staat verkeerde en de groei van de gemeente en de administratie meer ruimte hard nodig maakte. Een commissie uit de gemeenteraad onder leiding van burgemeester Schalij ging op zoek naar een plaats en een ontwerp voor het nieuwe stadhuis. Die plaats was snel gevonden. Aan de westkant van de stad, op de plek waar de kort daarvoor afgebrande gasfabriek had gestaan, zou een nieuw gemeentehuis uitstekend op zijn plaats zijn.

In Noordwijk zag de commissie een pas gebouwd gemeentehuis, waarvan men erg gecharmeerd was en waarvan de burgemeester de bouwtekeningen van zijn Noordwijkse collega te leen kreeg. De architect, de bekende Nicolaas Molenaar, werd verzocht om ook voor Woerden een stadhuis te ontwerpen. Dit vond een meerderheid van de gemeenteraad echter te duur. De gemeente-architect Cornelis Fluijt paste de tekeningen aan (het verhaal gaat, dat hij ze, samen met burgemeester Schalij, heeft overgetrokken....in spiegelbeeld), de bouw werd voor veel minder gedaan door de IJsselsteinse aannemer Johannes de Groot en in oktober 1888 was het gebouw gereed. In juni 1889 werd het officieel in gebruik genomen als stadhuis en politiebureau.

Het verhaal kreeg echter een staartje. De handelwijze van het Woerdense gemeentebestuur kwam ter ore aan de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst, die het voor architect Molenaar opnam en de zaak in het openbaar als verkeerd benoemde. Ook De Stuers, een bekend Kamerlid, bracht het plagiaat in 1903 nog ter sprake. Het leidde tenslotte tot de invoering van auteursrechten voor bouwkunst. Overigens werd Molenaar door het Rooms-Katholieke raadslid Hofman persoonlijk gecompenseerd voor de gedorven inkomsten. Hofman liet hem een aantal nog bestaande bedrijfspanden in Woerden realiseren en schijnt er voor gezorgd te hebben dat Molenaar de Bonaventurakerk heeft mogen ontwerpen.