Amsterdam, Gerard Brandtstraat 26 - Parkkerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Parkkerk
Genootschap:	Geref. Kerken in Hersteld Verband
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Amsterdam
Plaats:	Amsterdam
Adres:	Gerard Brandtstraat 26
Postcode:	1054JJ
Sonneveld-index:	04738
Jaar ingebruikname:	1918
Architect:	Roest, E.A.C.
Huidige bestemming:	concertruimte Orgelpark
Monument status:	Rijksmonument 492090

Geschiedenis

Gebouwd als Ned. Hervormde kerk in Amsterdam Oud-West. Architectonisch zeer interessante kerk, een voornamelijk laat voorbeeld van eclecticisme: een centraalbouw op nagenoeg vierkante plattegrond, bekroond door een tentdak met forse dakruiter. Drie van de vier zijden zijn voorzien van forse topgevels met steekkappen. Inwendig is de kerk voorzien van galerijen en een stergewelf met bovenlicht boven de centrale ruimte.

Van 1926 tot 1945 Gereformeerde Kerk ("Gereformeerde Kerk Hersteld Verband").

Als Ned. Herv. Kerk buiten gebruik 1994 (de kerkelijke gemeente gebruikte sindsdien tot ongeveer 2010 de "Gasthuiskapel" op het terrein van het voormalige Wilhelminagasthuis, aan de Arie Biemondstraat). Daarna tijdelijk in gebruik als o.a. toneelzaal en dansschool. Gerestaureerd en heringericht tot concertruimte "Orgelpark" 2005-2007. De benedenruimten, onder de kerkzaal, dienen nu als ontvangstruimte, garderobe, foyer, toiletten. Tijdens de restauratie heeft de dakruiter, die vele decennia lang was "afgeknepen", weer een passende bekroning gekregen. Het interieur is sinds die restauratie kleurrijker dan het ooit eerder (als kerk) is geweest: met name de beglazing en de beschildering. Het originele bankenplan, goed zichtbaar op de eerste interieurfoto hieronder, is wel verloren gegaan. Op de begane grond van de kerkzaal staan nu makkelijk verplaatsbare stoelen, en op de linker- en rechter galerijen bevinden zich "theaterstoelen". Op de randen van de galerijen zijn enkele tientallen namen van beroemde organisten c.q. orgelcomponisten aangebracht. Een geslaagd voorbeeld van hergebruik van een kerk.

Op de website van het Orgelpark staan beschrijvingen van de in het Orgelpark aanwezige muziekinstrumenten.

In 2009 is in dit Orgelpark een nieuw Verschueren orgel geplaatst, dat qua dispositie en mogelijkheden is te vergelijken met de beroemde orgels van de Franse orgelbouwer Aristide Cavaillé-Coll.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Op de hoek van Gerard Brandtstraat en Vondelpark gelegen, in 1918 tot stand gekomen KERK, genaamd 'Parkkerk', met aangebouwde PASTORIEWONING; uitgevoerd in een voornamelijk late eclectische stijl met renaissancistische en deels ook romaanse en gotische reminiscenties naar ontwerp van E.A.C. Roest in opdracht van de Hervormde Gemeente Amsterdam. N.B. De kerk heeft een rol gespeeld binnen de ontwikkeling van de Gereformeerde Kerk. Ds J.G. Geelkerken is er van 1915 tot 1946 predikant geweest. Mede onder zijn invloed zijn de Gereformeerde Kerken in Hersteld Verband ontstaan.

Omschrijving

Op een centrale plattegrond tot stand gekomen bakstenen kerk, op een hoge eveneens bakstenen basement onder een cordonband, gedekt door een met leien bekleed tentdak. Op het dak een octagonaal torentje met opengewerkte en eveneens met leien bedekte puntvormige bekroning. De kerk is aan drie zijden (N, Z en O) voorzien van licht risalerende gevelfronten met een zadeldak. Deze gevelfronten zijn voorzien van drie gekoppelde lancetramen tussen twee eveneens, maar nu lager, in de gevel geplaatste lancetramen, alle voorzien van glas in lood. Onder de gekoppelde lancetramen van het gevelfront aan de Gerard Brandtstraat (O) een rechthoekige eikenhouten bewerkte deur bereikbaar via een uit elf treden bestaande hardstenen stoep tussen twee bakstenen pijlers met hardstenen bolvormige bekroning. De twee lagere zijvleugels zijn eveneens voorzien van eikenhouten deuren onder een bakstenen fronton gedragen door twee pilasters en bereikbaar via een stoep. Aan beide zijden van de zijdeuren een diepliggend rechthoekig raampje met glas in lood. Boven de zijdeuren een rozetraam met glas in lood en onder de gootlijst een rechthoekig raam eveneens met glas in lood. Voor de beschrijving van de noord- en zuidzijde geldt hetgeen hierboven gezegd is, met uitzondering van de eikenhouten deuren. Alle gevelzijden zijn voorzien van decoratief metselwerk. Inwendig heeft de kerk doorlopende balcons, waaronder consoles en zuilen en in het midden een stergewelf doordat drie tongewelven boven de balcons in elkaar grijpen. De houten kap is van stucwerk voorzien. De kap wordt bekroond door een koepel met glas in lood. Op de balcons bevinden zich nog originele stoelen met voetverwarming. De kansel is in rationalistische trant, geïnspireerd op het werk van K.P.C. de Bazel. Er zijn drie originele lampen en een tweeklaviers orgel (Rijksmonument) met van oorsprong pneumatische tractuur en 31 registers waaronder twee transmissies, in 1922 gemaakt door de firma Orgelbau-Anstalt Wilhelm Sauer te Frankfurt/Oder. Aan de Gerard Brandtstraat bevindt zich een bakstenen hekwerk met pijlers waarvan degene die de ingangen markeren zijn voorzien van bolvormige hardstenenbekroningen. De aan de noordzijde van de kerk aangebouwde pastoriewoning bestaat uit drie verdiepingen onder een zadeldak. De ingang bevindt zich in een boogvormige portiek met twee zijdeuren. Naast de portiek twee boogvormige vensters. De gevel is verder eenvoudig van opbouw.

Waardering

Parkkerk in Traditionalistische stijl met renaissancistische reminiscenties van belang vanwege de architectuurhistorische en stedebouwkundige waarde, het laatste vanwege de directe ligging aan het Vondelpark. Inwendig is de architectonische ruimtewerking van groot belang: een centraalbouw met een houten kap voorzien van stucwerk. Diverse onderdelen zijn voorts van belang, zoals de detaillering en de betimmeringen, het glas in lood in de koepel, de preekstoel, het doopvont en het orgel. Kerkhistorisch is de kerk van belang wegens de herinnering aan ds. Geelkerken en het ontstaan van de Gereformeerde Kerken in Hersteld Verband.