Brontekst bekijken van Wijhe, Kerkstraat 15 - Nicolaaskerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:PKN]]
[[Categorie:Wijhe]]
[[Categorie:Gemeente Olst-Wijhe]]
[[Categorie:Provincie Overijssel]]


{{#display_map:8131BX Kerkstraat 15 Wijhe, Nederland|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Nicolaaskerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | PKN Protestantse gemeente Wijhe
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Overijssel
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Olst-Wijhe
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Wijhe
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Kerkstraat 15
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 8131BX
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 10696
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 14e
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|31437}} (kerk) ; {{Rijksmonument|39644}} (toren)
|}

==Geschiedenis==

Historische dorpskerk met toren, oorspronkelijk gewijd aan St. Nicolaas. 

Besloten is, ± 2005, dat de Nicolaaskerk de PKN-kerk van Wijhe zou worden. 

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
====Kerk====
NED. HERV. KERK. Een deels in baksteen, deels in tufsteen opgetrokken, vrijwel geheel overwelfd gebouw met driezijdige koorsluiting, een pseudobasilicale noordbeuk (XVI A), een hallevormige zuidbeuk (XV A ?), de laatste oostwaarts verlengd met twee traveeën en een driezijdige koorsluiting (XV B?) en tenslotte een uitbreiding oostelijk van de noordbeuk, bestaande uit een kapel en een sacristie met driezijdige sluiting (ca.1500). Inventaris: graftombe van wit en zwart marmer voor Robert van Ittersum tot Nijenhuis (gest. 1705) met bijbehorend ijzeren hekwerk door Hendrick van Gronouw; tombe voor Transisalanus Adolf van Voorst tot Hagenvoorde (st. 1707) met borstbeeld door J. Mast; graftombe van wit en bont marmer voor Coenraad Willem van Dedem tot de Gelder (st. 1714) eveneens door J. Mast. Preekstoel met achtzijdige kuip versierd met gewrongen ionische zuiltjes. Aan de preekstoel zijn bevestigd een koperen lezenaar en twee koperen blakers (midden XVII). Doophek, beneden uitgevoerd in paneelwerk en daarboven opengewerkt met gedraaide spijlen (midden XVII). Op het doophek een koperen voorzangerslezenaar. Orgel op dorische zuilenstelling, volgens opschrift in 1821 geschonken door Johan Labbert Umbgrove. Orgel met Hoofdwerk en Positief, in 1821 gemaakt door G.H. Quellhorst en zijn stiefzoon C.F.A. Naber. Het toegevoegde vrije Pedaal blijft buiten de bescherming.

====Toren====
Toren van vier geledingen; de drie onderste laat-romaans. Baksteen, met lisenen en rondboogfriezen; de gotische verhoging met spitsboognissen en galmgaten. Hoge, achtkante, met leien beklede spits. Klokkenstoel met gelui van twee klokken, waarvan één van G. Schimmel, 1681., diam. 128,5 cm en een moderne klok. Mechanisch torenuurwerk B. Eijsbouts, Asten, later voorzien van electrische opwinding. Aan een steunbeer van de kerk bevindt zich vrij hoog een witmarmeren zonnewijzer. De plaat zit iets schuin tegen de muur. In het bovenste deel staat: 1715.

==Orgel==
Onlangs (wanneer?) is de restauratie van het Quellhorst/Naber-orgel in de Nicolaaskerk van de Protestantse Gemeente te Wijhe voltooid. Op vrijdag 3 oktober wordt het orgel weer in gebruik genomen.In 1821 vervaardigden G.H. Quelhorst en C.F.A. Naber een orgel voor de Wijhese kerk. Het werd geschonken door Johan Lubbert Umbgrove.  Dit instrument werd in 1923 ontmanteld. In en achter de oorspronkelijke kas werd het technisch deel van het binnenwerk van een orgel uit 1873 geplaatst, afkomstig uit de St. Willibrorduskerk te Boerhaar. Een deel van het pijpwerk uit 1821 werd in gewijzigde vorm hergebruikt, aangevuld met nieuw materiaal. De werkzaamheden werden uitgevoerd door de ‘Verenigde Kerkorgelfabrieken’ te Aalten.
In 1929 plaatste J.J. Elbertse een zwelkast om het pijpwerk van het tweede manuaal, dat voordien een open opstelling had achter het Hoofdwerk. Daartoe was de achterwand van de orgelkas in 1923 als verwijderd.
====Vrij pedaal====
Als vervolg op een kerkrestauratie werd het orgel in 1955-1957 gerestaureerd en gewijzigd door J.C. Sanders. Het orgel werd uitgebreid met een vrij pedaal, geplaatst in een open opstelling aan de noordzijde van de oude orgelkas. Opnieuw onderging de dispositie wijzigingen. Het orgelmeubel werd overgeschilderd in een lichte kleurstelling.
In 1972 werd het Pedaal door Pels & Van Leeuwen uitgebreid met een Fagot 16’. In 1985/86 werd het orgel door dezelfde firma schoongemaakt en hersteld. Het Zwelwerk werd uitgebreid met een Dulciaan 8’ op een kantsleep.
====Restauratie====
Bij de onlangs afgeronde restauratie werd het orgel door Orgelmakerij Reil te Heerde constructief en technisch grondig hersteld. Het Pedaal werd herzien en opgesteld in een nieuwe kas achter het Zwelwerk. De klinkende toestand van 1923 was in hoofdlijnen het uitgangspunt. De orgelkas werd in de oorspronkelijke kleurstelling geschilderd door de restauratieschilders Wolters & Ovink te Deventer. Bert Jonker trad daarbij op als kleuradviseur. De orgelrestauratie stond onder advies van Aart van Baak. Ing. Herman Bron was namen de Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen bij het project betrokken.

==In de media==
; Uit '''De kerk in het midden ''', juli 2013
Het orgel uit de Nicolaaskerk van Wijhe ligt op dit moment compleet ontleed bij Orgelmakerij Reil in Heerde te wachten op de restauratie. Bij restauratie van een kerkorgel is het zaak eerst uit te pluizen wat er aan het instrument veranderd is. Het doel van deze restauratie is het instrument technisch te herstellen. „Voor zover mogelijk op basis van de bouwfase in 1923.” legt orgelmaker Han Reil uit. „Het moet weer een mooi instrument worden zonder dat er historisch materiaal verloren gaat.”

==Externe links==
* {{Wikipedia2|Nicolaaskerk_(Wijhe)}}
* {{Wikimedia|Nicolaaskerk_(Wijhe)}}
* [http://www.pknwijhe.nl/home Website kerkelijke gemeente]

== Afbeeldingen ==
====Exterieur====
<gallery>
Bestand:Kerkwijhe3035.jpg | ca 1935 - WG
Afbeelding:Wijhe Nicolaaskerk.JPG
Afbeelding:Wijhe Nicolaaskerk-1.JPG
Afbeelding:Wijhe Nicolaaskerk-2.JPG
Afbeelding:Wijhe Nicolaaskerk-3.JPG
Afbeelding:Wijhe Nicolaaskerk-4.JPG
Afbeelding:Wijhe Nicolaaskerk-5.JPG
Afbeelding:Wijhe Nicolaaskerk-6.JPG
Afbeelding:Wijhe Nicolaaskerk-7.JPG
Afbeelding:Wijhe Nicolaaskerk-8.JPG
Afbeelding:Wijhe Nicolaaskerk-9.JPG
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_01.jpg
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_02.jpg
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_03.jpg
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_04.jpg
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_05.jpg
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_06.jpg
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_07.jpg
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_08.jpg
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_09.jpg
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_10.jpg
afbeelding:Wijhe_pkn_exterieur_11.jpg
</gallery>

====Interieur====
<gallery>
Bestand:Kerkwijhe3037.jpg | ca 1935 - WG
Afbeelding:Ittersum16.JPG
Afbeelding:Kopie van dedem26.JPG
Afbeelding:Kopie van voorst16.JPG
</gallery>

; Het orgel voor en tijdens de restauratie van 2014.
<gallery>
Afbeelding:Wijhe herv kerk 1.jpg‎
Afbeelding:Wijhe herv kerk2.jpg‎
Bestand:Wijhe Dorpsk rest 001.jpg
Bestand:Wijhe Dorpsk rest 002.jpg
Bestand:Wijhe Dorpsk tijdelijk 001.jpg
Bestand:Wijhe Dorpsk tijdelijk 002.jpg 
</gallery>
; Het orgel na de restauratie van 2014.
<gallery>
Bestand:Wijhe Dorpskerk 001.jpg
Bestand:Wijhe Dorpskerk 004.jpg
Bestand:Wijhe Dorpskerk 006.jpg 
Bestand:Wijhe Dorpskerk 008.jpg
Bestand:Wijhe Dorpskerk 007.jpg
Bestand:Wijhe Dorpskerk 010.jpg
Bestand:Wijhe Dorpskerk 012.jpg
</gallery>