Nes, Kardinaal de Jongweg 33 - Clemens

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Sint Clemenskerk
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Friesland
Gemeente:	Ameland
Plaats:	Nes (A)
Adres:	Kardinaal De Jongweg 33
Postcode:	9163HZ
Inventarisatienummer:	09358
Jaar ingebruikname:	1879
Architect:	Cuypers, P.J.H.
Huidige bestemming:	kerk, na brand hersteld
Monument status:	Rijksmonument 7604

Geschiedenis

Op 5 februari 2013 is de kerk volledig door brand verwoest. Er zijn sindsdien plannen ontwikkeld om de kerk in dezelfde stijl en vorm te herbouwen. Dit is gebeurd van 2014 tot begin 2017. Op zondag 18 december 2016 is de herbouwde kerk weer in gebruik genomen.

Neogotische zaalkerk naar het ontwerp van P.J.H. Cuypers. Eenbeukige kerk met Scandinavische invloeden en motieven uit de inheemse boerderijbouw. Gekoppelde lancetvensters, voorgevel met houten voorschot en overstek. Houten tongewelf over het schip, het smallere koor in steen overwelfd.

Oorspronkelijk alleen schip en koor; in 1955 uitgebreid met twee transepten die aansluiten op het koor, en een nieuw portaal aan de voorzijde. Aan de sacristie zijn een dagkapel en een nieuwe pastorie aangebouwd. Deze uitbreidingen zijn ontworpen door H.J. van Wissen.

De kerk is ongeveer 30 meter lang, oorspronkelijk 7 meter breed en heeft een vijfzijdig gesloten priesterkoor. Aan de oostzijde van het dak van het schip staat een vierkante dakruiter, uitlopend in een achtzijdige naaldspits, met daarin één luidklok. De transeptarmen hebben enkel ramen aan de zuidzijde. Naast het front is aan de noordzijde een doopkapel uitgebouwd.

Houten tongewelf in het schip, het priesterkoor is overwelfd in steen. Muurschilderingen in de blindnissen, op de triomfboog en in het gewelf van het priesterkoor.

Kerkhof ten oosten van de parochiekerk.

De kerk verving de oudere Rooms Katholieke schuilkerk aan de Ballumerweg te Nes.

Bijzonderheden

Deze kerk is deels "prefab" gebouwd: de onderdelen werden in Amsterdam voorbereid, zodat ze op Ameland slechts in elkaar hoefden te worden gezet.

met nieuwe dagkapel; opname 1961 © AvD.

Monumentomschrijving Rijksdienst

St. Clemens, 1878, P.J.H.Cuypers. Eenbeukige neogotische kerk met Scandinavische invloeden en motieven uit de inheemse boerderijbouw. Gekoppelde lancetvensters, voorgevel met houten voorschot en overstek. Houten tongewelf over het schip, het smallere koor in steen overwelfd.

Orgel

In 1929 levert de firma B. Pels & Zoon (Alkmaar) een orgel voor deze kerk. Het heeft twee manualen en pedaal met pneumatische kegelladen. In 2011 is dit orgel vervangen door het in 1961 door de firma Fonteyn & Gaal (Amsterdam) voor de Zuiderkerk te Hoogeveen [[1]] gebouwde orgel.

In 1994 is dit orgel gerestaureerd door de firma Pels & Van Leeuwen ('s-Hertogenbosch). Bij de overplaatsing naar Nes in 2011 worden twee registers uit 1961 vervangen door twee registers uit het afgebroken Pels-orgel uit 1929 en is tijdens het intoneren besloten het hoogste koor van de Mixtuur stom te maken waardoor deze nu 3-4 sterk is.

Dispositie

Manuaal 1: Prestant 8' - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Gemshoorn 4' - Prestant 2' - Mixtuur 1⅓' 3-4 sterk - Trompet 8'.
Manuaal 2, in zwelkast: Gedekt 8' - Salicionaal 8' - Vox céleste 8' (1929) - Speelfluit 4' - Nachthoorn 2' - Sesquialter 2 sterk - Basson-Hobo 8' (1929) - Tremulant.
Pedaal: Subbas 16' - Octaaf 8' - Gedekt 8' (unit) - Quint 5⅓' (unit) - Octaaf 4' (unit) - Fagot 16'.
Koppelingen: manuaal 1 aan pedaal - manuaal 2 aan pedaal - superkoppeling manuaal 2 aan pedaal - manuaal 2 aan manuaal 1.
Speelhulpen: vrije combinatie - automatisch piano-pedaal.

Elektro-pneumatische tractuur. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1.

Op 5 februari 2013 is ook dit orgel door brand verloren gegaan.

Vervangend orgel 2014-2016

Voor de vanaf 2014 te herbouwen kerk heeft de plaatselijke orgelcommissie het Vermeulen-orgel uit de Kerk van Onze Lieve Vrouw van de Heilige Rozenkrans in Schijndel kunnen verwerven.

Eind november is het orgel in de in 2013 voor de eredienst gesloten kerk gedemonteerd door Adema’s Kerkorgelbouw met hulp van leden van de orgelcommissie van de St. Clemensparochie. Na herstel door de firma Adema in Hillegom is het 25 stemmen tellende, elektro-pneumatische orgel in 2016 naar Ameland verscheept.

In de media

Uit Reformatorisch Dagblad d.d. 5 februari 2013

AMELAND – Een brand heeft dinsdagochtend vroeg de Sint-Clemenskerk in Nes op Ameland verwoest. Volgens burgemeester Albert de Hoop staan alleen de muren nog overeind.

De melding van de brand kwam iets na 05.00 uur. De oorzaak van de brand is nog niet bekend, maar gedacht wordt aan blikseminslag.

[[2]]

Uit Leeuwarder Courant d.d. 5 februari 2013

NES (A) - De rooms-katholieke Sint-Clemenskerk in Nes op Ameland is vannacht uitgebrand. Alleen twee zijbeuken zijn behouden.

Ook staan de voor- en achtergevel nog, maar die worden waarschijnlijk wegens instortingsgevaar neergehaald. De brand ontstond rond vijf uur dinsdagochtend. Toen de brandweer arriveerde sloegen de vlammen al hoog uit het middenstuk.

De oorzaak is nog niet bekend en kan nog niet onderzocht worden omdat de kerk wegens instortingsgevaar afgezet is. De pastorie kon behouden worden. Pastoor Theo Kievit is op vakantie in Nepal. De Sint-Clemenskerk is een monument ontworpen door Pierre Cuypers en gebouwd in 1877. De Kardinaal de Jongschool vlakbij de kerk zou aanvankelijk sluiten, maar omdat er geen rookschade is, kon de school open en de citotoetsen doorgaan.

Uit Volkskrant d.d. 15 februari 2013.

AMELAND - Er is een rekening geopend voor de afgebrande Sint-Clemenskerk in Nes op Ameland. Dat zei vice-voorzitter van het kerkbestuur op het eiland, Foppe Kiewiet, vrijdag. Het gestorte geld is bedoeld voor de aankleding van de nieuwe of deels te herbouwen kerk. Mogelijk kunnen delen van de anderhalve week geleden afgebrande monumentale kerk uit 1878 worden hergebruikt.

De schade aan de katholieke kerk is minimaal 3 miljoen. Het kerkbestuur vreest dat de verzekering niet alle schade dekt. 'Dat geldt vooral voor het interieur. Daarnaast merken we dat mensen erg meeleven en graag wat willen betekenen voor de kerk." De scholen houden volgens Kiewiet ook een actie om geld in te zamelen.

Uit Reformatorisch Dagblad d.d. 18 juli 2013

Het parochiebestuur van de rooms-katholieke Sint-Clemenskerk in Nes, op Ameland, heeft de Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Friesland (SBKGF) opdracht gegeven om de herbouw van de kerk voor te bereiden. De parochie kan het gebouw halverwege 2015 weer in gebruik nemen, verwacht de stichting, die beheerscolleges van kerken in de provincie ondersteunt.

Uit Persbureau Ameland d.d. 15 november 2013

De herbouw van de Clemenskerk in Nes start op 1 mei 2014. De kerk brandde op 5 februari 2013 af. Het kerkbestuur van de Clemensparochie hield op 14 november een informatieavond in De Toel in Nes. Voorzitter Foppe Kiewiet van het kerkbestuur lichtte de plannen toe. De verwachting is dat de kerk met Pinksteren 2015 weer in gebruik kan worden genomen. De herbouw voorziet in een aantal wijzigingen ten opzichte van de afgebrande kerk. Grootste wijziging is dat er bij de entree een glazen wand komt, waardoor bezoekers de kerk kunnen bezichtigen ook als deze niet geopend is. Er komen weer glas-in-loodramen, laat Kiewiet weten en het orgel komt aan de zijkant. De zijbeuken worden afsluitbaar met schuifwanden. Van de dagkapel wordt een keuken gemaakt.

Herbouw is mogelijk uit de verzekeringsgelden. Verzekeringsmaatschappij Donatus dekt het opruimen, stutten en het orgel en interieur. Alleen voor de leien moet extra geld gevonden worden. De leien worden niet helemaal door de verzekering gedekt. De vergunningaanvraag gaat binnenkort de deur uit. De parochie wil het werk zoveel mogelijk door eilander ondernemers laten uitvoeren.

Uit Leeuwarder Courant d.d. 30 maart 2016

Spits na Amelander kerkbrand terug

Nadat de storm was geluwd, zat de spits van de herrijzende Sint Clemenskerk op Ameland er gisterochtend zomaar weer op. Een kwestie van minuten. De eerste toeschouwers verschenen al rond zevenen bij de bouwplaats in Nes op Ameland. Projectleider Jelmer Boersma van Friso Restauratie vertelt het met een geamuseerde grijns. Inmiddels is het publiek aangezwollen tot een dikke tweehonderd mensen.

Uit Leeuwarder Courant d.d. 18 december 2016

Clemenskerk op Ameland heropend

De Sint Clemenskerk in Nes op Ameland, die in februari 2013 afbrandde, is zondag onder grote belangstelling heropend. Vanuit dorpshuis De Toel, waar de vieringen de afgelopen jaren werden gehouden, ging het in processie naar de kerk. De parochie wilde de kerk, die nog niet helemaal af is, voor de kerst in gebruik nemen. De plechtige inwijding gebeurt later door de nieuwe bisschop.'

Uit Leeuwarder Courant, d.d. 24 november 2017

De herbouwde Clemenskerk in Nes op Ameland wordt zaterdag 25 november 2017 om 11.30 uur ingewijd door bisschop Ron van den Hout van het bisdom Groningen-Leeuwarden. De kerk ging op 5 februari 2013 in vlammen op. In 2015 is de herbouw van het door Pierre Cuypers ontworpen rijksmonument begonnen, eind 2016 konden er de eerste diensten weer worden gehouden. Tot die tijd werd er gekerkt in gemeenschapscentrum De Toel. Het ontwerp van de vernieuwde kerk is gemaakt door Verlaan & Bouwstra Architecten. Kunstschilder Randolph Algera uit Heerenveen is verantwoordelijk voor het ontwerp van het interieur, waaronder de glas-in-lood ramen. De uitvoering van het glas-in-lood lag in handen van glaskunstenaar Hein van de Water. Een Vermeulen-orgel (25 registers) uit de Kerk van Onze Lieve Vrouw van de Heilige Rozenkrans uit Schijndel completeert het kerkgebouw.