Zwartemeer, Hogeweg 50 - Antonius van Padua
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam kerk: | Antonius van Padua |
| Genootschap: | Rooms Katholieke Kerk |
| Provincie: | Drenthe |
| Gemeente: | Emmen |
| Plaats: | Zwartemeer |
| Adres: | Hogeweg 50 |
| Postcode: | 7894AS |
| Sonneveld-index: | 00428 |
| Jaar ingebruikname: | 1921 |
| Architect: | Sluijmer Sr., Joh.H. |
| Huidige bestemming: | Kerk |
| Monument status: | Rijksmonument 510943 |
Geschiedenis
Late neogotische kerk met dakruiter op de kruising. De eerste kerk in het omvangrijke oeuvre van architect Johannes Sluijmer (1894-1979).
De eerste steen voor de H. Antonius van Padua is gelegd op 18 januari 1921. Op 19 oktober 1921 werd de kerk ingewijd. Pas op 12 september 1932, elf jaar later dus, werd de door Sluijmer ontworpen kerk geconsacreerd. Omdat het centrum van het dorp Zwartemeer zich naar het noorden verplaatste, werd in 1969 een nieuwe R.K. kerk in het dorpscentrum gebouwd. De oude kerk werd te koop aangeboden. Het koor werd woonhuis en de rest werd paardenstal en garage. In 1996 kocht de heer G.J. Karreman uit Rotterdam de deerlijk gehavende kerk. Hij heeft haar teruggerestaureerd en op 23 april 1998 werd de kerk aangemerkt als jong Rijksmonument. De in 2001 opgerichte Stichting tot Behoud van de Sint Antoniuskerk wil de kerk restaureren naar de situatie van de bouw in 1921. Sinds 2003 wordt elke eerste zaterdag van de maand een traditionele Latijnse mis gecelebreerd. Dit zijn echter geen kerkelijke vieringen die vallen onder de verantwoordelijkheid van het Bisdom Groningen. De kerk is voor bezoek geopend op dinsdag, woensdag, vrijdag, zaterdag en zondag tussen 14.30 en 17.00 uur. Zie ook de website van de kerk. (54-05/56-06) In de St. Antoniuskerk wordt sinds 2003 uitsluitend nog de Goddelijke Liturgie van het Heilig Misoffer volgens de Klassieke Romeinse Ritus – ook wel aangeduid als Tridentijnse Liturgie – aangewend.
- De dakruiter op de kruising is op zeker moment (vermoedelijk omstreeks 1990) verdwenen. In december 1988 zat de dakruiter nog op de kerk (waarneming JvN). Omstreeks 2000 stond de dakruiter naast de kerk. Huidige situatie na te gaan.
Monumentomschrijving Rijksdienst
Neo-gotisch kerkgebouw uit 1921 gebouwd door Johannes Sluijmer uit Enschede, onder lichte invloed van het werk van bouwmeester Wolter te Riele. De kerk heeft inmiddels de oorspronkelijke functie verloren en is in particuliere handen. Delen van interieur en inventaris zijn verdwenen. Bescherming richt zich op het oorspronkelijke kerkgebouw en heeft geen betrekking op de platte aanbouwen aan de zuidoost-kant.
Omschrijving
Opbouw volgens centraalbouw-principe. Sobere bakstenen opbouw met hoogopgaande steunberen. Hoofdvolume met zadeldak en centraal geplaatste dakruiter; dwarsvolume met zadeldak waarin enkele dakkapelletjes; in de hoeken zijkapellen en of uitbouwen. Aan de oostzijde een vijfkantige absis. In de overgang naar de pastorie een verbindingsgang met sacristie onder tentdak. Eenvoudige goot op klossen. Spitsboogvensters met glas-in-lood. De westelijke hoofdentree onder gedrukte spitsboog met eenvoudige deuren met smeedijzeren sierbeslag.
Waardering
Kerkgebouw van cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang vanwege de relatie met het katholicisme in de zuidoostelijke veenstreek; de kwaliteit van het oorspronkelijk ontwerp en de markante ligging op de overgang naar het landelijk gebied.
In de media
- Uit Het Vaderland, 14 October 1926.
Den 19 Oct. as. viert de eerste St. Antoniusparochie in de Drentsche Venen te Zwartemeer haar eerste lustrum. Op dien dag herdenkt zij de plechtige wijding der kerk. De ZeerEerw. heer H.I. Peters, als kapelaan aan de St. Michaëlsparochie te Zwolle werkzaam, werd einde 1918 door Mgr. den Aartsbisschop belast met de vereerende taak, om in het armste deel der Drentsche Venen onder de toenemende kathol. bevolking eene nieuwe parochie te stichten. Als oud-assistent van Klazienaveen ruim anderhalf jaar onder dat volk werkzaam geweest zijnde — en dus met de toestanden op geestelijk en maatschappelijk gebied van dat volk goed op de hoogte - trok Z.Eerw. met goeden moed aan het werk, allesbehalve benijdenswaardig om het feit, dat nagenoeg alle benoodigde gelden moesten bijeengebedeld worden. En wie kent niet den gepatenteerden driester-bedelaar, die na niet te beschrijven moeilijkheden en teleurstellingen eindelijk den 19den October 1921 het geluk mocht smaken het eerste H. Misoffer op te dragen in het nieuwe Godshuis tot dank voor de weldoeners en weldoensters? En welk eene verandering in de vijf jaren zijner herderlijke bediening! Bemoeiziek zijn — is veelal eene verkeerde hoedanigheid. Bij een pastoor in de Venen is het evenwel eene deugd, ja een plicht. Stel u voor eene streek, waar kerk en pastorie als in het veen begraven ligt, waar de veenbewoners op zeer groole afstanden met allertreurigsie wegen, verwijderd zijn van medische hulp en goede verpleging — waar de meest noodzakelijke vereenigingen op sociaal gebied onbekend zijn en u zult begrijpen, dat een pastoor aldaar tevens als z.g. veenbaas, als dokter, als wegen-architect, als grondlegger van vereenigingen moet optreden, om voor het geestelijk en maatschappelijk welzijn dezer bevolking zijne beste krachten te geven. Thans zien we dan ook een flink stuk dalgrond blootgelegd rondom kerk en pastorie bestemd voor kerkhof en tuin; een toegangsweg tot de parochiekerk veranderd in een aardebaan, dank zij de Rijkswerkverschaffing. Liet medische hulp en goede verpleging in geval van ziekte in dit achterland veel te wenschen over, thans bezit Zwartemeer zijn wijkgebouw voor consult en ziekenverpleging. Jammer genoeg baart de instandhouding van de R.K. Wijkverpleging afd. "Wit-Gele Kruis" met haar Zuster, groote zorgen voor deze nieuwe, arme parochie. Dit werk van lichamel. barmhartigheid, hoe uiterst zwaar ook voor de wijk-zuster, moet bepaald een zegen genoemd worden voor de veenbevolking van alle gezindten en wordt terecht door de hooge autoriteiten geroemd. Zal deze weldaad evenwel blijvend zijn, zoo ziet de Pastoor zich genoodzaakt nogmaals een beroep te doen op de offervaardigheid van velen in den lande. En wie zou niet genegen zijn, door eene geldel. gave ter gelegenheid van het eerste lustrum der parochie Zwartemeer, ook mede te werken aan het doel: meerdere lustra's (sic) te bezorgen aan de R.K. Wijkverpleging aldaar ? Wil dan den herder der parochie verblijden door uwe liefdegift, groot of klein, en te zenden aan Postrek.: 47848 St. Antonius Kerkbestuur. H.J. Peters, pastoor, Zwartemeer (Dr.).
Externe links
- Website van de Stichting behoud St. Antoniuskerk
- De kerk op Wikipedia
- Meer afbeeldingen op Wikimedia
Afbeeldingen
Exterieur
foto. Alie Stok-Britting. Krommenie.
foto. J. Sonneveld. Leidschendam.
opname 25-06-2011 © Harrie Elsinga Woudenberg
Interieur
- Op zoek naar meer afbeeldingen.