Zeeland, Kerkstraat 53 - Jacobus de Meerdere

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Jacobus de Meerdere
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	Maashorst
Plaats:	Zeeland
Adres:	Kerkstraat 53
Postcode:	5411EA
Sonneveld-index:	08631
Jaar ingebruikname:	1871
Architect:	Dijk, C. van
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 519138 (kerk); 59137 (pastorie); 519139 (kapel)

Inhoud

1 Geschiedenis
2 Monumentomschrijving Rijksdienst
3 MIP omschrijving (MIP nummer: BP129-000970)
4 Glas-in-loodramen
5 Externe links
6 Afbeeldingen
- 6.1 Exterieur
- 6.2 Interieur

Geschiedenis

Neogotische kerk met toren. Verving een middeleeuwse voorganger. De R.K. Kerk H. Jacobus de Meerdere (1871, C. van Dijk) is gerestaureerd en mei 2008 weer in gebruik genomen.

Op 27 december 1977 werd in de Zeelandse kerk het ciborium ingewijd. Dit sacramentsaltaar was afkomstig uit de in 1971 gesloten kerk St. Antonius van Padua, Philipsdorp, in Eindhoven.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Orgel

R.K. Kerk vanwege tweeklaviers orgel met vrij pedaal, in 1895 gemaakt door F.C. Smits II uit Reek. Het Hoofdwerk heeft 10 registers, het Recit 4, het Positief 8 en het Pedaal 4. Het Recit is bespeelbaar op het klavier van het hoofdwerk. Het instrument verkeert nog in oorspronkelijke staat.

Kerk

Aan de westelijke zijde van de Kerkstraat te Zeeland staat centraal in het dorp het R.K. KERKGEBOUW van de Heilige Jacobus de Meerdere. Het gebouw is een ontwerp van architect C. van Dijk en werd gebouwd in 1871-1872. In 1914 is het gebouw door J.H.H. van Groenendael uitgebreid met een transept, in aangepaste neo-gotische stijl.

Beschrijving

Het gebouw is een niet-georiënteerde driebeukige basilicale kerk met pseudo transept. Het gebouw heeft een schip van drie traveeën, een daarop aansluitend, tot de hoogte van de zijbeuken opgetrokken pseudo-transept van twee traveeen met driedzijdig gesloten apsis. Het geheel wordt afgedekt door een zadeldak met lei in maasdekking. Op de viering een zeskantig opengewerkte houten naaldspits. Tegen de oostelijk gevel van het schip staat een toren, bestaande uit vier geledingen, bekroond met een achtkantige ingesnoerde spits met smeedijzeren bekroning.

Het muurwerk is opgetrokken in baksteen, wordt horizontaal geleed door een hardstenen cordonlijst op de bakstenen plint, en wordt afgesloten met een keperboogfries met tandlijsten. De steunberen van het schip zijn tweemaal versneden en hebben hardstenen afzaten. Op de overgang tussen koor en en koorapsis en tegen de toren zijn de beren overhoeks geplaatst. Tussen de steunberen van schip en koor zijn hoge spitsboogvensters geplaatst, voorzien van kalkstenen harnassen en maaswerk. De toren heeft een eenvoudig getrapt spitsbogig bakstenen portaal met eenvoudig opgeklampte deuren, waarboven een zespas in ocules. Op de tweede geleding van de toren is aan de oostelijk zijde een spitsboogvenster met maaswerk, terwijl de derde geleding word ingenomen door een drietal lancetvensters in nissen. Daarboven is op de vierde geleding tussen twee galmgaten een uurwerk aangebracht. De toren wordt bekroond door een achtkantige naaldspits met lei in maasdekking. Aan de noordelijk zijde een stookgebouw, met als pendant aan de zuidelijke zijde een sacristie.

Waardering

De parochiekerk is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van het kerkelijk centrum. Het heeft architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering en de combinatie van kerk, pastorie en kerkhofkapel en is van kunsthistorisch belang door de interieuronderdelen. Het is tevens van belang als een representatief voorbeeld van het werk van de architect Van Dijk. Het heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere situering, verbonden met de ontwikkeling van een typerend Brabants kerkdorp. Het is gaaf bewaard gebleven en van belang vanwege de architectuurhistorische en typologische zeldzaamheid.

Kerkhofkapel

Aan de westelijke zijde van de R.K. kerk van de Heilige Jacobus de Meerdere ligt het overigens niet beschermde kerkhof van de parochie, waarop een neo-gotische KERKHOFKAPEL annex BAARHUIS, waarschijnlijk van de hand van J.H.H. van Groenendael en daterend uit 1914. Omstreeks 1950 is aan de noordelijke zijde een aanbouwtje van een tijdelijk karakter gerealiseerd. Deze valt buiten de bescherming.

Beschrijving

De kapel annex baarhuis heeft globaal een T-vormige plattegrond. DEe gevels zijn opgetrokken in baksteen, voorzien van eenmaal versneden steunberen met hardstenen afzaten. het gebouwtje wordt gedekt door zadeldaken met kunstlei in maasdekking. De naar het kerkhof gekeerde poot van de T (de oostelijke zijde) bestaat uit een aan de oostelijke zijde open kapel, met, op een hoge sokkel van baksteen, een gepolychromeerde kunststenen calvariegroep met kunststen beelden en een houten kruis met plaqutte "INRI". De kapel wordt overdekt door een bakstenen kruisribgewelf met kalkstenen ribben. De eigenlijke toegang is bereikbaar via een hardstenen trap. De kapel is afgesloten met een smeedijzeren hekje. In de bekronende wimberg van de oostelijke gevel, die wordt bekroond door hardstenen deklijsten en een dito kruis, een driepas-oculus. In de noordelijke en zuidelijke zijgevel van de kapel een eenvoudig lancetvenster met glas-in-lood panelen. De in plattegrond rechthoekige achteraanbouw heeft in de noordelijk en zuidelijke kopgevel een opgeklampte inrijpoort, waarboven een spitsboogvormige boogtrommel met siermetselwerk in verblendsten. De inrijpoorten worden geflankeerd door een lancetvenster met glas-in-lood panelen. Aan de noordelijke zijde zijn deze dichtgezet. Het metselwerk van de eindgevels is versierd met lisenen en een getrapt boogfries. In de oostelijk gevel van dit deel van het gebouw twee blindnissen, waarin elk een kunststenen beeld, voorstellende een engel. Tegen de achtergevel staat aan de zuidelijke zijde voorts een klein schop onder lessenaardak, met een rondbogige opgeklampte deur.

Binnen de bescherming valt ook de muur, die het kekhof aan de westelijke zijde afsluit. Deze symetrisch opgezette muur, met ezelsrug en bakstenen pijlers, is tegelijk met de kapel annes baarhuis gebouwd.

Waardering

De kerkhofkapel is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de katholieke grafcultuur. Het heeft architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering. Het is tevens van belang als een representatief voorbeeld van het werk van de architect Van Groenendael. Het heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere situering, verbonden met de ontwikkeling van een typerend Brabants kerkdorp. Het is gaaf bewaard gebleven en van belang vanwege de architectuurhistorische en typologische zeldzaamheid.

Heilig Hartbeeld

Ten oosten van het kerkgebouw (tegen de tuin van de pastorie) van Heilige Jacobus de Meerdere staat het HEILIG HARTBEELD, daterende uit omstreeks 1920. Het beeld komt uit het atelier van J.P. Maas en Z. te Haarlem.

Beschrijving

Het licht verweerde kalkstenen beeld bestaat uit drie figuren op een vernieuwde bakstenen sokkel. In het midden de staande Christusfiguur, met aan zijn linkerzijde een knielende landarbeider met korenschoven en hooivork, en aan zijn rechterzijde een knielende moederfiguur met kind, die om de zegen vraagt. De Christusfiguur mist de linkerhand. Tegen de voorzijde van de vernieuwde bakstenen sokkel een marmeren plaquette met het opschrift : "H. Hart van Jesus / zegen / de huisgezinnen / zegen / het leven van / arbeid". Het beeld is aan de voorzijde gesigneerd; "F. Maas en Zonen / Haarlem.

Waardering

Het H. Hartbeeld is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden, in het bijzonder de ontwikkeling van de H. Hartdevotie en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van het H. Hartmonument. Het heeft kunsthistorisch belang door de stijl en de detaillering en is van belang als voorbeeld van het werk van het Haarlemse atelier Maas. Het heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere situering, verbonden met de ontwikkeling van een typerend Brabants kerkdorp. Het is gaaf bewaard gebleven. R.K. Kerk vanwege tweeklaviers orgel met vrij Pedaal, in 1895 gemaakt door F.C. Smits II uit Reek. Het Hoofdwerk heeft 10 registers, het Recit 4, het Positief 8 en het PedaaL 4. Het Recit is bespeelbaar op het klavier van het Hoofdwerk. Het instrument verkeert nog in oorspronkelijke staat.

MIP omschrijving (MIP nummer: BP129-000970)

Naam monument: H. Jacobus de Meerdere
Bouwstijl: Neo-Gotiek
Bouwperiode: 1871 tot: 1872
Gevels en materialen: Bakstenen gevels. Keperboogfries, muizetandlijsten.
Vensters en deuren: Koorvensters met eenvoudige bakstenen traceringen (dubbele lancet + oculus).
Dak en bedekking: Zadeldaken, lei in maasdekking. Zeskantige dakruiter met naaldspits. Lessenaardaken op zijbeuken.
Groen: 2 valse acacia's op kerkplein.
Omschrijving: Niet georienteerde driebeukige basilicale kerk met pseudo-transept, schip van drie traveeën, koor van drie traveeen met driezijdig gesloten apsis. Geveltoren van vier geledingen, bekroond door zeskantige spits. In 1914 door J. van Groenendael uitgebreid met transept. Naast de kerk een Heilig Hartbeeld door J.P. Maas en Zn. (Haarlem) uit ca. 1920, met opschrift "H. Hart van Jesus, zegen de huisgezinnen, zegen het leven van arbeid".

Glas-in-loodramen

De kerk heeft 24 figuratieve glas-in-loodramen, vervaardigd door atelier Frans Nicolas en Zonen, Roermond. Een aantal ramen bestaan uit twee delen, elk met een eigen afbeelding. De afbeeldingen hebben de volgende onderwerpen :