Dwingeloo, Brink 29 - Sint Nicolaas

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	St. Nicolaas
Genootschap:	PKN Hervormde gemeente Dwingeloo
Provincie:	Drenthe
Gemeente:	Westerveld
Plaats:	Dwingeloo
Adres:	Brink 29
Postcode:	7991BA
Sonneveld-index:	13888
Jaar ingebruikname:	15 e
Architect:
Huidige bestemming:	hervormde kerk
Monument status:	Rijksmonument 14228 (Kerk) 14229 (Toren)

Geschiedenis

Historische dorpskerk met toren. Door brand verwoest in 1923, daarna hersteld. Bij de dorpsbrand van 1923 is een groot deel van het kerkmeubilair in vlammen opgegaan.
De portretten van Rutger van den Boetzelaer en zijn derde vrouw Batina van Lohn werden gered en bevinden zich nog steeds in de kerk. In het koor bevindt zich een zerk voor de in 1600 als kind overleden Elisabeth van Echten.
Na de brand werd de kerk grondig gerestaureerd onder leiding van de architect Jans Boelens, waarbij het inwendige pleisterwerk werd verwijderd en een nieuw houten tongewelf met bloemmotieven in art decostijl werd aangebracht.

Het orgel van de Leidse orgelbouwer Jan van Gelder dateert uit 1886 en is in 1965 - ter vervanging van het in 1923 verbrande Van Oeckelenorgel uit 1888 - door J. Sloof naar Dwingeloo overgeplaatst vanuit de Doopsgezinde Paleiskerk in Den Haag. Het instrument heeft 17 registers, twee manualen en een aangehangen pedaal. Na een ruim tien jaar durende, gefaseerde restauratie door Mense Ruiter is het in 2010 weer in gebruik genomen.

(Bron : Wikipedia)

2020 - Twee uitbouwen aan de noordkant. Een podium in het koor en een verhuizing van de preekstoel. Verder zullen bezoekers de kerk straks weer via de toren betreden, net als vroeger. Zomaar een greep uit alle veranderingen die de middeleeuwse Sint-Nicolaaskerk in Dwingeloo te wachten staan. Het rijksmonument bevindt zich aan de vooravond van ingrijpende ver- en nieuwbouw. Kosten: een slordige half miljoen euro.
2022 - De fraai gelegen Sint-Nicolaaskerk in Dwingeloo, met zijn kenmerkende ‘siepel’, wordt ingrijpend verbouwd. Tegelijkertijd is er ook sprake van nieuwbouw. Doel van de operatie is het monumentale godshuis een meer multifunctioneel karakter te geven.

Grote brand in Dwingeloo verwoest negen huizen en twee kerken

Dwingeloo, 13 augustus 1923

Een grote brand heeft maandagmiddag negen huizen en twee kerken in het Drentse Dwingeloo verwoest. De brand begon rond drie uur in de middag in een boerderij aan de Brink. Vanwege de hete, droge zomer stonden de huizen en boerderijen in het dorp al snel in brand. De brandweer kon de brand niet meer onder controle krijgen en zag toe hoe de vlammen zich razendsnel door het dorp verspreidden. De twee kerken die verloren zijn gegaan zijn de Sint Nicolaaskerk en de synagoge. De Sint Nicolaaskerk was een eeuwenoude kerk die in 1530 was gebouwd. De synagoge was een kleinere kerk die in 1835 was gebouwd. De brand heeft ook veel persoonlijke bezittingen verwoest. Veel mensen zijn dakloos geraakt en hebben hun hele hebben en houden verloren. De gemeente Dwingeloo heeft hulp aangeboden aan de slachtoffers van de brand. De oorzaak van de brand is nog niet bekend. De politie is een onderzoek gestart. De brand in Dwingeloo is een groot drama voor het dorp. Het dorp is al eeuwen lang een belangrijk centrum voor de Joodse gemeenschap in Drenthe. De synagoge was een belangrijke plek voor de Joden in Dwingeloo en de brand is een grote klap voor de gemeenschap. De brand in Dwingeloo is ook een wake-up call voor andere dorpen en steden in Nederland. De brand heeft laten zien hoe snel een brand zich kan verspreiden in een dorp met veel houten huizen. Gemeenten moeten maatregelen nemen om de kans op brand te verkleinen.

Orgel

In 1886 werd door J. van Gelder een nieuw orgel geplaatst in de Doopsgezinde Kerk in Den Haag. Gerrit van Leeuwen voerde in 1911 reparaties uit, waarbij ook de dispositie werd gewijzigd. Op 26 november 1911 nam men het instrument weer in gebruik. Het orgel werd in 1965 door J. Slooff overgeplaatst naar de Hervormde Kerk van Dwingeloo. Het verving een orgel van Spiering uit 1925. De dispositie werd hierbij gewijzigd. Op 5 december 1965 is het in gebruik genomen met een bespeling door H. Smit uit Meppel. In 1999 is het orgel door Mense Ruiter gerestaureerd. In 2002 is een tweede restauratiefase gestart. Deze is afgerond in 2010. Op 6 augustus 2010 werd het orgel weer in gebruik genomen.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Nederlands Hervormde Kerk. Eenbeukig gotisch gebouw uit de 15e eeuw. Wapensteen, ingemetseld in de noordmuur. 18e eeuws kaarsenkroontje. Orgel met Hoofdwerk en Bovenwerk, in 1886 door J. van Gelder gemaakt voor de Doopsgezinde Kerk te 's-Gravenhage. In 1923 uitgebreid door G. van Leeuwen. In 1965 gerestaureerd en overgeplaatst naar Dwingeloo.

Toren

Toren van de Ned. Herv. Kerk, met peervormige spits van 1631. Mechanisch torenuurwerk. Op een steunbeer van de kerk is een metalen zonnewijzer aangebracht met opschrift: K.H. (K = Kairos = het (juiste) tijdstip, H = Helios = zon).

De sage van de "Juffer van Batinghe"

Toen de Sint Nicolaaskerk werd gebouwd, reed elke dag de Juffer van Batinghe voorbij. Zij lachte de bouwheer toe, waardoor die zijn gedachten niet meer bij zijn werk kon houden. De berekeningen en de tekeningen van de nieuwe toren kwamen niet gereed. De Drost van Drenthe sprak met de heer van Havezathe Batinghe en deze met zijn dochter.Zij wilde niemand anders dan de bouwmeeste. Haar vader begreep dat en zond haar weg. Maar voor zij ging, trok zij nog eenmaal rond, en toen de maan door de bomen scheen te hangen, zag zij de nieuwe torenspits voor zich. De juffer zag de bouwmeester aan het werk, stapte van haar paard en vertelde wat zij wat ze gezien had en hoe mooi het leek. Daarna ging zij op reis. De bouwmeester had die avond zijn ontwerp gereed. De drost keurde alles goed ook al leek het geheel niet op iets dat in Drenthe gebruikelijk was. Een jaar ging voorbij en de Sint Nicolaaskerk had zijn bekroning. Toen voor de wijding de Juffer terug kwam, zegende de Drost de beide jonge mensen, zonder wie er niet zulk een schoon bouwwerk verrezen zou zijn.

(bron: schildje bij het monument van de Juffer (zie foto))