Naarden, Marktstraat 13 - Grote of Sint Vituskerk

Bezig met het laden van de kaart...

{"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"70%","height":"450px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"zoom":false,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"image layers":[],"overlays":[],"resizable":false,"fullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"cluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","clicktarget":"","imageLayers":[],"locations":[{"text":"","title":"","link":"","lat":52.29538,"lon":5.16304,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Algemene gegevens
Naam kerk:	Grote of St. Vituskerk
Genootschap:	PKN Ned. Hervormd
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Gooise Meren
Plaats:	Naarden
Adres:	St. Annastraat 5
Postcode:	1411PE
Inventarisatienummer:	05907
Jaar ingebruikname:	14e
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 30227 (kerk); 30223 (toren)

Geschiedenis

Grote historische stadskerk met forse toren. Vooral bekend van steevast uitverkochte uitvoeringen van Bachs Matthäus Passion, op Goede Vrijdag. .

Laatgotische kruisbasiliek, bestaande uit een forse steunbeerloze toren, een driebeukig schip, een transept met armen lager dan het schip en een koor met omgang. Het gebouw kreeg zijn huidige vorm door een in 1455 begonnen vergroting van een 14de-eeuwse eenbeukige kruiskerk. Inwendig in zijbeuken en kooromgang stenen kruisribgewelven, in de middenbeuk houten tongewelven met een belangwekkende beschildering van typologisch opgezette voorstellingen uit het Oude en Nieuwe Testament, vermoedelijk het werk van Jacob Cornelisz van Oostzanen en zijn school. Voor ds. Pieter Oussoren vormden deze een inspiratiebron bij het werk aan zijn bijbelvertaling, de zgn. "Naardense bijbel". Koorhek uit 1531 met renaissance snijwerk, waarin hier en daar nog gotische elementen. In het koor laatgotische houten preekstoel, in het schip 17de-eeuwse preekstoel en verder meubilair uit dezelfde periode.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Nederlands hervormde kerk uit 1500. Laatgotische basiliek. Kerk met houten tongewelf met beschildering van 1518. Taferelen in laatgotische omlijstingen voorstelling concordantie O. en N. Testament. Zijbeuken en kooromgang met stenen overwelving. Zuilen kapitelen koor met beeldhouwwerk, gesneden fraai koorhek 1531. Kooromheining 1626. Orgel met Hoofdwerk, Bovenwerk, Rugwerk en vrij Pedaal, in 1862 gemaakt door C.G.F. Witte. Eénklaviers kabinet orgel, gemaakt in 1784 door J. Strömphler, afkomstig van de Nederlandse Bachvereniging.

Toren

Toren van de Ned. Herv. Kerk, eerste helft van de 15e eeuw. Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van Steven Butendiic, 1450?, diam. 71 cm en een moderne klok.

Orgels

Hoofdorgel

Het hoofdorgel (Rijksmonument) is in 1862 gebouwd door C.G.F. Witte (firma J. Bätz & Co.) te Utrecht. In 1925 restaureert de firma J. de Koff & Zoon (Utrecht) het. De firma Flentrop Orgelbouw (Zaandam) restaureert het orgel in 1977-79 na de grote restauratie van de kerk.

Dispositie

• Hoofdwerk (manuaal 2): Prestant 16' - Prestant 8' - Bourdon 8' - Gemshoorn 8' - Roerquint 6' - Octaaf 4' - Openfluit 4' - Quint 3' - Octaaf 2' - Cornet 8' 5 sterk discant - Mixtuur 2' 3-5 sterk - Trompet 16' - Trompet 8'.
• Rugwerk (manuaal 1): Prestant 16' discant - Bourdon 16' bas - Prestant 8' - Roerfluit 8' - Fluit travers 8' (C-H in Roerfluit) - Octaaf 4' - Roerfluit 4' - Nazard 3' - Woudfluit 2' - Cornet 8' 5 sterk discant - Mixtuur 1⅓' 2-4 sterk - Fagot 16' - Trompet 8'.
• Bovenwerk (manuaal 3): Prestant 8' - Holfluit 8' - Fluit angelica 8' - Viola 8' - Salicet 4' - Roerfluit 4' - Gemshoorn 2' - Echo Trompet 8' - Clarinet 8' (doorslaand).
• Pedaal: Prestant 16' - Violon 16' - Subbas 16' (open) - Octaaf 8' - Violon 8' - Roerquint 6' - Octaaf 4' - Bazuin 16' - Trombone 8' - Cornet 4'.
• Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Hoofdwerk - Bovenwerk aan Hoofdwerk.
• Ventiel - Calcant.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-f3. Pedaalomvang: C-e1. Toonhoogte: a1 = 439 Hz. Winddruk: 90 mm. WK. (Hoofdwerk, Bovenwerk), 84 mm. WK. (Rugwerk), 102 mm. WK. (pedaal).

Koororgel

Het koororgel (Rijksmonument) is in 1937 gebouwd door de firma H.W. Flentrop (Zaandam) en de firma Joh. Klais (Bonn) voor de Wereldtentoonstelling in Parijs. Frontontwerp van architect F.A. Eschauzier. In 1938 stelt Flentrop het in Naarden op. In 1998 restaureert de firma Flentrop Orgelbouw het instrument.

Dispositie

• Manuaal 1: Praestant 8' - Roerfluit 8' - Praestant 4' - Mixtuur 4 sterk - Schalmei 8'.
• Manuaal 2: Quintadeen 8' - Openfluit 4' - Praestant 2' - Scherp 3-4 sterk.
• Pedaal: Subbas 16' - Praestant 8' (transm.) - Gedekt 8' (unit) - Octaaf 4' (unit) - Flageolet 2' (unit).
• Koppelingen: manuaal 1 aan pedaal - manuaal 2 aan pedaal - manuaal 2 aan manuaal 1.
• Speelhulpen: twee vrije combinaties - Tutti.

Elektro-pneumatische kegelladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1. Winddruk: 90 mm. WK.

Kabinetorgel

Het kabinetorgel (Rijksmonument) is in 1784 gemaakt door J.S. Strümphler (Amsterdam). In 1949 plaatst D.A. Flentrop (Zaandam) het in Naarden. De firma Flentrop Orgelbouw restaureert het in 2003.

Dispositie

• Manuaal: Holpijp 8' - Violon 8' discant - Prestant 4' - Fluyt 4' bas/discant - Quint 3' bas - Octaaf 2' - Nachthoorn 2' bas - Sexquialter 2⅔' 2 sterk discant - Tremulant.

Geen pedaal. Omvang: C-d3. Winddruk: 55 mm. WK.

In de media

• Uit Het Vaderland, 21 September 1938.

Aan den orgelbouwer H.W. Flentrop te Zaandam, is in verband met het door hem behaalde succes op de wereldtentoonstelling Parijs 1937, opdracht gegeven tot het bouwen van een soortgelijk orgel in het Nederlandsch paviljoen op de wereldtentoonstelling 1939 te Nieuw-York. Het door hem gebouwde orgel voor de wereldtentoonstelling te Parijs werd aangekocht door de Nederlandsche Bachvereenlglng en in de Ned. Herv. kerk te Naarden geplaatst.

• Uit Utrechtsche Courant, 6 Februari 1943.

Eindelijk is met de restauratie van een der meest bekende oude bouwwerken van ons land, de uit 1440 dateerende Groote kerk te Naarden, een aanvang gemaakt onder leiding van den architect L. Streefkerk. Deze zaak leed geen uitstel: hoe meer de tijd verstreek, des te meer kwam het monumentale bouwwerk in een droevigen toestand te verkeeren. Het dak, doorgezakt en ontdaan van honderden leien, welke afgewaaid in den tuin lagen, bood geen bescherming meer en groote brokken steen vielen uit de muren. Voor de uitvoeringen van de „Matthaeus Passion" door de Bachvereeniglng heeft men de laatste jaren het dak wat bijgelapt met asphaltpapier, doch dit is denzelfden weg gegaan als de leien. De restauratie, waarmee nu een aanvang is gemaakt, omvat dan ook in hoofdzaak de daken. Dit onderdeel der plannen beloopt de som van 50 à 60 duizend gulden.

Met den bouw van deze mooie Gothische kerk werd in 1380, dertig jaar na de verwoesting der stad Naarden, een begin gemaakt, en eerst 60 jaar later voltooid. De naam van den bouwmeester is niet bekend. De kruisgewelven van het machtige bouwwerk zijn gemetseld, doch het gewelf van het middenschip en transept is van eikenhout. Men ziet op het gewelf van het middenschip de mooiste kerkschilderlngen uit vroeger jaren, welke men in ons land vinden kan. Zij stellen voor het Laatste Oordeel en tafereelen uit het leven van Jezus. Daartegenover bevinden zich nog tien voorstellingen uit het Oude Verbond. Bij de meeste tafreelen staan nog de wapens der gilden of van de personen, die ze hebben geschonken. Van bizondere schoonheid is 't koorhek. Verder vindt men er de grafzerk van Lambertus Hortensius, den geschiedschrijver van het Gooi en Naarden. Tenslotte wijzen wij nog op het prachtige orgel, dat aan vele muziekminnaars welbekend is.

• Uit Reformatorisch Dagblad, 31 oktober 2006.

De Stichting Grote Kerk Naarden doet in november een nieuwe poging de Rijksdienst voor de Monumentenzorg ervan te overtuigen dat er nieuwe voorzetbeglazing moet komen voor de glas-in-loodramen van de kerk. Eerder werd een verzoek met deze strekking afgewezen.

Door de jaren heen zijn de huidige voorzetramen die op het glas in lood werden bevestigd, gaan werken en vervuild geraakt. De stichting wil ze vervangen, maar nieuwe voorzetramen staat de rijksdienst niet meer toe. Voorzetramen zouden het beeld van de monumentale kerk aantasten.

„Daar zijn we absoluut niet gelukkig mee”, zegt Pieter Barbas van de stichting. „Afgezien nog van de stijging van de energiekosten die het achterwege laten van voorzetramen met zich mee zou brengen, wordt het kouder en vochtiger in de kerk. Dit kan de schilderingen en orgels aantasten. Ook krijgen we meer geluidsoverlast. Daarnaast vinden we het vreemd dat de Grote Kerk in Schiedam en de Pieterskerk in Leiden, beide rijksmonument, wel voorzetbeglazing voor hun glas in lood mochten plaatsen. Waarom zij wel, en wij niet? Die vraag gaan we zeker stellen.”

• Uit Reformatorisch Dagblad, 26 oktober 2010.

De hervormde gemeente en de gereformeerde kerk in Naarden ondertekenen zondag hun fusieakte. Daarmee wordt het samengaan van de twee kerken tot de protestantse gemeente Naarden een feit. Na de fusie telt de gemeente ongeveer 1500 leden.

• Uit Gooi- en Eemlander d.d. 5 februari 2013.

NAARDEN - De Grote Kerk in Naarden ontvangt vier ton van de BankGiro Loterij. Het geld is bestemd voor duurzame klimaatbeheersing, nieuwe tochtportalen in het gebouw en een energiezuinig lichtplan.

Uit Gooi- en Eemlander d.d. 15 maart 2013.

NAARDEN - De Grote Kerk in Naarden heeft sinds vrijdagmiddag weer een werkende luidklok. De oude klok was in september kapot gegaan. Directeur Marlo Reeders van de Stichting Grote Kerk Naarden handigde de oude klepel over aan Noëlla Jansen, hoofd van mediabedrijf Strengholt. De firma is gevestigd in Hofstede Oud Bessem, waar de oude klok oorspronkelijk vandaan komt. In de Tweede Wereldoorlog is de luidklok verplaatst naar de Grote Kerk, waar hij op aandringen van de gemeente Naarden is blijven hangen. Nadat de oude, verroeste klok vanuit de ophanging in de beschermende zinkbak was gevallen, kreeg Reeders de mogelijkheid om de bronzen klok te laten omsmelten voor een korting. Ze koos er echter voor om de klok aan te bieden bij de oude eigenaar. Strengholt maakte dankbaar gebruik van het aanbod, en bood de Kerk bovendien een gift aan. De nieuwe luidklok, die de naam Vriendenklok heeft gekregen, wordt aanstaande zondag bij de dienst voor het eerst gebruikt.

Externe links

• Meer afbeeldingen op WikiMedia (Exterieur)
• Meer afbeeldingen op WikiMedia (Interieur)

Afbeeldingen

Exterieur

• 
• 

  ansichtkaart

• 

  ansichtkaart

• 

  ansichtkaart

• 

  ansichtkaart

• 

  Ansichtkaart - WG

• 

  opname 07-07-2007 foto. Edward Ippel. Hoorn.

• 

  opname 07-07-2007 foto. Edward Ippel. Hoorn.

• 

  opname 07-07-2007 foto. Edward Ippel. Hoorn.

• 

  opname 07-07-2007 foto. Edward Ippel. Hoorn.

• 

  opname 07-07-2007 foto. Edward Ippel. Hoorn.

• 

  opname 07-07-2007 foto. Edward Ippel. Hoorn.

• 

  opname 07-07-2007 foto. Edward Ippel. Hoorn.

• 

  opname 07-07-2007 foto. Edward Ippel. Hoorn.

• 

  opname 07-07-2007 foto. Edward Ippel. Hoorn.

• 

  Foto: A.E. van Kooten, Ermelo (2016)

• 

  Foto:Anton van Daal (2015)

• 

  Foto:Anton van Daal (2015)

• 

  Foto:Anton van Daal (2015)

• 

  Foto:Anton van Daal (2015)

Interieur

• 

  Ansichtkaart - WG

• 

  Het gotische orgel van Gerrit Petersz,1510, afgebroken in 1862.

• 

  Schip naar het westen. Foto Mbumakalender uit 1986.

• 

  Witte-orgel (1862).

• 

  Schip met Witte-orgel (1862) tegen de westwand.

• 

  Ansichtkaart
  Koororgel van Flentrop (1937) - WG

• 

  Koororgel van Flentrop (1937) voor het Ned. paviljoen van de Wereldtentoonstelling Parijs, in 1938 in de Grote Kerk geplaatst.

• 
• 
• 

  ansichtkaart