Vinkeveen, Herenweg 201 - Hervormde Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Hervormde Kerk
Genootschap:	PKN Hervormde gemeente Vinkeveen
Provincie:	Utrecht
Gemeente:	De Ronde Venen
Plaats:	Vinkeveen
Adres:	Herenweg 201
Postcode:	3645DL
Sonneveld-index:	04490
Jaar ingebruikname:	1931
Architect:	B.W. Plooij
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 514695

Geschiedenis

Belangrijke interbellumkerk met toren naar ontwerp van de in Amersfoort gevestigde architect B.W. Plooij , die een groot aantal protestantse kerken door heel Nederland heeft gebouwd, vaak met forse toren of vieringtoren.

Eind juni 2005 was er plotseling het bericht dat de toren dreigde in te storten. Er is gedurende de gehele nacht veel werk verzet. En de toren staat weer recht en stevig. En 14 december 2005 kon de kerk weer gebruikt worden. Maar wat was er gebeurd? Het had niets te maken met dunne zandlagen waar de heipalen doorheen zakten. Naast de toren lag een berg puin. Die verharding zakte steeds weg in de veenbodem en steeds werd het weer aangevuld. In 75 jaar was dat een reusachtige hoeveelheid. Dit puin ging ten slotte op de heipalen drukken waardoor enkele gebroken zijn. Een deel van de kerkfundering is daardoor ook beschadigd. Rond toren en kerk zijn 200 buispalen geslagen. Die dragen nu kerk en toren. En alles is weer veilig.

Dit is een kerk van de Hervormde Gemeente, met Gereformeerde Bond signatuur.

Monumentomschrijving Rijksdienst

In 1930 gebouwde Hervormde KERK van het dorp Vinkeveen, opgetrokken in expressionistische stijl naar ontwerp van B.W. Plooij. De kerk vertoont Amsterdamse Schoolkenmerken. De pastorie valt buiten de bescherming.

Omschrijving

De iets naar achteren aan de Herenweg gelegen Hervormde Kerk is op een kruisvormige plattegrond opgetrokken onder een uit twee haaks op elkaar staande zadeldaken samengestelde kap. Aan de achter- of westzijde is de consistorie aangebouwd. De gevels zijn opgetrokken in twee kleuren baksteen. De dakbedekking bestaat uit leien.

Tegen de oostgevel is centraal een half ingebouwde toren met uitzwenkende steunberen gezet. De in het midden geplaatste hoofdingang bestaat uit een dubbele, halfronde paneeldeur met ruitjes en grote gehengen en hij is bereikbaar via een stoep van drie treden. Boven de deur zijn drie smalle vensters gezet met betonnen blokvormige accenten aan de onderzijde van de muurdammen. Erboven is een smal en hoog opgaand sleufvenster geplaatst en daar weer boven horizontale galmgaten. Het bovenste deel van de toren springt in op de hoeken en bevat een wijzerplaat, uitstekende waterspuwers en bollen ter ondersteuning van de licht uitzwenkende, met koperen leien gedekte spits. Bovenop staat een torenhaan.

De voorgevel bevat aan weerszijden van de toren een venster. In de oksels van de voorgevel en de toren zijn portalen aangebracht met verticale vensters, gescheiden door muurdammen met blokvormige betonnen accenten aan de onderzijde. Deze entreeportalen hebben aan de zijkant een ingang onder een plat dak, dat op de hoeken op bollen rust. De zijgevels zijn identiek en bevatten in het midden een topgevel ter plaatse van de dwarsbeuk en ze zijn voorzien van acht, sprongsgewijs hoger wordende vensters. De gevels worden geflankeerd door steunberen. Aan weerszijden van de beide topgevels zijn twee (west) of drie (oost) vensters geplaatst. In de dwarsbeuken is aan de oostzijde een deur geplaatst in een aanbouw met een plat dak. Tegen de west- of achtergevel is de consistorie geplaatst onder een lager schilddak. Deze bevat diverse samengestelde vensters, een aantal dakkapellen en een drietal deuren, waarvan twee aan de zuidzijde. Een hiervan is voorzien van zij- en bovenlichten en van een portiek. De vensters van de kerkzaal en van de consistoriekamer zijn uitgevoerd in gebrandschilderd glas-in-lood.

Het interieur van de kerk is uitgevoerd met houten, half-ellipsvormige kruisende gewelven. De opstelling is oorspronkelijk en omvat houten banken, het doopvont, de preekstoel en de orgelkas. In de portiek is een gevelsteen aangebracht met de tekst: "De eerste steen gelegd op de 22ste juli 1930 door de president-kerkvoogd J. Beuker `"Dat uwe oogen open zijn dag en nacht over dit huis" 2 Kron. 6 : 20a."

Waardering

De kerk is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een Hervormde Kerk met kenmerken van het Expressionisme, vanwege de ensemblewaarde in relatie tot de pastorie, en vanwege situationele waarde in relatie tot het dorp Vinkeveen.

Orgel

Het orgel is in 1962 gebouwd door de firma K.B. Blank & Zoon (Utrecht). Adviseur is Jan Bonefaas (Gorinchem). In 1990 wordt het door de firma S.F. Blank (Herwijnen) gerestaureerd en opnieuw geïntoneerd.

Dispositie

Hoofdwerk (manuaal 2): Prestant 8' - Roerfluit 8' - Viola 8' - Octaaf 4' - Gedekte fluit 4' - Gemsquint 2⅔' - Superoctaaf 2' - Woudfluit 2' - Mixtuur 1⅓' 4 sterk - Schalmei 8' bas/discant.
Rugwerk (manuaal 1): Holpijp 8' - Quintadeen 8' - Prestant 4' - Roerfluit 4' - Octaaf 2' - Sexquialter 2⅔' 2 sterk - Dulciaan 8' - Tremulant.
Pedaal: Bourdon 16' - Prestant 8' - Koraalbas 4' - Fagot 16'.
Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Hoofdwerk.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1.

In de media

Toren

Uit "Land + Water", vakblad voor de praktijk van civiel- en milieutechnici, 2005.

Scheve Vinkeveense kerktoren staat weer stevig.

Eind juni (2005) bleek de toren van de Hervormde kerk van Vinkeveen, een rijksmonument in de stijl van de Amsterdamse School, plotseling erg scheef te staan.

Tussen de toren en het dak van de kerk was een spleet van dertig centimeter ontstaan. Plaatselijke aannemers kwamen meteen met noodmaatregelen: een steunconstructie rustend op vijzels met draglineschotten als fundering. In overleg met GeoDelft en constructiebureau IBT in Veenendaal is een nieuwe vervangende constructie gedimensioneerd, die is gefundeerd op inwendig geheide stalen buispalen. Toen kerk en toren in 1930 werden gebouwd, bestond het Laboratorium voor Grondmechanica, het huidige GeoDelft, nog niet en werden er nog geen diepsonderingen uitgevoerd. Op basis van nu wel uitgevoerde piezosonderingen denkt men als waarschijnlijke oorzaak aan de gevolgen van een alleen bij de toren voorkomende, betrekkelijk dunne vaste zandlaag, direct gevolgd door een zwakke laag. De slagcijfers hebben de aannemer in 1930 dan op het verkeerde been gezet. Het fixeren van de toren heeft nu de hoogste prioriteit, direct daarna gaat men onderzoeken in welke staat het hout van palen en funderingsbalken zich bevindt en in hoeverre verdere ondersteuning van de kerk zelf nog nodig is.

Uit Reformatorisch Dagblad, 2 januari 2007.

In Vinkeveen is vorige week een herdenkingsboek over het scheef zakken en het herstel van de Vinkeveense toren gepresenteerd. Vorig jaar zakte de toren van de kerk van de hervormde gemeente in Vinkeveen in korte tijd scheef door problemen in de fundering. Omdat het gebouw een rijksmonument is, werden ook de experts van monumentenzorg erbij geroepen. De toren moest gestut worden. Onderzoek wees uit dat sommige van de houten palen waarop het fundament van de toren rustte, waren afgebroken.

Eerst dachten de aannemers dat alleen de toren een nieuw fundament moest krijgen, maar al snel werd duidelijk dat de hele fundering -ook die van de kerk- moest worden aangepakt. Er werden nieuwe ijzeren palen van 13 meter lengte geheid. Daarop kwamen ijzeren dwarsbalken, en die werden weer verbonden met de betonnen balken die er al lagen. Die balken rusten nu dus niet meer op de oude, houten palen, maar op de nieuwe fundering. Vervolgens is de toren tegen het kerkgebouw ’aangeduwd’ en weer rechtgezet.

In een boek van 160 bladzijden wordt verslag gedaan van de gebeurtenissen. Het boek is gepresenteerd op een avond waarop ook het restauratieproject van kerk en toren officieel werd afgesloten. De opbrengt van de verkoop komt ten goede aan de renovatie.

De hervormde gemeente heeft plannen om een boek uit te geven onder de titel ”Rondom de Vinkeveense kansel”. Daarin zou de geschiedenis van de gebouwen van de gemeente van Vinkeveen van voor de Reformatie tot 2005 beschreven moeten worden.

Uit Reformatorisch Dagblad, 25 mei 2010.

De hervormde gemeente Vinkeveen kan de restauratie van haar kerkgebouw en toren aan de Herenweg afronden. De gemeente krijgt binnenkort 575.000 euro van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, zo werd onlangs bekend.

De restauratie van ruim 8 ton werd grotendeels in 2005 uitgevoerd. Toen moest acuut worden ingegrepen omdat de toren op omvallen stond. Met de subsidie worden de leningen afbetaald.