Zoetermeer, Uiterwaard 1 - De Voorhof: verschil tussen versies
Uit Reliwiki
| Regel 61: | Regel 61: | ||
====Organisatie==== | ====Organisatie==== | ||
De ‘Stichting Wijkcentra Zoetermeer’ werd op 4 augustus 1972 opgericht en ds De Jong trad aan als de eerste voorzitter van het breed samengestelde bestuur. | De ‘Stichting Wijkcentra Zoetermeer’ werd op 4 augustus 1972 opgericht en ds De Jong (predikant voor het vormingswerk nij de Hervormde gemeente trad aan als de eerste voorzitter van het breed samengestelde bestuur. | ||
De statutaire doelstelling luidde: “de oprichting casu quo het beheer, de exploitatie en instandhouding van gebouwen welke voorzien in de behoefte aan geëigende ruimten voor sociale, maatschappelijke, culturele en kerkelijke ontwikkeling van de wijksamenleving, alsmede het in redelijke verhouding tot de behoefte ter beschikking stellen van lokaalruimte al dan niet tegen vergoeding aan personen, verenigingen, kerken, instellingen en genootschappen, waarvan verwacht kan worden, dat de bestaande of voorgenomen activiteiten zullen bijdragen tot de sociale, maatschappelijke, culturele en kerkelijke ontwikkeling van de wijksamenleving.” | De statutaire doelstelling luidde: “de oprichting casu quo het beheer, de exploitatie en instandhouding van gebouwen welke voorzien in de behoefte aan geëigende ruimten voor sociale, maatschappelijke, culturele en kerkelijke ontwikkeling van de wijksamenleving, alsmede het in redelijke verhouding tot de behoefte ter beschikking stellen van lokaalruimte al dan niet tegen vergoeding aan personen, verenigingen, kerken, instellingen en genootschappen, waarvan verwacht kan worden, dat de bestaande of voorgenomen activiteiten zullen bijdragen tot de sociale, maatschappelijke, culturele en kerkelijke ontwikkeling van de wijksamenleving.” | ||
Versie van 29 mei 2023 17:58
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam kerk: | De Voorhof, in wijkcentrum Meerzicht |
| Genootschap: | Ned. Herv. + Geref. Kerk |
| Provincie: | Zuid-Holland |
| Gemeente: | Zoetermeer |
| Plaats: | Zoetermeer |
| Adres: | Uiterwaard 1 |
| Postcode: | 2716VA |
| Jaar ingebruikname: | 1976 |
| Architect: | Arch.bureau A. Alberts BNA, A'dam |
| Huidige bestemming: | wijkcentrum gesloopt 2001 |
Geschiedenis
Het multifunctioneel wijkcentrum Meerzicht is een modern complex zonder toren, ontworpen door de architecten Alberts en van Huut. Permanente medegebruikers waren onder andere de Rooms-Katholieke Kerk (vicariaat Meerzicht), de Hervormde en de Gereformeerde wijkgemeente, participanten in de Stichting wijkcentra Zoetermeer (SWZ) ook in bestuurlijke zin.
De Voorhof
Onderdeel van het grote multifunctionele complex Meerzicht in exclusief huurgebruik van de SWZ door de gezamenlijke hervormde en gereformeerde wijkgemeenten.
Inleiding
De geschiedenis van de Voorhof is sterk verweven met die van de Stichting Wijkcentra Zoetermeer (SWZ). 'De Voorhof' was een deel van het grote multifunctioneel wijkcentrum Meerzicht, eigendom van en geëxploiteerd door deze stichting. De beide protestantse wijkgemeenten (herv. en geref.) huurden vanaf 1980 dit gedeelte voor permanent gebruik. De Voorhof omvatte twee zalen, een jeugdruimte, spreekkamers en overige algemene verkeersruimten en had een eigen entree. Totaal oppervlakte ca. 290m2. Daarom is het goed die verwevenheid te schetsen, omdat het hier ook om een tijdsbeeld gaat van groeiende openheid en gezamenlijkheid.
De uitbouw van Zoetermeer
Het dorp Zoetermeer met toen ca 11.000 inwoners, is door de Rijksoverheid in de jaren 1960 aangewezen als groeikern. Medio 2012 een stad met circa 123.000 inwoners. In de vorm van een klaverblad zouden de stadwijken ontstaan rondom een later te realiseren stadscentrum. De stadswijk Meerzicht was de tweede grote wijk, grotendeels gerealiseerd in vijf jaar tijds van 1970 tot 1975. Halverwege de planontwikkeling kantelde het beeld van veel hoogbouw naar meer laagbouw; uiteindelijk is die verhouding geworden 40% laag- en 60% hoogbouw geworden voor de stadswijk Meerzicht.
In het hervormde kerkblad van maart 1970 schrijft de predikant voor het vormingswerk, ds. Joop W. de Jong “Het besluit van de kerken ligt er: als er iets gebeurt in Meerzicht, dan zal het gezamenlijk zijn. ’Gezamenlijk’ als kerken, maar dat niet alleen. ‘Gezamenlijk’ met allen, die als overheid, cultuurinstellingen, sport en jeugdwerk, sociale instellingen en noemt u verder maar op, er belang bij kunnen en willen hebben, dat in deze wijk met 30.000 inwoners een goed leefcentrum aanwezig is.”
- Noot: het aantal van 30.000 bleek veel te optimistisch en is nooit gehaald, mede te verklaren door de omslag naar meer laagbouw. De gemiddelde woningbezetting lag in de zeventiger jaren op ruim 3 personen; ultimo 2011 is dat nog maar 2. Het totaal aantal woningen in Meerzicht bedraagt eind 2011 ruim 7.100 met bijna 15.000 inwoners.
Het multifunctioneel wijkcentrum Meerzicht
Organisatie
De ‘Stichting Wijkcentra Zoetermeer’ werd op 4 augustus 1972 opgericht en ds De Jong (predikant voor het vormingswerk nij de Hervormde gemeente trad aan als de eerste voorzitter van het breed samengestelde bestuur.
De statutaire doelstelling luidde: “de oprichting casu quo het beheer, de exploitatie en instandhouding van gebouwen welke voorzien in de behoefte aan geëigende ruimten voor sociale, maatschappelijke, culturele en kerkelijke ontwikkeling van de wijksamenleving, alsmede het in redelijke verhouding tot de behoefte ter beschikking stellen van lokaalruimte al dan niet tegen vergoeding aan personen, verenigingen, kerken, instellingen en genootschappen, waarvan verwacht kan worden, dat de bestaande of voorgenomen activiteiten zullen bijdragen tot de sociale, maatschappelijke, culturele en kerkelijke ontwikkeling van de wijksamenleving.” Om het doel te bereiken was samenwerking met de gemeente Zoetermeer en andere organen en instellingen die in de wijken werkzaam zijn of zullen zijn. Het college van B&W was jarenlang in het bestuur met twee wethouders vertegenwoordigd. Naderhand is de SWZ meer op afstand geplaatst en trok de gemeente zich terug uit het bestuur. Deze stichting heeft ook nog in andere stadswijken centra gebouwd, maar hier beperken we ons tot Meerzicht.
De bouw
In 1973 werd na een aantal wijzigingen en budgettaire beperkingen het definitieve plan voor het wijkcentrum Meerzicht vastgesteld, te realiseren op een kavel van ruim 3300 m2. Op 18 maart 1975 vond de aanbesteding plaats. De bouw startte in mei van dat jaar met als opleverdatum: zomer 1976. Stichtingskosten ca 5,6 miljoen gulden (nu ca 2,55 miljoen euro), waarvan 4,7 miljoen gulden (2,13 miljoen euro) subsidies van diverse ministeries en gemeente. Ook de inrichting van het centrum gebeurde onder leiding van de architecten, waaronder het demontabele liturgisch meubilair voor de beide (kerk)zalen. Meer dan 1500 vierkante meter zalen en zaaltjes, een inloopcafé en een stiltecentrum kwamen ter beschikking voor incidenteel gebruik of als permanente verhuurde ruimten aan b.v. de bibliotheek en een kinderdagverblijf.
Het wijkcentrum maakte deel uit van een groter geheel aan stedenbouwkundige invulling van de kern van de stadswijk Meerzicht door de hiervoor aangezochte architecten Ton Alberts en Max van Huut. Uit www.archtectuurgids.nl: “Het complex bestaat uit een wijkcentrum, een gezondheidscentrum, een dienstencentrum en 198 seniorenwoningen in de sociale sector. Als reactie op de grootschalige omgeving zijn organische vormen in een kleinschalige schakeling toegepast. De bebouwingshoogte loopt geleidelijk af van zeven naar één laag. Het 'beginsel van de menselijke ontmoeting' is binnen het complex vormgegeven door hoekjes en zitgelegenheden, en buiten door pleinen en een vijver met trapvormige terrassen.”
Hoe de architect het wijkcentrum zag....
“In 1970 werd door een werkkommissie het eerste initiatief genomen tot het bouwen van een Wijkcentrum. Het zou een gebouw moeten zijn, waar de bewoners van de wijk Meerzicht allerlei aktiviteiten op sociaal-cultureel gebied zouden kunnen organiseren. Bovendien, en dit is het belangrijkste, zou dit centrum een trefpunt moeten zijn, een centrum dat een funktie vervult naast het specifieke privé thuis en het vrijblijvende van het winkelen, een plaats waar men kennis met elkaar kan maken en elkaar kan ontmoeten. Mensen die met een specifiek doel naar het Wijkcentrum zouden komen, zouden tevens kennis kunnen maken met andere aktiviteiten, die hen wellicht ook weer tot nieuwe specifieke aktiviteiten zouden aanzetten. Bruiloften, recepties, tentoonstellingen, buurt- en wijkmanifestaties zouden er in plaats moeten kunnen vinden, kortom er was een gedachte, hoe de mensen in deze wijk zouden kunnen werken aan een zekere eigen identiteit van wonen. Met name de kerken hebben altijd voedsel gegeven aan deze gedachte, onder andere door in te stemmen met en te propaganderen voor een gezamenlijk gebruik van ruimten met andere groeperingen. Deze filosofie werd werkelijkheid. Het is nu zo ver. Het gebouw is klaar. Het is gemaakt van ogenschijnlijke dode stof, hoewel het hout nog jong en de steen nog nieuw en warm is. Maar het leeft wél, omdat er met veel plezier - energie en temperament aan gewerkt is, en door zeer veel mensen. Zoals U wellicht al weet, is in dit gebouw een kreativiteitscentrum, een bibliotheek, een stiltecentrum (waar voortdurend een plaats aanwezig is voor meditatie en bidden). Bambi, het hummelbos, een jeugd- en jongerencentrum, een café met foyer's, een kerkruimte op de 1e verdieping met consistorie en sakristieruimte en een algemene kerkruimte. Daarnaast is centraal in het gebouw een kerkzaal gesitueerd, waar tenminste 450 mensen een plaats kunnen vinden, waar de ontmoeting kan plaats vinden met de -Andere- en waar het Woord verkondigd kan worden. Wij hebben met name aan deze ruimte zeer intens gewerkt, omdat deze ruimte het middelpunt is van het gebouw, omdat in deze ruimte de "Ruimte" beleefd kan worden en waarin u als het ware royaal kunt ademhalen. Wij hopen dat deze ruimte u zal inspireren tot de viering van uw liturgie en dat u daarmee dit gebouw tot een werkelijk centrum van Meerzicht zal maken.
w.g. Arch.buro A.Alberts, in samenwerking met A. Hamelberg, beeldend kunstenaar.”
- (Bron: deze tekst is geschreven voor het liturgieboekje bij de kerkelijke ingebruikneming door de protestantse gemeenten van de grote (kerk)zaal; de moderne spellingsvorm is gehandhaafd.)
Wat vonden anderen van deze schepping
Het tijdschrift 'Baksteen' ,uitgave 1976-6, publiceerde de volgende beoordeling:
Sociaal en cultureel centrum Meerzicht, eerste van vier wijkcentra in Zoetermeer, is van binnen en van buiten multifunctioneel. In de verschillende ruimten zijn kleuters, peuters, jongeren, ouderen en bejaarden vrijwel van dag tot dag overal met iets bezig: kleien, pottenbakken, kerken, mediteren, dansen enz. enz. Aan de buitenkant vervult het dak van de gelijkvloerse laag de nutsfunctie van openbare straat, verbinding tussen seniorenwoningen en cultureel centrum, sprinterstation en brug naar woonwijk en winkelcentrum aan de overkant van de tweebaans wijkontsluitingsweg (de Meerzichtlaan). Met dit alles is Meerzicht knap gesitueerd in een soort stadshartje van nieuw Zoetermeer, opvanger van de Haagse bevolkingsoverloop. Behalve wijkcentrum en seniorenflats staan hier dus op een kluitje bij elkaar spoorstation, gezondheidscentrum en winkelwijk, terwijl het plein ertussen tevens als markt dienst kan doen. Net als in een historische stadskern vindt het publiek hier alles dicht bij de hand.
Moeilijk
De ingesloten ligging maakte voor architectenbureau A. Alberts BNA te Amsterdam het ontwerpen er niet gemakkelijker op. Voor aannemingsmaatschappij Van Wijnen n.v. uit Rijswijk het bouwen trouwens evenmin. Die moest het ingewikkelde complex met zijn vele hoekjes, zitgelegenheden, overgangen en hoogteverschillen er in veertien maanden neerzetten. Dat is nog gelukt ook en sinds 1 september 1976 draait Meerzicht dan ook als wijkcentrum in alle multifunctionaliteit. Architect Alberts gaf het gebouw een eerlijk gezicht mee, opgebouwd uit baksteen, beton in’t zicht, geïmpregneerd maar verder onbewerkt hout. Vrijwel alle wanden uitgevoerd in schoon metselwerk, op verschillende plaatsen met ruig geborstelde voeg. Leidingen zijn in het zicht gelaten. Meerzicht heeft voor de gebruiker twee bouwlagen met niveauverschillen. Gelijkvloers zijn ondergebracht de bibliotheek met spellotheek, het creativiteitscentrum (zeg kunstacademie), het stiltecentrum, de kindercrèche Bambi en de bar-café-restaurant met keuken. Die ruimten liggen om de centrale grote zaal met 420 zitplaatsen. De stoelen staan er niet amfitheatergewijs maar recht op de plavuizen vloer. In plaats daarvan is het ‘toneel’ opgemetseld, met allerlei trappartijen, waarvan er een ook nog naar een soort zijloge gaat. Voor toneelvoorstellingen is dat podium moeilijk in te richten maar alle mogelijke andere bijeenkomsten, van kerkdiensten tot concerten door het Residentie-orkest, kunnen er gemakkelijk op plaatsvinden.
Verdieping
De grote zaal steekt over twee lagen en het balkon ervan dient dan ook in dezelfde moeite door als verbinding (een van de vele) tussen verdiepingsruimten en gelijkvloers. Op die verdieping ligt een bovenzaal, ook met podium en met 250 zitplaatsen. De foyer ernaast met open haard en biljart doet mede dienst voor de actieve recreatie van de senioren uit de huizen ernaast. Dan ligt er nog een algemene kerkruimte ("voor rouw en trouw" zoals directeur J. Snoeks het typeert) met sacristie en consistorie, een jeugd/jongerenruimte en twee vergaderzaaltjes. Het geheel is eigendom van de stichting Wijkcentra Zoetermeer, een op initiatief van de interk. Commissie kerkopbouw in de wijk Meerzicht ontstaan lichaam, waarin uiteraard ook de gemeente Zoetermeer deelneemt.”
Het gebruik door de kerken
Vanaf de ingebruikneming in september 1976 waren op zaterdag en zondag zowel de grote benedenzaal als de bovenzaal beschikbaar voor de kerken. Op zondag 26 september werd de benedenzaal door de protestantse wijkgemeenten feestelijk in gebruik genomen. De overdenking van de wijkpredikanten Arie van Buuren en Jaap W. Huisman kreeg als thema 'wijkplaats voor vrede' op basis van woorden uit de Bijbeltekst Jeremia 29 vers 7:”Zoekt de vrede (sjaloom) voor de stad en bidt voor haar tot de Here, want in haar vrede zal uw vrede gelegen zijn.” Korte tijd later zou de bisschop van Rotterdam (Mgr. Simonis) de zalen en sacristie inwijden voor de R.K.-vieringen.
De typering van ‘kerkelijk warenhuis’ kan zeker voor de eerste jaren gelden. Het 'dienstenschema' was als volgt:
Bovenzaal: zaterdagavond R.K.viering van de Nicolaasparochie; zondagmorgen: Hervormde gemeente (orthodoxe vleugel), daarna R.K. eucharistieviering; zondagmiddag- resp. avond achtereenvolgens een hervormde en gereformeerde kerkdienst. In deze bovenzaal kwam op zaterdagavond na de H.Mis de R.K. soos Pantha Rhei (alles beweegt),maar tot uiterlijk 24.00 uur! Hiervoor werden een week van tevoren maximaal 120 toegangskaarten uitgegeven, te verkrijgen bij de Nicolaaskerk, de hoofdkerk van deze parochie.
Grote benedenzaal: ’s morgens: een afzonderlijke viering van de hervormde gemeente en daarna van de gereformeerde kerk (met wisselende aanvangstijdstippen).
In 1978 kwamen, met royale medefinanciering vanuit het Bijzonder Regionaal Welzijnsbeleid van het toenmalige ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk (CRM), pijporgels beschikbaar voor de beide zalen.
De orthodoxe vleugel van de hervormde gemeente beëindigde al na een paar jaar haar kerkdiensten in het wijkcentrum om die te concentreren in haar kerkgebouw 'De Morgenster' in het oude centrum van Zoetermeer. De R.K. parochie liet begin jaren 1980 haar zaterdagavondviering vervallen en dus verdween ook die jongerensoos. Deze parochie nam in 1990 -alsnog- een eigen bescheiden kerkgebouw in gebruik naast het wijkwinkelcentrum, de Genesarethkerk. De protestantse avonddienst werd ingaande september 1986 beëindigd. De morgendiensten van hervormden en gereformeerden werden met ingang van 1990 tot één gemeenschappelijke dienst samengevoegd in de grote benedenzaal, op de prettige aanvangstijd van 10.00 uur. Uiteindelijk vonden in 1993 deze kerken elkaar in een Samen-op-Weg-gemeente Meerzicht. Alles samen onder leiding van één kerkenraad. Voor de Stichting Wijkkcentra als exploitant was deze inkomstenderving natuurlijk minder prettig. Enige compensatie werd gevonden doordat in de negentiger jaren de Gereja Kasih Kristus (Indonesische prot. kerk) op zondagmiddag de bovenzaal huurde voor haar vieringen.
De Voorhof
Zoals hiervoor al is vermeld, hadden de kerken de beschikking over enkele ruimten op de eerste etage voor het doordeweekse vergaderwerk. Naderhand, toen het kinderdagverblijf Bambi begin jaren ’80 het wijkcentrum verliet, sloten de beheerscommissies van de hervormde en gereformeerde kerk een contract met de Stichting voor exclusief gebruik van deze ruimte op de begane grond en noemden die ‘De Voorhof’. Een permanent 'eigen' onderkomen met eigen voordeur, waar intensief gebruik van werd gemaakt. Daarnaast bleef voor de zondagse kerkdiensten de grote zaal in gebruik. Ook jeugd- en jongerenwerk kon hier plaats vinden. Soos Miks had aanvankelijk de jeugdruimte op de eerste etage, maar moest die delen met andere gebruikers. Een eigen ruimte -door jongeren zelf ingericht- is heel wat fijner. Uiteindelijk moest eind 20e eeuw deze gezamenlijke wijkgemeente omzien naar een ander onderkomen wegens voorgenomen sluiting van het wijkcentrum. De gemeente Zoetermeer bood hierbij de helpende door een deel van een nabij gelegen gymzalencomplex aan te bieden. Daar werd gebruik van gemaakt. Op zondag 30 januari 2000 werd de laatste kerkdienst in het wijkcentrum gehouden onder het thema: ‘dankdienst voor de ruimte die wij kregen’ met als voorganger de wijkpredikant ds. J.W. van der Linden en met medewerking van de Liturgische Zanggroep Meerzicht onder leiding van cantor-organist Jaap Feij. Een week later, op 6 februari vond de inwijding van het nieuwe kerkelijk centrum plaats met de nieuwe naam 'De Oase'. Op donderdag 17 februari, in aanwezigheid van vele gasten was er de officiële opening. En vanaf zondag 20 februari viert de wijkgemeente wekelijks de liturgie.
Conclusie
Al met al is de fysieke ruimte De Voorhof beperkt van omvang in relatie tot dit grote wijkcentrum. Desondanks hebben de beide nu verenigde protestantse wijkgemeenten daar bijna 25 jaar hun onderkomen gehad en konden ze van betekenis zijn, niet alleen voor de eigen gemeenteleden, maar ook voor de naaste omgeving. De idealen van velen uit de jaren 1960 hebben in de opbouwfase van de stadswijk zeker invloed gehad, maar zijn niet bestendigd. Een ander tijdsbeeld -individualisering- won veld.
Lees meer over deze Samen-op-Weg-gemeente onder haar nieuwe naam: Protestantse wijkgemeente bij De Oase op deze site.
Einde van het wijkcentrum en de stichting
Een aantal sociaal-culturele instellingen kreeg, mede door terugloop van subsidies, moeite het hoofd boven water te houden. Ze beëindigden daarom hun activiteiten in het wijkcentrum of ze werden sterk gereduceerd. De bibliotheek, die een grote ruimte had, werd wegbezuinigd, evenzo het creativiteitscentrum. De visie op sociaal-cultureel werk wijzigde. Ook t.a.v. de Stichting Wijkcentra wijzigde de visie. Niet meer de gebouwenbeheerder subsidiëren, maar de activiteiten zelf, die daaruit ook eventuele huurpenningen -bij wie en waar dan ook- moesten betalen. De gemeente Zoetermeer constateerde eind jaren 1990 meer problemen in het centrumgebied van Meerzicht en koos voor een 'overall'-aanpak. Het verouderende winkelcentrum, de toegang tot het gebied, de toenemende sociale onveiligheid zijn allemaal punten die daarbij naar voren kwamen. De exploitatie van het wijkcentrum gaf een zorgelijk beeld door gedeeltelijke leegstand, het was eigenlijk te groot van opzet voor de wijk en de complexiteit van het gebouw maakte, dat het ook duur in het gebruik was. Het voortbestaan van de SWZ was hiermee tevens in het geding. Het eindresultaat is, dat alle centra van de Stichting of in andere handen overgingen of gesloopt werden, zoals het wijkcentrum Meerzicht. In 1999 werden de activiteiten beëindigd en in 2001 volgde de sloop, overigens tot ongenoegen van .de architect De Stichting werd in 2004 formeel ontbonden. De seniorenflats werden gerenoveerd en het gezondheidscentrum uitgebreid. Een paar jaar later verrees een complex koopappartementen als vervangende nieuwbouw op de plaats van het architectonisch opvallende wijkcentrum, gebouwd in de organische stijl. Op de begane grond daarvan kwam een wijkpost van de gemeente Zoetermeer en op de 1e etage enige algemene ruimten van heel bescheiden omvang.
Afbeeldingen van het wijkcentrum Meerzicht
exterieur
exterieur
loge grote zaal
grote zaal
grote zaal in restaurantopstelling
hoofdingang Uiterwaard 1, artistieke tekening
deel van de bibliotheek
appartementen op de plaats van het wijkcentrum
orgel grote zaal, thans in De Oase
speeltafel grote orgel.
Kleine orgel uit de bovenzaal (220 plaatsen) sinds 1995 in R.K. Genesarethkerk)
.JPG)
.jpg)
opening sprinterlijn Ztm-DHg door Prins Bernhard & burg.Wegstapel
opening sprinterlijn
opening sprinterlijn
NB. Van De Voorhof geen afbeeldingen.