Huizen, Kerkstraat 1 - Oude Kerk

Algemene gegevens
Genootschap :	PKN Hervormd
Gemeente :	Huizen
Plaats :	Huizen
Adres :	Kerkstraat 1
Provincie :	Noord-Holland
Jaar ingebruikname :	1450
Huidige bestemming:	kerk
Naam kerk :	Oude Kerk
Architect :
Monument-status:	Rijksmonument

Geschiedenis

ook Vitus

Ned. Herv. KERK op hoog ommuurd kerkhof gelegen. Toren 1e helft XV. Na bouw van het huidige schip in 2e helft XV verhoogd. Gemetselde balustrade om thans. Schip door latere vergrotingen verminkt. Koor smaller dan schip zonder steunberen, later sterk vernieuwd. Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van Johan Dop, 1659, diam. 55,8 cm en een moderne klok.

Gebouwomschrijving SKKN

Het kerkgebouw van de Hervormde gemeente te Huizen staat bekend als Oude Kerk en ligt in het centrum van Huizen op een verhoogd liggend en omheind terrein.

Via een portaal aan de neogotische uitbouw aan de noordzijde betreedt men een cathechesatielokaal, dat weer toegang geeft tot de kerk via een deur. Deze komt links van de preekstoel uit. Rechts van de preekstoel bevindt zich een deur naar de consistorie van waaruit men via een gang de keuken kan bereiken De kerk heeft een amfitheater-achtige inrichting in de breedte. Het driezijdig gesloten koor aan de oostzijde en de toren aan de westzijde worden thans ervaren als zijarmen.

Oorspronkelijk was het een eenbeukig schip en koor met toren. Deze oudste delen van de kerk dateren uit het begin van de 15de eeuw. In 1577 veroorzaakte een windhoos schade aan het kerkdak die pas in 1637 volledig was hersteld. Toen werd ook de toren verhoogd. Omstreeks 1580 ging vrijwel de gehele Huizer bevolking, samen met de toenmalige pastoor, over tot de Hervorming. De eerste predikant kwam in 1595 en wel Hillebrandus Cunaeus uit Oude Niedorp. In 1630 kwam Johannes Peet als proponent naar Huizen. Hij schonk de gemeente het koperen doopbekken met de fraaie scharnierende standaard. Zijn naam vinden we terug aan de onderzijde van de ring. Hij vertrok in 1638 naar Naarden. In 1636 ontving men de preekstoel ten geschenke van David Verweel uit Crailoo. Het wapen van Amsterdam siert de lezenaar. Huizen behoorde tot de classis Amsterdam. De vier koperen kronen zijn blijkens opschriften allemaal geschonken. Door poetsijver in de loop der jaren zijn deze opschriften nog maar gedeeltelijk leesbaar. In 1775 werd het kerkterrein ommuurd. Hierbinnen werd begraven. In de 1869 werd de kerk vergroot met twee lage dwarsarmen. In 1908 werd de dwarsarm aan de zuidzijde, tegenover de preekstoel, vervangen door een bijna halfronde uitbouw met galerijen die doorlopen in het voormalige koor en schip van de kerk. Het orgel is geplaatst in 1912 door de fa. A.S.J. Dekker uit Goes, verdiept in een nis in het midden van de noordzijde, vlak naast de preekstoel. Het front ervan is geïnspireerd door het orgel van het Concertgebouw te Amsterdam (1891).

Vanaf 1953 werden er ook diensten gehouden in het nieuwe verenigingsgebouw 't Visnet. Het avondmaalsstel in de rode koffer werd daar gebruikt. Thans is deze locatie niet meer voor kerkdiensten in gebruik, maar fungeert als centrum voor andere kerkelijke activiteiten en bijeenkomsten.

In 1958 onderging het interieur een wijziging. Alle stoelen werden door banken vervangen. Alle reeds bestaande banken werden vernieuwd en van schuimrubber kussens voorzien. Door het maken van banken en verhoogde paden zijn de plavuizen aan het oog onttrokken. Ook werd er centrale verwarming aangelegd.

In 1987 werd de kerk grondig gerenoveerd, waarbij onder andere meer kleur in de kerk werd aangebracht, zoals de versieringen rond de lampen.

Orgel

Het orgel is in 1980 gebouwd door de firma Flentrop Orgelbouw (Zaandam) in de orgelkas van A.S.J. Dekker te Goes uit 1912.

Dispositie

Hoofdwerk (manuaal 1): Bourdon 16' - Prestant 8' - Holpijp 8' - Octaaf 4' - Quint 3' - Octaaf 2' - Cornet 8' 5 sterk discant - Mixtuur 1⅓' 4 sterk - Fagot 16' - Trompet 8'.
Bovenwerk (manuaal 2): Prestant 8' - Roerfluit 8' - Viola di Gamba 8' - Octaaf 4' - Fluit 4' - Nasard 3' - Woudfluit 2' - Terts 1 3/5' - Flageolet 1' - Dulciaan 8' - Tremulant.
Pedaal: Subbas 16' - Openfluit 8' - Octaaf 4' - Bazuin 16' - Trompet 8' - Klaroen 4'.
Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Bovenwerk aan Pedaal - Bovenwerk aan Hoofdwerk.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1.

In de media

Uit De Gooi- en Eemlander, 2 Juni 1944.

De Hervormde Gemeente is in deze eeuw aanmerkelijk in zielental, maar ook in bloei toegenomen. Had men sedert de dagen der reformatie in de kerk steeds zonder begeleiding gezongen, tijdens de bediening van Ds. A. van der Sluis, omstreeks 1910, werd er een orgel gebouwd. Op een avond in de week werd dit instrument in gebruik, genomen. De pastor loci hield bij deze gelegenheid een toespraak naar aanleiding van II Koningen 3 : 15 „Brengt mij een speelman". In 1924 werd de tweede predikantsplaats gesticht. De eerste predikant die deze bezette, was Ds. C.B. Holland, op 21 December van laatstgenoemd jaar deed hij hier zijn intrede. In hetzelfde jaar werd besloten tot den bouw van de tweede kerk, die op 7 Januari 1925 in gebruik werd genomen. De derde predikantsplaats werd gesticht in 1933. Deze werd bezet door Ds. B. Batelaan, die zich op 25 Maart 1934 aan de Gemeente verbond en reeds enkele jaren later kwam te overlijden.

Uit Reformatorisch Dagblad, 19 mei 2009.

De Oude Kerk van Huizen is 600 jaar oud. De werkgroep Openstelling Oude Kerk en de hervormde gemeente houden ter gelegenheid daarvan vrijdag open dag. Deze dag zijn er mensen aanwezig om toelichting te geven over de historie van de kerk. Er zal ook een tentoonstelling te bezichtigen zijn, aldus gemeentelid H. J. C. Rebel uit Bussum. Bij de kerk wordt ook een braderie georganiseerd.

Geschiedschrijver Lambert Rijcksz Lustigh (1656-1727) beschreef volgens Rebel dat rond 1380 een toenmalige kapel vervangen werd door een kerk, die net als de kapel gewijd was aan Sint Thomas. Hij baseerde zich op de overeenkomsten van het muurwerk van de Grote Kerk van Naarden, die uit 1380 stamt, met die van de Oude Kerk van Huizen. De onafhankelijkheid van Huizen resulteerde in het stichten van een eigen parochie in 1409. Naar alle waarschijnlijkheid moet de kerk toen gereed zijn gekomen, gelijk met de toren. De toren in die tijd zag er anders uit dan de huidige. Die uit 1409 was lager en had ook geen trans. Wel hing er al een luidklok in met het opschrift ”Ave Maria gracia plene Dominus tecum” (wees gegroet Maria, vol van genade, de Heer is met U).

In 1870 is de kerk uitgebouwd tot kruiskerk en in 1908 is aan de zuidkant een kwartronde aanbouw erbij gebouwd. In het midden van de twintigste eeuw wordt onder de kerkbanken centrale voetverwarming geplaatst. De kerkklokken krijgen een elektrische geluidsinstallatie. Bij de renovatie van 1987 werd het interieur geschilderd in oud-Hollandse kleuren. De ongebruikte psalmborden uit 1914 werden weer in gebruik genomen. Sinds 1990 is het silhouet van de Oude Kerk ook in de avond goed zichtbaar door spots die de gevel beschijnen.

Uit Reformatorisch Dagblad, 25 juni 2012.

Het Flentroporgel van de Oude Kerk in Huizen wordt woensdag 27 juni na groot onderhoud weer in gebruik genomen. Het orgel (twee klavieren, 26 stemmen) werd in 1980 door de firma Flentrop gebouwd in de kas van het vorige orgel van de Oude Kerk in Huizen: het instrument van de firma A.S.J. Dekker uit Goes, dat in 1912 werd gebouwd. Adviseur bij het nieuwe Flentroporgel was destijds Maarten Seijbel. Feike Asma speelde op 23 september 1980 de ingebruikname.

Het groot onderhoud, dat enkele maanden in beslag heeft genomen, werd uitgevoerd door Orgelmakerij Reil uit Heerde. Het orgelfront, een kopie (sic) van het Concertgebouworgel in Amsterdam, werd onderhanden genomen door de firma Wolters uit Deventer.