Haarlem, Kloppersingel 55 - Koningkerk

Algemene gegevens
Genootschap :	Gereformeerde Kerken in Nederland
Gemeente :	Haarlem
Plaats :	Haarlem
Adres :	Kloppersingel 55
Provincie :	Noord-Holland
Jaar ingebruikname :	1927
Huidige bestemming:	door brand verwoest
Naam kerk :	Koningkerk
Architect :	Boeyinga, B.T.
Monument-status:	Rijksmonument

Geschiedenis

bg '87, nu EvG, dbv 2003

Inleiding

Naar ontwerp van B.T. Boeyinga in de jaren 1926-1927 gebouwde KERK in geprononceerde stedebouwkundige situering aan de noordzijde van de Kloppersingel. Doordat de kerk op de kop van twee straatwanden staat (Kloppersingel en Zocherstraat) is het gebouw alleen aan de noord-, oost- en zuidzijde vrijstaand. De westzijde is blind. De kerk, die sinds 1960 de naam Koningskerk draagt, verrees in opdracht van de Gereformeerde Kerk van Haarlem, die het bedehuis enige jaren geleden verkocht aan de Evangelische Gemeenschap Zuiderkapel. Het expressionistische karakter van dit 'Gesamtkunstwerk', waarin architectuur, sculptuur (T. van Reijn) en glas-in-loodkunst (N. Schrier) deel uitmaken van het ontwerp, is stilistisch verwant aan de bouwstijl van de Amsterdamse School.

Omschrijving

Op symmetrisch waaiervormig grondplan gebouwde kerk onder steil opgaande kap, samengesteld uit elkaar snijdende, geknikte en laag komende leigedekte zadeldaken, centraal bekroond door een vierkante dakruiter, die overhoeks is geplaatst ten opzichte van de twee hoogste en elkaar in een hoek van negentig graden kruisende noklijnen.

De bouwmassa bestaat uit een rechthoekig oost-west gericht hoofdvolume, de hoofdbeuk, met aan weerszijden twee lage haaks hierop staande volumen zodanig dat een T-vorm ontstaat. Diagonaal op de binnenhoeken van de T staan twee, op de hoeken afgeschuinde volumen, die ook qua formaat tussen hoofdbeuk en twee laagste volumen instaan. De diagonale volumina vormen samen met de hoofdbeuk de eigenlijke kerkruimte. De eerder genoemde hoogste en elkaar kruisende noklijnen zijn de noklijn van de hoofdbeuk en een korte noklijn die aan weerszijden overgaat in twee sterk dalende dakschilden. Vanuit deze dakschilden vormen zich de gebroken kappen van de diagonale beuken en de zadeldaken van de laagste volumen.

De hoofdingangen bevinden zich in de twee laagste volumen. Zij-ingangen bevinden zich op de overgang van de laagste volumen en de diagonale beuken. Het betreft hier in totaal vier overluifelde ingangen waarvan de buitenste muurdammen die de luifel ondersteunen zijn voorzien van geïntegreerde sculpturen naar ontwerp van Theo van Reijn met geabstraheerde voorstellingen van de protestantse kerkvaders Luther, Calvijn, Zwingli en Abraham Kuyper. Haaks op de westzijde van de twee lage volumen staan twee tot het ontwerp behorende volumes ter hoogte van één bouwlaag met kap waarvan de noklijn evenwijdig loopt aan de straatrichting van respectievelijk Kloppersingel en Zocherstraat. Het volume aan de Kloppersingel bevat een gemeenschapszaal, dat aan de Zocherstraat een kosterswoning.

Het muurwerk bestaat uit rode baksteen die met name in de hoofdbeuk in overhoeks metselwerk decoratief is verwerkt. Op een aantal punten, zoals bij de vensters en deuren en bij het overhoekse metselwerk, bevinden zich decoraties in natuursteen, die bij de vensters steeds de aanzet en de afsluiting vormen van het uitkragende metselwerk tussen de ramen. De ramen bevinden zich in de gekoppelde verticale muuropeningen van de hoofdbeuk en in de beide diagonale beuken. Deze openingen zijn in de hoofdbeuk vijfdelig - en boven de middelste drie trapsgewijs bekroond- en in de diagonale beuken vierdelig. De ramen bevatten nog merendeels het oorspronkelijke glas-in-lood. Onder de hoge vensterreeksen bevindt zich op straathoogte in alle volumen een horizontale reeks van kleine vierkante en rechthoekige stalen ramen, onder meer ter verlichting van het bankenplan onder de balkons (zie interieur). De lage vensters in de hoofd- en zijbeuken zijn even als de hoge vensters in deze beuken geplaatst tussen uitkragende muurdammen die aan boven- en onderzijde door natuursteen worden geaccentueerd.

De hoofdingangen in de beide laagste volumen bevatten dubbele houten deuren die per deur zijn voorzien van een verticale reeks rechthoekige lichtopeningen. Driehoekige lichtopeningen zijn aangebracht in het muurwerk boven de ingangen en bestaan uit een driedelig en een individueel houten venster, elk verdeeld in drie vlakken met daarin glas-in-lood. Smalle verticale lichtopeningen zijn aangebracht boven de muurdammen aan weerszijden van de hoofdingangen.

Het interieur bevat een tegen de westwand geplaatste kansel met doopvont. Het bankenplan is hier aan drie zijden omheen gegroepeerd. De groepering wordt bepaald door de hoofd- en de beide diagonale beuken waarin de banken zowel op de parterre als op een balkon schuin naar achter oplopend zijn geplaatst. Alle zichtlijnen zijn gericht op de kansel. Het glas-in-lood in de vensterreeksen van de hoofdbeuk en de beide diagonale beuken bevat naast geometrische patronen, voorstellingen van torenachtige en van koepels voorziene volumen die voornamelijk in de kleuren blauw en geel zijn uitgevoerd. Het betreft hier geabstraheerde voorstellingen van de kosmos, het hemelse Jerusalem, de handel, de landbouw, de techniek en de wetenschap. In de hoofdbeuk is de lage reeks vensters ter verlichting van het bankenplan onder de balkons voorzien van een glas-in-looduitbeelding van de zonnegang. Al het glas-in-lood is ontworpen door Nicolaas Schrier van het Haarlemse atelier De Vonk.

Waardering

De zowel qua exterieur als interieur overwegend gaaf bewaarde Koningskerk uit 1926-27 is van algemeen belang uit cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig oogpunt als kenmerkend voorbeeld van expressionistische kerkelijke architectuur van gereformeerde signatuur met bijbehorende kuntwerken, bankenplan en ruimtewerking en wegens de beeldbepalende situering aan de Kloppersingel met markant silhouet van verspringende kappartijen. Architectuurhistorische betekenis heeft de kerk voorts als belangrijk onderdeel binnen het oeuvre van kerkontwerpen door B.T. Boeyinga, vanwege de bijzondere samenhang tussen exterieur en interieur en vanwege de typologische waarde als kerkgebouw op waaiervormig grondplan.

opname foto 03 april 1983

• 

Algemene gegevens
Genootschap :	Evangelie Gemeente
Gemeente :	Haarlem
Plaats :	Haarlem
Adres :	Kloppersingel
Provincie :	Noord-Holland
Jaar ingebruikname :	1987
Huidige bestemming:	door brand verwoest
Naam kerk :	Zuiderkapel
Architect :
Monument-status:
Inventarisatienummer:	05486

Geschiedenis

'87 vm GK Koningkerk, dbv 2003

Algemene gegevens
Genootschap :	Evangelie Gemeente
Gemeente :	Haarlem
Plaats :	Haarlem
Adres :	Kloppersingel
Provincie :	Noord-Holland
Jaar ingebruikname :	2007
Huidige bestemming:	kerk
Naam kerk :	Koningskerk
Architect :	Bieze, John, Woerden
Monument-status:
Inventarisatienummer:	19311

Geschiedenis

EvG Zuiderkapel, nieuwb na brand