Brontekst bekijken van Zwolle, Broerenkerkplein 27 - Broerenkerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:Herbestemd]]
[[Categorie:Zwolle]]
[[Categorie:Gemeente Zwolle]]
[[Categorie:Provincie Overijssel]]


{{#display_map:8011TW Broerenkerkplein 27 Zwolle, Nederland|type=hybrid}}

{|
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Broerenkerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | nvt
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Overijssel
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Zwolle
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Zwolle
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Achter de Broeren 1
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 8011VA
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 15de eeuw
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | cultureel centrum, boekhandel
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Sonneveld-index:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 10736
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|41549}}
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Bouwjaar:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1466-1480
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Type:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Kloosterkerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Functie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Retail
|}



==Geschiedenis==

Buiten gebruik als kerkgebouw. In 2012 in gebruik genomen als boekhandel "Waanders in de Broeren". 
[[Afbeelding:10736 Zwolle vm. Ned. Hervormde Broerenkerk 15e bg. Broerenkerkplein 27 OV. opname 1966 foto. André van Dijk Veenendaal (2).jpg|thumb|250px|opname 1961   © AvD.]]
[[Afbeelding:10736 Zwolle vm. Ned. Hervormde Broerenkerk 15e bg. Broerenkerkplein 27 OV. opname 1966 foto. André van Dijk Veenendaal (1).jpg|thumb|250px|opname 1961   © AvD.]]

==Herbestemd==
In 1465 hebben de dominicanen het Broerenklooster en de Broerenkerk gesticht. Destijds zijn de panden gebouwd op een smalle strook land ten noorden van de oude stadskern van Zwolle. Het klooster werd gesloten in 1580 waarna de kerk vanaf 1640 in gebruik is geraakt voor de protestantse eredienst. In 1983 sloot de kerk zijn deuren voor de erediensten.
De kerk is gerestaureerd in de periode 1983-1988. Onder de vele lagen witkalk kwamen tijdens de restauratie de spectaculaire gewelfschilderingen tevoorschijn. Daarna is de kerk gebruikt voor culturele evenementen en als expositieruimte. Tot aan de zomer van 2010 zijn in het rijksmonument verschillende evenementen en tentoonstellingen georganiseerd, maar het pand had nog geen duidelijk nieuwe functie.
Boekhandel Waanders was jarenlang gevestigd aan de Grote Markt in Zwolle, maar verhuisde in 2004 naar winkelcentrum Het Eiland. De neerwaartse spiraal in de economie en de boekhandels heeft ervoor gezorgd dat gezocht is naar een totaalbeleving van media, kunst en cultuur. Wim Waanders wil zijn boekhandel een culturele en belevenisfunctie geven.

* Bron:[https://www.herbestemming.nu/projecten/broerenkerk-zwolle Herbestemming.nu])

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
BROERENKERK, omstreeks 1500. Bakstenen hallenkerk. Noordbeuk met veelhoekige sluiting. Zuidbeuk rechtgesloten. Tegen de noordmuur restant van kloostergang. De kerk is in steen overwelfd. Preekstoel XVII. Orgel met Hoofdwerk en Rugwerk, in 1824 gemaakt door J.C. Scheuer.

== Kloosterrestanten Broederklooster ==
Aan de Noordzijde van de Broerenkerk het v.m. BROERENKLOOSTER, gebouwd in 1465-1493 en van 1830 tot 1973 als kazerne in gebruik. Het complex bestaat uit de volgende onderdelen: 1.) Aansluitend bij de kloostergang tegen de Noordzijde van de kerk de Westelijke kloostervleugel, bestaande uit een begane grond met twee verdiepingen en een schilddak, met pannen gedekt. In de oostelijke gevel van deze vleugel zijn op de begane-grond de vijf spitsbogen van de kloostergang, gescheiden door zware steunberen, bewaard gebleven. Deze bogen zijn later dichtgezet en van vensters met zesruitsschuiframen voorzien. In de noordelijke vensteras een getoogde poort met in de sluitsteen het jaartal 1821. Vensters met zesruitsschuiframen. 2.) de Noordelijke kloostervleugel langs Aan de stadsmuur (voorheen Waterstraat). Hiervan is het westelijke deel vervangen door een moderne fabriek (no. 84). Het middelste deel is in oorsprong nog laat-middeleeuws en heeft een omlopend schilddak. (no. 86). Het oostelijke deel op de hoek van het Eiland is een in oorsprong nog laat-middeleeuws gebouw, gepleisterd en verminkt, met oude balklagen en een gewijzigd zadeldak. Aan de stadsmuur een poort met afgeschuinde zijkanten (no. 88.) 3.) De oostelijke kloostervleugel, in 1882, welk jaartal staat boven de poort in de westgevel, vernieuwd. Deze vleugel, genummerd no. 17, heeft getoogde vensters met achtruitsschuiframen, een cordonlijst tussen de verdiepingen en een houten kroonlijst. Deur uit de bouwtijd. 4.) De voormalige [[Zwolle, Broerenkerkplein 15 - Librije (1757 -1899)|Librije]], Broerenkerkplein 13, is een vrijstaand gebouw langs Aan de Stadsmuur, op korte afstand van de noordwesthoek van kloostercomplex. Het is een onderkelderd gebouw met een verdieping en zadeldak tussen puntgevels, gebouwd waarschijnlijk omstreeks 1500 en gerestaureerd in 1901. De benedenverdieping heeft bakstenen kruisvensters met gekoppelde toogjes en de verdieping spitsboogvensters met bakstenen vorktraceringen. Op de zuid-oost- hoek een traptoren.

== Kap van de Broerenkerk ==
Het koor is het oudste deel van het gebouw. Het eikenhout van de kapconstructie is volgens dendrochronologisch onderzoek gekapt in het najaar of de winter van 1477. Omstreeks 1480 was dit deel gereed en werd het aan de westzijde met een provisorische wand afgesloten. Op het meest westelijke gebint zijn de kepen nog zichtbaar van de stijlen die deel uitmaakten van deze wand. Omstreeks 1490 worden de bouwwerkzaamheden hervat.

Het tweebeukige en zes traveeën lange schip wordt in 1512 feestelijk ingewijd. Het eikenhout van de kapconstructie van dit deel is gekapt in 1504 en zal kort daarna verwerkt zijn. In de hoofdbeuk bleven twee windassen bewaard die nog uit de bouwtijd dateren. Tussen 1512 en 1560 wordt de zijbeuk aan de oostzijde met één travee uitgebreid. Op deze plaats wordt tegelijk een nieuwe ingang met een zandstenen portaal gerealiseerd. Op de daken van het schip (en ook op het dak van de Librije) ligt een zeldzaam type linksdekkende dakpan, genaamd Hildesheimer pan. In een Zwolse rekening van 1511 wordt dit type pan ook Friese pan genoemd.
In de jaren 1980 van de vorige eeuw is ten behoeve van huisvesting van het conservatorium het complex ingrijpend verbouwd, waarbij de pandhof gereconstrueerd werd. De destijds noodzakelijke reparatiewerkzaamheden aan de kap zijn uitgevoerd zonder de zeldzame Hildesheimer dakpannen te verwijderen. Men vreesde dat bij het opnemen en herleggen van de dakbedekking het door de jaren ontstane natuurlijke beeld van door stof, mos en algen gepatineerde dakvlakken ingrijpend verstoord zou worden. Daarnaast zou ongeacht de zorgvuldigheid van de uitvoering bij een dergelijke werkwijze een bepaald percentage schade en verlies ingecalculeerd moeten worden.
Toen recentelijk bleek dat ten gevolge van aantastingen door Bonte Knaagkever en houtrot de kap gerestaureerd diende te worden is opnieuw besloten om daarbij de zeer zeldzame dakpannen niet af te nemen en de werkzaamheden geheel vanaf de binnenzijde uit te voeren.
==Herbestemming==
De Broerenkerk, al langere tijd niet meer in gebruik als kerk, is onlangs opgeleverd als boekhandel. Boekhandel Waanders krijgt een nieuwe dimensie in het Rijksmonument: een totaalbeleving van media, kunst en cultuur. Door een drielaagse inbouw is het benodigde vloeroppervlak toegevoegd.
* (Bron:[http://www.kennisbankherbestemming.nu/projecten/broerenkerk-zwolle Kennisbank herbestemming])

== In de media ==
; Uit ''Overijsselsche Courant'', 15 Juni 1824.

Zwolle, den 10 Junij. Heden werdt het Orgel, door den Heer P. QUEIJSEN aan de Hervormde Gemeente in de Broeren Kerk alhier geschonken, met eene toepasselijke redevoering door Ds. Fortuin den Godsdienst gewijd. Een Koor grootendeels te zamen gesteld uit de voornaamste Zangers en Zangeressen dezer Stad en de Muzijkanten van het Garnizoen, wisselde den Spreker telkens op eene aangename wijze af, inzonderheid met het gezang der Cantate hiertoe door den Heer P.L. den Beer vervaardigd; terwijl de toehoorders de schoone toonen bewonderden van het Orgel, waarvan het werk ook, naar de uitspraak van deskundigen, deszelfs maker den Heer J.C. Scheuer den grootsten roem heeft verworven. Het plegtige der inwijdings-rede in dit statige Kerkgebouw, de eerbiedige stilte welke welke onder de talrijke menigte ook van elders toegevloeid heerschte, de godsdienstige woorden der Cantate en het verrukkelijke der Zang en Toonkunst, hebben evenzeer aan dit feest eenen buitengewonen luister bijgezet, als het aanschouwen van dit sierlijke gedenkstuk, bij de Hervormde Gemeente alhier voor den edelmoedigen gever van dit geschenk een levendig gevoel van dankbaarheid heeft verwekt.

; Uit ''Reformatorisch Dagblad'', 13 juli 2010.

De Broerenkerk in Zwolle krijgt mogelijk een nieuwe bestemming. Waanders wil er een boekhandel met nevenfuncties in vestigen. De verbouwing  kost ongeveer 3 miljoen euro. De kerk is nu eigendom van de burgerlijke gemeente Zwolle.

De plannen van Waanders leken op de tocht te komen staan, maar de raad heeft het college op 5 juli in een motie opgedragen om ervoor te zorgen dat deze plannen snel gerealiseerd kunnen worden.

W.G.J.M. Waanders, eigenaar van de boekhandel, zei vorige week desgevraagd dat hij zijn plannen klaar heeft liggen en dat het wachten is op groen licht van de gemeente. Huren van de kerk is voor hem geen optie, omdat er veel verbouwd moet worden. Hij wil het gebouw het liefst kopen, maar dat wil de gemeente niet. Uitgeven in erfpacht is wel een mogelijkheid, maar dan moeten de voorwaarden niet in het nadeel van Waanders zijn.

Waanders wil in 2011 beginnen met de verbouwing, waarna in 2012 de deuren van de kerk voor de klanten open zouden moeten gaan. Voor avondgebruik denkt hij aan een zaal met podium voor culturele activiteiten. Ten slotte wil hij een ruimte inrichten voor het houden van tentoonstellingen.

De Broerenkerk hoorde bij het dominicanenklooster, dat gesticht werd in 1465. Het koorgedeelte, het oudste gedeelte van de kerk, werd gebouwd tussen 1466 en 1480. Het klooster werd gesloten in 1580. Van 1640 tot 1982 was de kerk in gebruik voor de protestantse eredienst. Na de restauratie in 1983-1988 werd de kerk gebruikt voor culturele evenementen. 

; Uit ''Reformatorisch Dagblad'', 20 juli 2011.

De Broerenkerk in Zwolle verandert in een boekwinkel. Boekhandel Waanders verhuist volgend jaar naar de kerk. Woensdagavon 25 augustus presenteert de eigenaar van de winkel zijn plannen aan het publiek. Waanders heeft al een overeenkomst met de gemeente Zwolle over de erfpacht.

De Broerenkerk –gebouwd in 1466– is de laatste tijd in gebruik als expositieruimte, maar miste een duidelijke bestemming. Waanders wil in de kerk niet alleen boeken gaan verkopen, maar ook ruimte bieden aan lezingen en concerten. Een deel van de kerk wordt daar speciaal voor ingericht. De boekhandel moet een publiekstrekker worden. Waanders heeft zich daarvoor laten inspireren door boekhandel Selexyz Dominicanen, die in de voormalige Dominicanenkerk [[http://reliwiki.nl/index.php?title=Maastricht%2C_Dominicanerkerkstraat_1_-_Dominicanerkerk]] in het centrum van Maastricht is gehuisvest.

== Externe links ==
*[http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Broerenkerk_(Zwolle) Meer afbeeldingen op Wikimedia]
*[http://www.kennisbankherbestemming.nu/projecten/broerenkerk-zwolle Kennisbank Herbestemming uitgebreide informatie]

== Afbeeldingen ==
====Exterieur====
<gallery>
Bestand:Exterieur zuid-oost zijde - Zwolle - 20229208 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1970)
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk1.jpg|Zuidzijde Broerenkerk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk2.jpg|Zuidportaal. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk3.jpg|Het koor vanuit het ZW. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk15.jpg|Zuidzijde koor. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk16.jpg|Oostgevel zuider zijbeuk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk17.jpg|Koor vanuit het ZO. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk18.jpg|Oostzijde koor. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenklooster4.jpg|koor vanuit het noorden. Foto: A. Roks 2005
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk19.jpg|Noordzijde Broerenkerk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk21.jpg|Westzijde Broerenkerk. Foto: A. Roks 2005
Afbeelding:Zwolle Broerenklooster2.jpg|Noordelijk gedeelte oostvleugel klooster. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenklooster3.jpg|Kopgevel oostvleugel klooster. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:10736 Zwolle vm. Ned. Hervormde Broerenkerk 15e Broerenkerkplein 27 OV. opname 2009 foto. Jelle Visser. Dokkum (2).jpg|opname 2009, Jelle Visser, Dokkum
Afbeelding:10736 Zwolle vm. Ned. Hervormde Broerenkerk 15e Broerenkerkplein 27 OV. opname 2009 foto. Jelle Visser. Dokkum (8).jpg|opname 2009, Jelle Visser, Dokkum
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk20.jpg|Zuidzijde Broerenkerk. Foto: A. Roks 2005
Afbeelding:Zwolle Broerenklooster1.jpg|Restant oostvleugel kloostergebouw. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenklooster6.jpg|De zeldzame Hildesheimer pan op oa de Librije. Foto: A. Roks 2009
</gallery>

====Interieur====
<Gallery>
Bestand:Zwolle - Broerekerk 1.jpg
Bestand:Zwolle - Broerekerk 2.jpg
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk Scheuer 1824.jpg | Scheuer-orgel (1824). 
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk 1824.jpg
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk8.jpg|Interieur noordbeuk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk11.jpg|Interieur Broerenkerk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk4.jpg|Interieur koor. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk13.jpg|Venster en gewelf koorsluiting. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk14.jpg|Interieur noordbeuk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk5.jpg|Interieur noord- en zuidbeuk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk6.jpg|Westzijde noordbeuk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk9.jpg|Westzijde zuidbeuk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk7.jpg|Restant muurschildering. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk12.jpg|Fraai gewelfschildering zuidbeuk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:Zwolle Broerenkerk10.jpg|Gewelfschildering zuidbeuk. Foto: A. Roks 2009
Afbeelding:10736 Zwolle vm. Ned. Hervormde Broerenkerk 15e Broerenkerkplein 27 OV. opname 2009 foto. Jelle Visser. Dokkum (6).jpg|opname 2009   © JVD.
Afbeelding:10736 Zwolle vm. Ned. Hervormde Broerenkerk 15e Broerenkerkplein 27 OV. opname 2009 foto. Jelle Visser. Dokkum (7).jpg|opname 2009   © JVD.
Afbeelding:10736 Zwolle vm. Ned. Hervormde Broerenkerk 15e Broerenkerkplein 27 OV. opname 2009 foto. Jelle Visser. Dokkum.jpg|opname 2009   © JVD.
Afbeelding:10736 Zwolle vm. Ned. Hervormde Broerenkerk 15e Broerenkerkplein 27 OV. opname 2009 foto. Jelle Visser. Dokkum (3).jpg|opname 2009   © JVD.
Afbeelding:10736 Zwolle vm. Ned. Hervormde Broerenkerk 15e Broerenkerkplein 27 OV. opname 2009 foto. Jelle Visser. Dokkum (4).jpg|opname 2009   © JVD.
Afbeelding:10736 Zwolle vm. Ned. Hervormde Broerenkerk 15e Broerenkerkplein 27 OV. opname 2009 foto. Jelle Visser. Dokkum (5).jpg|opname 2009   © JVD.
Afbeelding:Zwolle Broerekerk OV.jpg|Foto. H.J.Douwes, Amsterdam.
Afbeelding:Zwolle Broerekerk OV (2).jpg|Foto. H.J.Douwes, Amsterdam.
</Gallery>