Brontekst bekijken van Doornspijk, Zuiderzeestraatweg West 104 - Dorpskerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:PKNH]]
[[Categorie:HHK]]
[[Categorie:Doornspijk]]
[[Categorie:Gemeente Elburg]]
[[Categorie:Provincie Gelderland]]
[[Categorie:Waterstaatskerk]]

{{#display_map:52.41641,5.81509 |type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Genootschap :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | PKN Hervormde gemeente Doornspijk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente :
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Elburg
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Doornspijk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres :
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Zuiderzeestraatweg 104
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Gelderland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Jaar ingebruikname :
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 1829
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Naam kerk :
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Hervormde Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Architect :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Sorg, A.M.
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument-status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|14929}}
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Sonneveld-index
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 11286
|}


== Geschiedenis ==
Neoclassicistische kerk met toren. Uitbreidingen in 1950 en 1996. Sinds 2004 ook in medegebruik als Hersteld Hervormde Kerk.

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
Herv. KERK. Forse rechthoekige zaalkerk, mogelijk naar ontwerp van A.M. Sorg. Blijkens sluitsteen van de deur uit 1829, in 1950 verbouwd en uitgebreid tot kruiskerk. Neoklassicistische voorgevel met Dorische pilasters, bosschage in baksteen, bekronend houten fronton en door zuilen met hoofdgestel omlijst, getoogde deur, waarboven een segmentvormig venster. Houten koepeltje boven de voorgevel. Eenvoudig, gestucadoord interieur, waarin een gemarmerde houten orgelgalerij op Jonische zuilen. Mechanisch torenuurwerk J. H. Addicks & Zoon, Amsterdam, later voorzien van elektrische opwinding.

== Orgel == 
Het orgel van Jan Proper had oorspronkelijk één manuaal. In 1968 werd het door Koch omgebouwd en uitgebreid met een tweede manuaal. De tractuur werd electro-pneumatisch gemaakt. In 2004 startte de firma Hendriksen & Reitsma met de bouw van een geheel nieuw orgel. Het oude front van Proper is hierbij opnieuw gebruikt. Het is echter wel gewijzigd om ruimte te creëren voor het bovenwerk. Daartoe werd een nieuwe onderkas gemaakt in de stijl van Proper. Het hernieuwde orgel is op 11 augustus 2005 in gebruik genomen. Van Proper zijn nog enkele stemmen aanwezig. Adviseur bij de werkzaamheden was Maarten Seybel.
* (Bron:[http://www.orgbase.nl/scripts/ogb.exe?database=ob2&%250=1003961&LGE=EN&LIJST=lang Orgeldatabase])

== In de media ==
* Uit ''De Stentor'', 18 mei 2006.

Rechter D. Vergunst van de rechtbank in Zutphen heeft gisteren tevergeefs geprobeerd de Hervormde Gemeente Doornspijk en de Hersteld Hervormde Gemeente Doornspijk rond de onderhandelingstafel te krijgen. De strijd om gebruik van de hervormde kerk in Doornspijk gaat onverminderd verder.
"Als ik een uitspraak doe in deze zaak wordt het oorlog in Doornspijk", verzuchtte Vergunst tijdens een kort geding dat door de Hervormde Gemeente was aangespannen. De Hervormde Gemeente Doornspijk eist bij de rechter dat de Hersteld Hervormde Gemeente het kerkgebouw, de financiële- en ledenadministratie en tegoeden overdraagt, evenals de kerktelefoon. Tussen beide gemeenschappen bestaat een flink wantrouwen.
De Hervormde gemeente behoort sinds 2004 tot de Protestantse Kerken in Nederland (PKN), waarin de Nederlands Hervormde Kerk is gefuseerd met de Gereformeerde Kerken en de Evangelische Lutherse Kerk. Een groot aantal hervormden van de Doornspijkse kerk was het niet eens met die fusie en ging verder als Hersteld Hervormde Gemeente Doornspijk.
Deze Hersteld Hervormde Gemeente is in Doornspijk verreweg de grootste van de twee. 'Hersteld' kan wekelijks bogen op 1200 kerkgangers en de PKN-hervormden op ongeveer zestig.
====Opvolger====
De Hervormde Gemeente is echter PKN-lid en ziet zich als rechtmatig opvolger van de oude Hervormde Gemeente Doornspijk. De Hervormde Gemeente is daarom ook de rechtmatige eigenaar van de hervormde bezittingen in Doornspijk, betoogde raadsman Van der Feltz gisteren voor de Zutphense rechtbank.
De Hervormde Gemeente is wel bereid tot gezamenlijk gebruik van het kerkgebouw. Maar, aldus Van der Feltz: "Pas als de Hervormde Gemeente weer kan beschikken over haar eigendommen, kan van haar worden gevergd dat zij het gesprek aangaat met de Hersteld Hervormde Gemeente." Van der Feltz verwees naar vergelijkbare geschillen die voor de rechter zijn geweest en waarin de PKN-kerk in het gelijk is gesteld.
Rechter Vergunst riep op om eerst nog eens te gaan praten. Maar de Hervormde Gemeente wees dat van de hand. De kleinere PKN-kerk wil eerst een gerechterlijke uitspraak en hoopt daarmee sterker te staan in de besprekingen met de grote 'herstelde' broer.
De Hervormde Gemeente maakt nu voor de kerkdiensten gebruik van het kerkelijk centrum Pro Rege. De gemeente denkt verder te groeien als alle hervormden in Doornspijk een duidelijke keuze kunnen maken tussen beide gemeenten.
Ouderling M. Muis probeerde namens de Hersteld Hervormde Gemeente duidelijk te maken dat zijn kerk veel meer in de Doornspijkse gemeenschap is geworteld. Als beide gemeenten samen het kerkgebouw gebruiken, zullen er afspraken moeten worden gemaakt over de tijden van de diensten. Muis voelde er weinig voor om de 'herstelde' tijden ingrijpend aan te passen voor de enkele tientallen kerkgangers van de PKN.
Vergunst liet doorschemeren dat zijn uitspraak wel eens in het nadeel van de "herstelden" kan uitvallen, daarbij verwijzend naar uitspraken in vergelijkbare zaken. "Dit soort geschillen gaat altijd met pijn gepaard. Dat is de mens eigen. Ga daar met verstand mee om. U zult er toch samen uit moeten komen."
====Persbericht 15 juni 2006.====
De Hersteld Hervormde Kerk (HHK) in Doornspijk mag voorlopig gebruik blijven maken van het lokale kerkgebouw. Dat heeft de Rechtbank Zutphen donderdag bepaald. De gemeente moet echter wel de sleutels van alle andere kerkelijke gebouwen inleveren.
In het vonnis schrijft rechter mr. D. Vergunst dat de Protestantse Kerk in Nederland de wettige opvolger is van de oude Nederlandse Hervormde Kerk. Het kerkgebouw is volgens de rechter dan ook eigendom van de Hervormde Gemeente binnen de PKN. Desondanks besloot hij het gebruik ervan toe te wijzen aan de HHK, in afwachting van een definitief besluit van de Commissie voor Bijzondere Zorg van de PKN. Belangrijk hierbij was het verschil in aantal leden van de HHK en de PKN. De diensten van de PKN, die in het verenigingsgebouw 'Pro Rege' worden gehouden, trekken 70 tot 80 kerkleden. Daarentegen worden de diensten van de HHK wekelijks bezocht door 900 tot 1.000 kerkgangers. Hieruit concludeert mr. Vergunst dat de PKN 'onvoldoende spoedeisend belang' heeft om het kerkgebouw onmiddellijk weer te moeten gebruiken.
De plaatselijke HHK moet wel binnen acht dagen de sleutels van alle andere kerkelijke gebouwen aan de PKN overhandigen. Ook wees de rechter het gebruik van de ledenadministratie, de bankrekeningen en het archief toe aan de PKN. Daarnaast mag de HHK het kerkgebouw niet voor andere zaken gebruiken dan eerder was afgesproken met de kerkenraad.
Mr. Vergunst sluit het vonnis af met een ongebruikelijke oproep aan beide partijen om in 'constructief overleg' te gaan. Volgens hem dient de ledenregistratie van beide kerken respectvol plaats te vinden. De rechter heeft er in punt 4.14 één lange zin voor nodig: "Beide partijen dienen zich hierbij, ook naar elkaar, verantwoordelijk te gedragen, enerzijds door formuleringen te kiezen waarbij rekening wordt gehouden met de binnen de kring van de Hersteld Hervormde Gemeente levende gemoedsbezwaren als het gaat om de verwoording van hun keuze, anderzijds door een ieder volop ruimte te laten en die ruimte ieder ook te gunnen om die keuze te maken overeenkomstig het eigen geweten en de persoonlijke geloofsopvattingen, dit alles in het volle besef dat een proces van kerksplitsing op ieder (dus ook de ander!) die daarbij betrokken is zware emotionele wissels trekt, te meer indien zo’n splitsing plaatsvindt in een kleine dorpsgemeenschap met hechte sociale en familieverbanden als Doornspijk."
*  Uit ''Reformatorisch Dagblad'', 18 september 2007.
Voor de rechtbank in Zutphen dient morgen een kort geding tussen de hervormde gemeente en de hersteld hervormde gemeente van Doornspijk. De hervormde gemeente heeft het geding aangespannen. Na een eerdere uitspraak van de rechter in een soortgelijk kort geding in juni 2006 hebben de hervormde gemeente en de hersteld hervormde gemeente samen met de commissie van bijzondere zorg (cbz) diverse keren overlegd. Er is onder andere besloten te komen tot een ontvlechting van de ledenbestanden van de hervormde en de hersteld hervormde gemeente.
Op het punt van de eigendomsrechten van de kerkelijke onroerende goederen konden beide partijen het niet eens worden. Bovendien wil de hervormde gemeente, als eigenaar van het kerkgebouw, zo snel mogelijk weer kerkdiensten beleggen in de kerk. Momenteel worden de diensten belegd in Verenigingsgebouw Pro Rege.
De cbz besloot in juni een definitieve voorziening op te stellen. Daarin is geregeld dat de hersteld hervormde gemeente het eigendom van verenigingsgebouw Pro Rege krijgt overgedragen. De pastorie van de hervormde gemeente wordt voor vijftig jaar in erfpacht gegeven aan de hhg. Wat het kerkgebouw betreft krijgt de hhg voor een periode van 25 jaar de gelegenheid in het kerkgebouw op zondag kerkdiensten te houden, „met per cyclus van vier maanden wisselende aanvangstijden.” De beide gemeenten hebben dan afwisselend om 11.00 en 15.30 uur dienst en om 9.00 en 13.30 uur. De hersteld hervormde gemeente krijgt ten slotte van de hervormde diaconie 60.000 euro overgeboekt.
Volgens de dagvaarding voor het kort geding was de hervormde gemeente niet blij met de definitieve voorziening, vooral niet op het punt van de kerktijden. „Zij aanvaardt de Definitieve Voorziening op dit punt evenwel als compromis en heeft daarom besloten er geen bezwaar tegen in te brengen”, aldus de dagvaarding.
Omdat volgens de dagvaarding de hersteld hervormde gemeente tot nog toe niet heeft willen meewerken aan de uitvoering van de voorziening van de cbz, stelt de hervormde gemeente in de dagvaarding geen andere mogelijkheid meer te hebben dan naleving van de voorziening af te dwingen via de rechter.
Bij de ontvlechting van de ledenbestanden hebben 1847 gemeenteleden te kennen gegeven te willen behoren tot de hersteld hervormde gemeente. Van hen komen 394 leden van buiten Doornspijk. Tot de hervormde gemeente rekenen zich -inclusief de 314 leden die niet gereageerd hebben- 610 leden.
* Uit ''Reformatorisch Dagblad'', 9 oktober 2007.
De hervormde gemeente en de hersteld hervormde gemeente te Doornspijk zijn tot een voorlopige overeenkomst gekomen over het gebruik van het kerkgebouw. Dat meldt de hersteld hervormde gemeente in een persbericht.
De zondagse diensten van de hervormde gemeente zullen per 1 november om 09.00 uur en 13.15 uur in de Dorpskerk beginnen, en die van de hersteld hervormde gemeente om 10.45 uur en 15.00 uur, aldus het persbericht. „De hervormde gemeente zal de beschikking krijgen over een set sleutels van het kerkgebouw.”
Het persbericht meldt verder dat beide partijen zich hebben verplicht met elkaar in overleg te treden over onder meer het gebruik door de hervormde gemeente van verenigingsgebouw Pro Rege.
„De nu gemaakte afspraken maken een uitspraak in het kort geding niet meer noodzakelijk. De wederzijds ingestelde vorderingen zijn dan ook ingetrokken.”
In het bericht wordt benadrukt dat de afspraken een „voorlopig karakter” hebben. „De hersteld hervormde gemeente overweegt namelijk de door de cbz getroffen definitieve voorziening voor te leggen aan de civiele rechter in het kader van een bodemprocedure.”
De cbz (commissie van bijzondere zorg) trof eerder een definitieve voorziening voor de hersteld hervormde gemeente en de hervormde gemeente in Doornspijk. Een van de onderdelen daarvan was dat de hervormde gemeente voortaan, naast de kerkdiensten van de hersteld hervormde gemeente, in de Dorpskerk kerkdiensten zou kunnen beleggen. De hersteld hervormd gemeente weigerde uitvoering te geven aan deze voorziening, waarna de hervormde gemeente een kort geding aanspande. De vorderingen in dat geding zijn nu ingetrokken omdat de beide gemeenten, op aangeven van de rechter, met elkaar in gesprek zijn gegaan en nu voorlopige afspraken hebben gemaakt.

== Externe links ==
* {{Wikimedia|Dorpskerk_(Doornspijk)}}
* {{Wikidata|Q17371036}}

==Afbeeldingen==
====Exterieur====
<Gallery>
Bestand:Kerkdoornspijk805.jpg | Ansichtkaart 1942 - WG
Bestand:Kerkdoornspijk378.jpg | Ansichtkaart 1952 - WG
Bestand:1-Doornspijk nh kerk.jpg|ansichtkaart
Afbeelding:Doornspijk HK.jpg
Afbeelding:Doornspijk Nh. Kerk Gld. 1997.jpg|foto Ds.H.J.Douwes, Amsterdam.
Afbeelding:Doornspijk Nh. Kerk Gld. 1997 (2).jpg|foto Ds.H.J.Douwes, Amsterdam.
Afbeelding:Doornspijk Herv Kerk.jpg
Afbeelding:Doornspijk-dorpskerk.JPG
Afbeelding:Doornspijk-dorpskerk-2.JPG
Afbeelding:Doornspijk-dorpskerk-3.JPG
Afbeelding:Doornspijk-dorpskerk-4.JPG
Afbeelding:Doornspijk-dorpskerk-6.JPG
Bestand:Doonspijk herv Dorpskerk DSC06050.jpg
Bestand:Doonspijk herv Dorpskerk DSC06049.JPG
Bestand:Doonspijk herv Dorpskerk DSC06052.jpg
Bestand:Doonspijk herv Dorpskerk.jpg
</gallery>
====Interieur====
<gallery>
Bestand:2-Doornspijk nh kerk int.jpg|ansichtkaart
Bestand:3-Doornspijk nh kerk int 2.jpg|ansichtkaart
Afbeelding:Doornspijk Herv Kerk Proper 1898.jpg | Proper-orgel (1898). Situatie voor 2005. 
Afbeelding:Doornspijk Hervormde Kerk 3.jpg | Hendriksen & Reitsma-orgel (2005)
Afbeelding:Doornspijk Herv Kerk int.jpg
Afbeelding:Doornspijk Herv Kerk int 2009.jpg
</Gallery>