Handelingen

Amsterdam, Singel 446 - Franciscus Xaverius (De Krijtberg)

Uit Reliwiki


Algemene gegevens
Genootschap : Rooms Katholieke Kerk
Gemeente : Amsterdam
Plaats : Amsterdam
Adres : Singel
Provincie : Noord-Holland
Jaar ingebruikname : 1787
Huidige bestemming: bg. 1835
Naam kerk : Franciscus Xaverius
Architect :
Monument-status: n.v.t.
Inventarisatienummer: 17515

Geschiedenis eerste (schuil)kerk

Schuilkerk, genaamd "De Krijtberg", gevestigd in en genoemd naar het voormalige woonhuis dat hier gestaan heeft. Buiten gebruik geraakt in 1835, vervolgens vervangen door nieuwe kerk.

Algemene gegevens
Genootschap : Rooms Katholieke Kerk
Gemeente : Amsterdam
Plaats : Amsterdam
Adres : Singel
Provincie : Noord-Holland
Jaar ingebruikname : 1835
Huidige bestemming: gesloopt 1880
Naam kerk : Franciscus Xaverius
Architect :
Monument-status: n.v.t.
Inventarisatienummer: 17515

Geschiedenis tweede kerk

Schuilkerk, (Krijtberg), buiten gebruik geraakt in 1880 en vervangen door nieuwbouw naar een ontwerp van A. Tepe (zie onder).

Algemene gegevens
Genootschap : Rooms Katholieke Kerk
Gemeente : Amsterdam
Plaats : Amsterdam
Adres : Singel 448
Provincie : Noord-Holland
Jaar ingebruikname : 1883
Huidige bestemming: kerk
Naam kerk : Franciscus Xaverius
Architect : Tepe, A.
Monument-status: Rijksmonument
Inventarisatienummer: 04945
De Krijtbergen gezien vanuit het oosten. Foto: A. Roks
De Krijtberg. Foto: A. Roks

Geschiedenis huidige kerk

Parochiekerk van de H.Franciscus Xaverius ("De Krijtberg"). Door Alfred Tepe van 1881-1883 gebouwde driebeukige kruisbasiliek met galerijen en vijfzijdig gesloten koor, geflankeerd door diagonaal geplaatste kapellen. Rijk gedetailleerde, in baksteen uitgevoerde voorgevel met op de hoeken traptoren. Het schip heeft schoorbogen. Het zeer rijzige en met zijn inrichting gaaf bewaarde interieur vormt een belangrijk tijdsdocument als schepping van de door de inzichten van het St.Bernulphusgilde geleide neogotiek.

Gebouwomschrijving SKKN

De Jezuïetenkerk Franciscus Xaverius is de opvolgster van een schuilkerk die van 1654 tot 1884 in het grachtenhuis "de Crytbergh" gevestigd was. Oprichter van deze kerk was pater Petrus Laurens. De kerk was in de periode 1708-1788 officieel gesloten, de Jezuieten moesten weliswaar het land verlaten, maar de kerk bleef toch heimelijk in gebruik. Sinds 1789 bestond er wederom vrijheid van godsdienst en in 1853 werd de bisschoppelijke hierarchie hersteld. Pater Franciscus Fol verbouwde het kerkje in 1835. Elisabeth Moyana had hem twee belendende gebouwen geschonken waardoor de oude Krijtberg afgebroken kon worden en onder een gevel gebracht kon worden. In de periode 1881-1883 werd er door de Utrechtse architect Alfred Tepe een nieuwe kerk gebouwd. De inrichting is onder meer afkomstig van het Utrechtse atelier Wilhelm Mengelberg, de buurman van Tepe, zoals het hoofdaltaar, Maria-altaar, communiebank, beelden, triomfbalk, muurschilderingen en kruiswegstaties. Maar ook Roermond was vertegenwoordigd. Het atelier Cuypers & Stolzenberg leverde het Jozef altaar, de preekstoel, de zeven biechtstoelen en twee godslampen. A.F.Nicolas vervaardigde enkele glas-in-lood ramen. In 1904 werd het 250-jarig bestaan van de Krijtberg gevierd. In 1934 wordt de Franciscus Xaverius weer parochiekerk. In 1968 wordt bij de vaststelling van het Pastoraalplan binnenstad, sluiting van de Krijtberg aangekondigd. De kerk zou volgens het bestuur van de Citykerk financiele tekorten hebben. De Citykerk wilde de Krijtberg verkopen aan een Belgische bouwonderneming. Er werd daarom een comite tot behoud van de Krijtberg opgericht. In mei 1974 besluit de bisschop van Haarlem, Th.Zwartkruis, de Krijtberg te handhaven. In de periode 1976-1982 vond er een restauratie plaats, die echter niet afgerond kon worden door het stopzetten van de subsidie.

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur