Brontekst bekijken van Zeist, Bergweg 92 a - Noorderlichtkerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Gemeentelijk monument]]
[[Categorie:PKNGK]]
[[Categorie:Zeist]]
[[Categorie:Gemeente Zeist]]
[[Categorie:Provincie Utrecht]]
[[Categorie:Bastiaan Willem Plooij (1890 - 1967)]]


{{#display_map:3707AD Bergweg 92 Zeist, Netherlands|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Noorderlichtkerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | PKN Gereformeerde Kerken in Nederland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Utrecht
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Zeist
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Zeist
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Bergweg 92 a
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 3707AD
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Sonneveld-index:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 01418
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1931
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | [[:Categorie:Bastiaan Willem Plooij (1890 - 1967)|B.W. Plooij]]
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeentelijk monument
|}

== Geschiedenis ==

Gebouwd als Gereformeerde kerk. De kerk is een architectonisch interessant gebouw met toren in Amsterdamse Schoolstijl.

In verband met de groei van de Zeister Gereformeerde Kerk, werd in 1921 aan de Bergweg een houten hulpkerk gebouwd. Deze kreeg de naam Noorderkerk. Minder dan tien jaar later was deze kerk al te klein en werd besloten een nieuwe kerk te bouwen. In 1930 werd de eerste steen van de huidige Noorderkerk gelegd, op 6 augustus 1931 werd de bouw voltooid. De kerk werd ontworpen door architect [[:Categorie:Bastiaan Willem Plooij (1890 - 1967)|B.W. Plooij]]. Plooij woonde en werkte in Amersfoort en had toen al 34 protestantse kerken op zijn naam staan. Zes jaar later zou hij ook nog eens een prachtige nieuwe Oosterkerk in Zeist ontwerpen, aan de Woudenbergseweg 44.

Op 20 mei 1931 werd de Noorderkerk in gebruik genomen. Een jaar later kreeg de kerk een bronzen luidklok. Hierop stond 'Beatus populus qui clangorem' (Welzalig het volk dat de jubelroep kent - psalm 89 : 16a). De klok werd in 1943 door de Duitsers meegenomen. In 1948 plaatste de firma Concordia uit Midwolda een nieuwe klok. In 1955 kreeg de kerk de naam Bergwegkerk. Sinds 2005, bij de vorming van de Protestantse Gemeente, heet dit gebouw Noorderlichtkerk.

==Exterieur==
De Noorderkerk werd „gebouwd met rooden waalsteen en met verglaasde pannen afgedekt" en kreeg een „32 meter hoogen toren met een leiendak". Volgens een krant maakte de kerk „een zeer rustigen indruk" en was het „een sieraad voor Zeist en omgeving". De in sobere Amsterdamse-Schoolstijl uitgevoerde kerk (zakelijk expressionistisch) bestaat uit twee rechthoekige bouwmassa’s, die met hun grote zadeldaken haaks op elkaar staan. Links van de voorste bouwmassa bevindt zich een aangebouwde toren, die verticaal geleed is en een koepelvormige top heeft. De puntgevel is symmetrisch: in het midden de toegang met rechthoekig inspringend siermetselwerk, rechts en links een drietal vensters en erboven een groot spitsboogvenster.
Interieur

==Interieur==
Het interieur volgt de door dr Abraham Kuyper gegeven voorschriften voor waaiervormige kerkbanken, gericht op het liturgisch centrum. Het betreft in feite één grote ruimte zonder galerijen, die van drie zijden door hoge ramen met glas in lood wordt verlicht. De paraboolvormige spanten rusten in de hoeken op zichtbare korbelen en komen in het centrum van de kerk samen. De kerk beschikte bij de bouw over ongeveer 700 zitplaatsen. Het orgel bevindt zich boven het liturgisch centrum, recht tegenover de ingang.

Het interieur is gemoderniseerd. Het eikenhouten gewelf, oorspronkelijk gelakt en van een eenvoudige versiering voorzien, is tegenwoordig geelgroen gelakt, met donkerder accenten. Het liturgisch centrum is in de loop der jaren sterk vereenvoudigd. De vaste kansel is verwijderd, de houten lambriseringen langs de wanden en het plafond zijn geschilderd. Overwogen wordt de oorspronkelijke kleurstelling deels terug te brengen.

==Lijst van kerken ontworpen door B.W. Plooij (1890-1967); bron: noorderlichtgemeente.org ==

nr. naam plaats adres bouwjaar opmerking<BR>
1 Kruiskerk Uithoorn Piet Heinlaan 1 1926 voormalige Gereformeerde Kerk<BR>
2 Gereformeerde Kerk Voorthuizen Hoofdstraat 142 1927<BR>
3 Gereformeerde Kerk Pijnacker Kerkweg 7 1929 gesloopt in 1990<BR>
4 Westerkerk (GK) Kampen Wilhelminalaan 97 1929<BR>
5 Westerkerk (NH) Rijssen Haarstraat 95 1929 i.s.m. architect J.A. Heuvelink, Apeldoorn<BR>
6 Grachtkerk Amersfoort Lieve Vrouwestraat 15 1930 gesloopt in 1987<BR>
7 Ontmoetingskerk Rijssen Boomkamp 4 1930<BR>
8 Ned. Hervormde Kerk Vinkeveen Herenweg 201 1930<BR>
9 Noorderkerk (GK) Zeist Bergweg 92B 1931 later Bergwegkerk, nu NoorderLichtkerk (PKN)<BR>
10 Morgensterkerk Wormerveer Wattstraat 22 1931 In zakelijk-expressionistische stijl, sinds 1994 wooneenheden<BR>
11 Gereformeerde kerk Ommen Bouwstraat 17 1931. Forse kruiskerk, in de zuidwestelijke binnenhoek staat terzijde een toren van twee geledingen met wijzerplaten en spits tentdak. Gebouwd in licht expressionistische vormen<BR>
12 Pelgrimskerk Zoetermeer Stationsstraat 86 1931. Zakelijk-expressionistische kruiskerk en toren met spits karakteristiek voor het werk van Plooij<BR>
13 Open Hofkerk (GK) Maarssen Kerkweg 60 1932<BR>
14 Laakkerk Den Haag Isingstraat 1932 In 1964 door brand verwoest en in 1964 in andere vorm herbouwd<BR>
15 Verlosserkerk (GK) Alkmaar Oudegracht 157, Kwerenpad 15-16 1933. Kruiskerk met flankerende woningen in zakelijk-exppressionistische stijl, in 1995 verbouwd tot seniorenappartementen<BR>
16 Oosterkerk Vlaardingen Schiedamseweg 95 1934. Kruiskerk met zakelijk-expressionistische details<BR>
17 Zandbergkerk (GK) Breda Zandberglaan 31 1934. Buiten gebruik sinds 1982, tegenwoordig onder de naam Christus Triumfatorkerk in gebruik bij Johan Maasbach Wereld Zending<BR>
18 De Hoeksteen Monster Burg. Kampschoerstraat 25 1935 kruiskerk met spitse dakruiter<BR>
19 Ontmoeting (GK) Nieuw Lekkerland Lekdijk 221/Dorpslaan 5 1935. Zaalkerk met ranke dakruiter in zakelijk-expressionistische stijl, uitbreiding in 1993<BR>
20 Oosterkerk (GK) Zeist Woudenbergseweg 44 1936. Karakteristiek is puntgevel met rechtgesloten, verticale stroken glas-in-lood<BR>
21 Gereformeerde kerk Nieuw Loosdrecht Nieuw Loosdrechtsedijk 55 1936<BR>
22 Gereformeerde kerk Nederhorst den Berg Dammerweg 15 1937. Kruiskerk in zakelijk-expressionistische stijl, recentelijk tegen hoge topgevel een glazen trappenhuis aangebouwd, nu woningen<BR>
23 Pniëlkerk Scheveningen Tesselsestraat 69 1937<BR>
24 Ontmoetingskerk (GK) Melissant Nieuweweg 11 1938<BR>
25 Westerkerk (GK) Amersfoort Lingestraat 10 1939 nu GKV<BR>
26 Gereformeerde Kerk Raamsdonksveer Maasdijk 14 1941<BR>
27 Gereformeerde Kerk Kamerik Hallehuis 4 1948<BR>
28 Leusderkerk (GK) Amersfoort Robert Kochstraat 1948. Dit is niet dezelfde als de Fonteinkerk; de Leusderkerk is als zalencentrum blijven staan naast de in 1966 gebouwde Fonteinkerk.<BR>
29 Gereformeerde Kerk Oss Burg. van den Elzerlaan 22 1950. Zaalgebouw met zware westtoren, ontworpen in de traditionele vormen van de Delftse School, nu dansschool<BR>
30 Gereformeerde Kerk Radewijk-Hardenberg Radewijkseweg 54 1950<BR>
31 Emmauskerk Vlaardingen vd Linden vd Heuvelsingel 2 1951<BR>
32 Maranathakerk Amsterdam-Noord Mosplein 40/Mosstraat 2 1951. Sinds 1984 Koptisch-Orthodoxe kerk<BR>
33 Rehobothkerk Amersfoort Dollardstraat (1)29 1951, nu Raphaëlkerk<BR>
34 Opstandingskerk Treebeek Ds. Boumastraat 1 1952. Sobere zaalkerk met hoge smalle vensterpartijen en een verhoogde ingangspartij met bordestrap, nu GKV<BR>
35 Gereformeerde Kerk Nieuw Vennep Zuiderdreef 3 1953<BR>
36 Eudokiakerk Enschede S. Louwestraat 1953<BR>
37 Bethelkerk Utrecht-Noord Pr. Bernhardln/Burg Norbruisln 1954<BR>
38 Maranathakerk Werkendam Merwestraat 1 1954<BR>
39 Oosterkerk Sneek Leeuwarderkade 1955<BR>
40 Vredekerk (GK) Den Haag Maartensdijklaan 126 1955. Tegenwoordig in gebruik bij een Volle Evangelie Gemeente (www.vredekerk.nl)<BR>
41 Kruiskerk (GK) Meppel Thorbeckelaan 73 1958. Tentdak en brede klokkentoren, sinds 1994 GKV

== In de media ==
; Uit ''Het Vaderland'', 23 Juli 1931.

Het nieuwe orgel in de Geref. Kerk aan den Bergweg te Zeist, geplaatst door de firma H.W. Flentrop te Zaandam, is in gebruik genomen. Het werd bespeeld door den heer Cor Kee (organist van de Ronde Luth. Kerk te Amsterdam). Het is een groote voldoening voor de Geref. gemeente te Zeist, dat zoo kort na de ingebruikneming van de kerk dit prachtige orgel, dat uitmunt door een vollen soepelen toon als van de beroemde oude orgels, zooals in Haarlem, reeds ingewijd is. Dit is, behalve aan de offervaardigheid van de gemeente, ook te danken aan de firma Flentrop, die het orgel nog voor den vastgestelden datum afleverde. Het orgel heeft dertig registers; dertien drukknoppen, verdeeld over twee klavieren en een vrij pedaal; het tweede klavier in zwelkast van 10 c.M. dikke wanden, 1394 pijpen, grootste pijp 6 meter lang.

== Orgel ==
Het orgel is in 1931 gebouwd door de firma H.W. Flentrop (Zaandam). In 1958 restaureert de firma J. de Koff & Zoon (Utrecht) het en wijzigt de dispositie. De firma Flentrop Orgelbouw intoneert het orgel opnieuw in 1982 en voegt een Mixtuur aan de dispositie van het Zwelwerk toe. In 1995 worden door hen de membranen vernieuwd.

; Dispositie:

* Manuaal 1: Prestant 16' - Prestant 8' - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Fluit 4' - Octaaf 2' -  Mixtuur 3-5 sterk - Cornet 8' 5 sterk discant - Trompet 8'.
* Manuaal 2, in zwelkast: Holpijp 8' - Quintadeen 8' - Viola di Gamba 8' - Voix céleste 8', vanaf c -  Prestant 4' - Zachte Fluit 4' - Octaaf 2' - Piccolo 1' - Sesquialter 1-2 sterk - Mixtuur 4 sterk (1982) - Basson-Hobo 8' - Tremulant.
* Pedaal: Prestant 16' (transm.) - Subbas 16' - Octaafbas 8' - Koraalbas 4' (transm.) - Trombone 16'.
* Koppelingen: P + I  -  P + II  -  P + Super P  -  I + II  -  I + Super II -  II + Sub II.
* Speelhulpen: Vrije combinatie - vaste combinaties - tongwerken af - automatisch piano-pedaal -Generaal-crescendo.
Pneumatische kegelladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1.

== Externe link ==
* [http://www.noorderlichtgemeente.nl Website kerkelijke gemeente]

== Afbeeldingen==

==Exterieur==
<Gallery>
afbeelding:ID_1418_-_Zeist_GK_Bergwegkerk_Rol_355_(35).JPG 
Afbeelding:Noorderlicht Kerk.JPG |Foto: A.E. van Kooten, Ermelo
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk 1.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk 2.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk 4.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk toren 2.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk toren 3.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk toren 1.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk toren 4.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk entree.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk voordeur.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk eerste steen.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk detail gevel.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk detail gevel 2.jpg
Afbeelding: Zeist Noorderlichtkerk glas in lood.jpg
</Gallery>

==Interieur==
<Gallery>
Bestand:Zeist Noorderkerk HW Flentrop 1931.jpg | H.W. Flentrop-orgel. Foto ca 1932
</Gallery>