Wijhe, Stationsweg 9 - O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Overijssel
Gemeente:	Olst-Wijhe
Plaats:	Wijhe
Adres:	Stationsweg 9
Postcode:	8131DG
Inventarisatienummer:	10699
Jaar ingebruikname:	1870
Architect:	Riele, G. te
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 521742

Geschiedenis

Neogotische kerk met toren. Hersteld na torenbrand in 2011,

In de Middeleeuwen was er in Wijhe reeds een katholieke gemeenschap, maar tijdens de Reformatie werd aan "de oude herder' (wiens naam niet bekend is) het zwijgen opgelegd. De gelovigen moesten toen lange tijd genoegen nemen met "paapse boeken" en priesters die vanuit Deventer en Zwolle af en toe Wijhe bezochten; de Wijhenaren hebben 200 jaar moeten wachten alvorens de pogingen van leken resulteerden in de oprichting van een zelfstandige parochie.

Op 17 maart 1869 was het zover. Mgr. Schaepman, de Aartsbisschop van Utrecht, benoemde de leden van de commissie, die het voorbereidende werk hadden gedaan, tot de leden van het kerkbestuur. Een maand later waren de officiële formaliteiten vervuld met de benoeming van het armbestuur. Op 6 april 1869 werd de Eerwaarde heer Engelbertus Brugman uit Arnhem tot bouwpastoor benoemd.

De parochie telde toen 410 zielen, waarvan velen hebben meegeholpen aan de bouw van hun kerk. Op 22 december 1870 werden fundamenten ingezegend en tijdens die feestelijke gebeurtenis vond ook de eerste steenlegging plaats door pastoor en kerkmeesters.

Dat er hard werd gewerkt bleek wel uit het feit, dat reeds in 1871 kerk en pastorie gereed waren.

De pastoors, die pastoor Brugman opvolgden waren:

Pastoor Driessen 1912 - 1915
Pastoor Blom 1915 - 1921
Pastoor Boekhorst 1921 - 1942
Pastoor Cosijnse 1942 - 1969
Pastoor Snoeren 1969 - 1979
Pastoor van der Valk 1979 - 1985
Pastoor Berntsen 1986 - 2003
Deken de Korte 2003 - 01-07-2004 (Waarnemend pastoor)
Van der Vegt 01-07-2004

2021 - Deze kerk wordt uiterlijk 2025 aan de eredienst onttrokken.

Monumentomschrijving Rijksdienst

De eenbeukige KRUISKERK is opgetrokken in rode baksteen onder een samengesteld zadeldak met dakruiters en leien in Maasdekking. Aan weerszijden van het koor zijn kapellen gebouwd. Links (W) van de voorgevel een vierkante toren met een grote spits met leien in Maasdekking, een wijzerplaat en vier kleine spitsen op de hoeken. De absis sluit driezijdig. De gevels zijn geleed door zich verjongende steunberen met daartussen iets gedrukte spitsboogvensters. Ook de galmgaten en de spaarvelden in de toren, de entree en de grotere glaspartijen zijn afgesloten door gedrukte spitsbogen. Alle spitsbogen zijn voorzien van een geblokte gemetselde rand in rode en gele baksteen. De onderbouw van de kerk is blind, met uitzondering van de toren en de eerste travee in de rechter zijgevel. Boven een waterlijst zijn de vensters aangebracht. Ter hoogte van de boogaanzet een tweede waterlijst met siermetselwerk in gele baksteen en onder de dakrand en de geveltoppen een derde lijst met siermetselwerk en een tandlijst. Ook bevinden zich waterlijsten halverwege de geveltoppen en in de toren onder de galmgaten. In de eindgevels zijn twee vensters en een rozetvenster gecombineerd in een grote glaspartij. In de geveltoppen zijn ronde spaarvelden met vierpassen en rozetten aangebracht. De ingang, midden in de voorgevel, bestaat uit een getoogde dubbele houten deur met grote siersmeedijzeren scharnieren onder een getoogd venster in een ondiep spitsboogvormig portiek.

Het interieur van de kerk is overkluisd door kruisribgewelven op vierkante kolommen die zijn gepleisterd, evenals de muren en gewelven. Ook het orgelbalkon wordt gedragen door drie spitsbogen op vierkante granieten kolommen. De oorspronkelijke tegelvloer is nog aanwezig. Verder zijn onder meer bewaard gebleven: een gebeeldhouwd hoogaltaar op granieten basement met twee bijbehorende gebeeldhouwde engelen die een koperen kaarsenstandaard in hun handen houden; een houten altaar met polychrome beschilderingen van de oorspronkelijke communiebanken; vier polychrome beelden; het oorspronkelijke glas-in-lood; een orgel en neo-gotische orgelkas (beide niet van waarde vanuit het oogpunt van monumentenzorg), die niet van waarde zijn uit het oogpunt van monumentenzorg; een koperen kroonluchter en een granieten doopvont met koperen deksel.

Waardering

De kerk is van algemeen cultuur-, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang:

als exponent van de bouwexplosie van katholieke kerken en pastorieën na het herstel van de Bisschoppelijke hiërarchie in 1853
vanwege de neogotische bouwstijl met elementen uit de Moorse en neo-Hollandse renaissance bouwstijl
als hoogtepunt in het oeuvre van architect G. te Riele
vanwege de ensemblewaarde met de pastorie en tuinaanleg
vanwege de beeldbepalende ligging aan de Stationsweg in Wijhe
vanwege de gaafheid van het exterieur en relatieve gaafheid van het interieur

Pastorie

De PASTORIE is opgetrokken over een souterrain en twee bouwlagen in rode baksteen op een T-vormige plattegrond onder een schilddak met antracietgrijze tuile du Nord pannen. In het westelijke dakvlak bevindt zich een kleine dakkapel onder een schilddak met leien. De twee tegenover elkaar gelegen eindgevels worden bekroond door een trapgevel, de andere vleugel eindigt in twee schuin geplaatste gevels.

De gevels zijn geleed door rechtgesloten vensters met roeden onder korfbogen en gedrukte spitsbogen, daarnaast door ronde spaarvelden met vierpassen, door spitsboogvormige nissen in de trapgevels en sierankers. In de bogen, in waterlijsten en decoratieve elementen is gebruik gemaakt van gele baksteen. De plint is uitgemetseld en zowel tussen de verdiepingen als op de hoogte van de bogen zijn waterlijsten met tandlijsten vervaardigd. De trapgevel wordt aan de voorzijde bekroond met een vorstkam van siersmeedwerk.

De ingang bevindt zich in een oksel van twee vleugels aan de oostkant. Op een verhoging van drie treden ondersteunen zandstenen zuiltjes een overkapping met spitsbogen, waarboven een balkon met een ijzeren hekje. Onder de overkapping verschaft een dubbele houten deur met ruitjes en sierijzers toegang tot de hal van de pastorie. Een tussenlid vormt de verbinding tussen kerk en pastorie.

Waardering

De pastorie is van algemeen cultuur-, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang:

als exponent van de bouwexplosie van katholieke kerken en pastorieën na het herstel van de Bisschoppelijke hiërarchie in 1853
vanwege de neo-Hollandse renaissance bouwstijl met neogotische elementen
als hoogtepunt in het oeuvre van architect G. te Riele
vanwege de ensemblewaarde met de kerk en tuinaanleg
vanwege de beeldbepalende ligging aan de Stationsweg in Wijhe
vanwege de gaafheid van het exterieur

Orgels

Voormalig Hoofdorgel

Het voormalige hoofdorgel is gebouwd door Gebr. Franssen in ca. 1870. Het orgel is in 2012 gedemonteerd en opgeslagen bij een orgelbouwer.

Maarschalkerweerd orgel

Het Maarschalkerweerd orgel is ca. 1880 gebouwd.

Van 1895 tot aan 2006 heeft het orgel gestaan in de neogotische kapel van het Verpleeghuis St. Hiëronymus in Utrecht.

Sinds 2008 staat het orgel in Wijhe.

In de media

Uit Het Nieuws van den Dag, 7 Juli 1898.

Iemand, die onbekend wenscht te blijven, heeft dezer dagen aan de R.K. Kerk te Wijhe een keurig orgel met kast geschonken.

Uit nu.nl, 1 januari 2011.

In de rooms-katholieke kerk aan de Stationsweg in Wijhe (Overijssel) heeft zaterdagochtend korte tijd een flinke brand gewoed. Dit meldde een politiewoordvoerder zaterdagochtend.

Een groot deel van de toren is zwaar beschadigd, maar het vuur is niet overgeslagen naar de rest van de kerk. Eerder verwachtte een zegsman wel dat de kerk als verloren moest worden beschouwd.

Het vuur begon rond half negen en was dik een uur later onder controle. Tijdens het blussen van het vuur luidden de klokken in de kerktoren voortdurend, al kon nog niemand zeggen hoe dat kwam. De oorzaak van de brand is nog onbekend. De kerk is vanaf 1870 in gebruik. Het gebouw is een rijksmonument. De kerk was net volledig gerenoveerd.

Uit De Stentor, 1 januari 2011.

De Rooms Katholieke kerk aan de Stationsweg in Wijhe staat in brand. Dit meldde een politiewoordvoerder zaterdagochtend. De toren van de kerk staat in lichterlaaie. De woordvoerder verwacht niet dat de kerk zelf nog te redden is. De oorzaak van de brand is nog onbekend.

De kerk is vanaf 1870 in gebruik. Het gebouw is een rijksmonument. Uit brandweercommunicatie blijkt dat dit reden is om de brand met gedestilleerd water te lijf te gaan. Of dit in de praktijk ook gebeurd is niet duidelijk. De brand is opgeschaald tot 'grote brand' hetgeen onder meer betekent dat er korpsen uit omliggende plaatsen worden ingeschakeld ter assistentie van de Wijhese brandweer.

Uit Reformatorisch Dagblad, 3 januari 2011.

De spits van de zaterdag deels uitgebrande kerktoren in Wijhe wordt weer opgebouwd. Dat meldde een woordvoerder van de kerk maandag. De houten spits viel ten prooi aan de vlammen tijdens een korte brand. De totale omvang van de schade aan de rooms-katholieke kerk aan de Stationsweg is onbekend. Een inspectie moet dinsdag uitwijzen of de vloeren en het orgel van het rijksmonument waterschade hebben opgelopen. „De spits zal worden afgebroken en er komt vervolgens een nooddak op. Daarna zal de spits herbouwd worden”, aldus woordvoerder Hans Mulder.

Volgens Mulder is de kerk verzekerd voor de brand. Het gebouw, in gebruik sinds 1870, was net volledig gerenoveerd. De aannemer heeft de suggestie dat de brand is ontstaan door kortsluiting in het uurwerk als ‘onmogelijk’ bestempeld, aldus Mulder. De parochianen hebben tijdelijk onderdak aangeboden gekregen van een protestantse kerk in Wijhe en van de katholieke kerkgemeenschap in Boerhaar.