Brontekst bekijken van Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:PKNH]]
[[Categorie:Vaals]]
[[Categorie:Gemeente Vaals]]
[[Categorie:Provincie Limburg]]


{{#display_map:50.76943,6.02115|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Protestantse Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | PKN Protestantse gemeente Maas-Heuvelland  (Hervormde kerk)
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Limburg
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Vaals
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Vaals
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Kerkstraat 47
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 6291AA
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Sonneveld-index:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 13610
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1671
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Post, Pieter
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|36625}} (kerk); {{Rijksmonument|36624}} (toren)
|}

==Geschiedenis==
Protestantse Gemeente Vaals-Gulpen. De bouw van deze hervormde kerk werd voltooid in 1671 naar een ontwerp van de befaamde bouwmeester Pieter Post. De kerk werd in opdracht van de Staten-Generaal gesticht ten dienste van de talrijke Hervormden, die in Aken e.o. vanwege hun godsdienst werden vervolgd. De kerk is voor de protestantse eredienst gebouwd, en als zodanig de oudste in Limburg. De toren (13e eeuw) is een zogenaamde verdedigingstoren. De kerk bevat een uniek Teschemacher orgel.
==Orgel==
Het orgel van de Hervormde Kerk te Vaals is een werkstuk van Teschemacher uit 1772. De kas suggereert twee werken, maar er is alleen een hoofdwerk gemaakt. Mogelijk is het oorspronkelijke ontwerp (geldgebrek?) nooit uitgevoerd. Het orgel verkeert nog vrijwel in originele staat. Rond 1800 werd een aangehangen pedaal toegevoegd.
Peter Joseph Korfmacher heeft in 1825/1826 wel enkele wijzigingen aangebracht. Hij verving de Sesquialter/Cornet-combinatie door een Cimbal/Carillon. Enkele andere registers schoof hij op en werden door hem gewijzigd. Wilhelm Korfmacher werkte in 1842 aan het orgel, waarbij de windvoorziening werd vernieuwd. Het klavier is rond 1897 vernieuwd, toen ook de toonhoogte werd gewijzigd.
Pereboom vernieuwde in 1958 de windvoorziening en plaatste een windmotor. Verschueren restaureerde het orgel in 1986 met als uitgangspunt de situatie in 1826. Bij deze restauratie waren drie adviseurs betrokken: Onno Wiersma namens Monumentenzorg, Hans van der Harst namens de Hervormde Gemeente Gulpen-Vaals en Aart van Beek namens de Hervormde Orgelcommissie. Bij de restauratie werd het manuaalklavier gereconstrueerd in oude stijl. De toonhoogte werd weer verlaagd. Op 28 juni 1986 werd het orgel weer in gebruik genomen met een bespeling door Aart van Beek.
* (Bron:[http://www.orgbase.nl/scripts/ogb.exe?database=ob2&%250=1001396&LGE=EN&LIJST=lang Orgeldatabase])

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
====Kerk====
* Rijksmonument {{Rijksmonument|36625}}
Hervormde kerk, in 1671 opgetrokken tegen de oude kerktoren; bakstenen zaalkerk met veelzijdige sluiting en steunberen bekroond met voluten. Eenklaviers orgel, in 1773 gemaakt door J.E. Teschemacher.
====Toren====
* Rijksmonument {{Rijksmonument|36624}}
Toren van de vroegere parochiekerk, opgetrokken van ruwe zandsteenblokken, omstreeks 1300. Klokkenstoel met klok van anonieme gieter, 1406, diam. 95 cm.

== Externe link ==

* [http://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl/kerken/vaals/protestantse-kerk De kerk op kerkgebouwen in Limburg]
* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hervormde_kerk_(Vaals) De kerk op Wikipedia]
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hervormde_kerk_(Vaals) Meer afbeeldingen op Wikimedia]
* [https://www.sankttolbert.nl/index.php/religie/100-kerken-in-vaals| Heemkundekring Vaals]

== Afbeeldingen ==
<Gallery>
Bestand:Kerkvaals3916.jpg | prent 1938 - WG
Bestand:Kerkvaals8364.jpg | Ansichtkaart 1938 - WG
afbeelding:ID_13610_-_Vaals_NH_Rol_139_(8).JPG
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-001.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-005.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-006.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-007.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-008.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-009.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-010.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-011.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-012.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
</gallery>
====Interieur====
<gallery>
Afbeelding:Vaals Protestantse Kerk Teschemacher 1773.jpg | Teschemacher-orgel (1773)
Afbeelding:Vaals Protestantse Kerk JE Teschemacher 1773.jpg | Teschemacher-orgel (1773)
Afbeelding:Vaals Protestantse Kerk 1773 Teschemacher.jpg | Teschemacher-orgel (1773)
Afbeelding:Vaals Protestantse Kerk Teschemacher 1773 klav.jpg | Teschemacher-orgel (1773)-klaviatuur


</Gallery>
====Pastorie====
<gallery>

Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-002.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-003.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
Bestand:Vaals, Kerkstraat 47 - Protestantse Kerk-AntonvD-2016-004.jpg|Foto:Anton van Daal (2016)
</gallery>