Schiedam, Nieuwe Haven 117 - Liduina (Frankelandsekerk) (1858 - 1968)
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Provincie: | Zuid-Holland |
| Gemeente: | Schiedam |
| Plaats: | Schiedam |
| Adres: | Nieuwe Haven 117 |
| Postcode: | 3114AA |
| Bouwja(a)r(en): | 1858 |
| Sonneveld-index: | 03408 |
| Architect: | B.M. Schreijer |
| Oorspronkelijke bestemming: | Rooms Katholieke kerk |
| Huidige bestemming: | gesloopt |
| Monument status: | geen |
Geschiedenis
Markant gesitueerde, beeldbepalende, vroege neogotische kerk met hoge toren. Deze was met 65 meter de hoogste kerktoren in Schiedam. De kerk was tevens het hoofdwerk van de architect B.M. Schreijer en kon in diverse opzichten als een hoogtepunt van de zogenaamde stukadoorsgotiek worden beschouwd.
De kerk was aanvankelijk gewijd aan Onze Lieve Vrouwe Visitatie en werd in 1931 aan de stadsheilige van Schiedam gewijd, de H. Liduina. In 1953 kreeg de kerk nog nieuwe gebrandschilderde koorvensters die het leven van de H. Liduina uitbeeldden en werden gemaakt door de gebroeders Henderickx (zie chronologie hieronder). In september 1968 werd de kerk vanwege ontvolking in de binnenstad en teruglopend kerkbezoek gesloten. Gesloopt voorjaar 1969.
Ook: Frankenlandse parochie, Frankenlandse parochiekerk, Frankelandkerk en Frankenlandsekerk. De oorspronkelijke naam van de Frankelandsekerk aan de Nieuwe Haven was Onze Lieve Vrouwe Visitatiekerk (ook: Mariakerk). Toen vóór de Tweede Wereldoorlog de toenmalige houten 'bijkerk' op de hoek van de Jan van Avennesstraat en de Aleidastraat werd gebouwd, kreeg die de naam O.L. Vrouw Visitatiekerk, en de kerk aan de Nieuwe Haven werd voortaan de St. Liduinakerk genoemd. Na de sluiting en sloop van deze St. Liduinakerk heeft de andere neogotische kerk in het centrum van Schiedam, de O.L. Vrouw Rozenkrans ("Singelkerk"), de naam Heilige Liduina erbij gekregen. Sinds de verheffing tot Basiliek in 1990 heet de Singelkerk "Sint Liduina Basiliek".
Het was een imposant gebouw, gewijd aan Liduina, de 'stadsheilige' van Schiedam. Het in 1969 gesloopte bouwwerk is als een markant stuk Schiedam verdwenen, waarna op de dezelfde plek luxe-flats verrezen.
Op YouTube staan sinds oktober 2022 filmbeelden van de sloop van de kerk, samengesteld door R. Nolet.
Chronologie Frankelandsekerk 1858-1969
- 1853 Herstel RK-bisschoppelijke hiërarchie; begin bloeiperiode neogotische kerken in Nederland; oprichting nieuwe parochie; Pastoor van Leeuwen, bouwpastoor
- 1853 Noodkerk in Vleeshal aan de Boterstraat
- 1858 Begin bouw nieuwe kerk, architect: B.M. Schreijer; andere werken: 1e Antonius Abt, Rotterdam Delfshaven (1863-1920)
- 1859 Voltooiing bouw, behoudens de toren
- 1865 Inwijding, Consecratie; kerk toegewijd aan Onze Lieve Vrouwe Visitatie (OLVV-kerk); 14 kruiswegstaties vervaardigd door Jan Canta, Rotterdam; 16 heiligenbeelden in Priesterkoor door Cuypers-atelier, Roermond. 20 gebrandschilderde ramen van Capronnier, Brussel
- 1871 Overdracht Liduinagebeente van Brussel naar Schiedam
- 1890 Pauselijke Bevestiging Verering Heilige Liduina door paus Leo XIII d.m.v. het Decretum Harlemen - Confirmatio Cultus Sanctae Liduinae
- 1899 Begin aanbouw Liduinakapel aan Nieuwe Havenzijde
- 1910 Voltooiing 10 Liduinastaties door Jan Dunselman
- 1926 Herstel Rotterdamse Liduinabedevaartprocessies naar Schiedam
- 1929 Vernieuwing van het orgel
- 1931 Naamsverandering kerk in: Sint Liduinakerk; naam OLVV over naar noodkerk Aleidastraat / hoek Jan van Avennestraat; later naar definitieve kerk aan de Dr. Schaepmansingel, Nieuwland
- 1933 500ste sterfdag Liduina
- 1950 Inwijding zilveren Liduinareliekschrijn
- 1953 Plaatsing 10 nieuwe Liduinaramen door Gebroeders Henderickx
- 1957 Restauratie kerk door Coen Kramers Th. zoon
- 1968 Sluiting kerk; veiling kerkinventaris
- 1969 Afbraak kerk
Bijzonderheid
De kerk lag Zuidwestelijk gericht; dit in tegenstelling tot de gangbare wijze: zuivere oriëntering (op het Oosten). Daardoor zag je deze kerk op foto`s meestal in tegenlicht; zon op de Nieuwe Havenzijde (Noordoosten) was er alleen in de zomermaanden, in de vroege ochtend.
Glas-in-loodramen
De schitterende glas-in-loodramen, vervaardigd door de bekende Schiedamse kunstenaars André en Frits Henderickx, konden moeilijk uit de bikkelharde cementvattingen worden gehaald. Men had er het geld niet voor over om deze waardevolle kunstwerken uit de jaren 1950 los te krijgen en te behouden. Ze zijn uiteindelijk afgestort in het Westland, om te dienen als wegverharding. Historische Blunder!
Oproep
Talloze Schiedammers kunnen maar moeilijk het silhouet van de Frankelandsekerk vergeten. Daarom een oproep aan alle Schiedammers om in hun archieven te zoeken wat er zoal aan beeldmateriaal van deze kerk boven water is te halen.
Roger Pluijm.
Externe links
Afbeeldingen
Exterieur
Uit het noordoosten. Opname collectie J. Korpershoek
Vanaf de Nieuwe Haven, uit het oosten. Opname RCE / G.J. Dukker, 1965
Uit het noordoosten. Opname collectie R. Pluijm
Uit het noordoosten. Opname collectie R. Pluijm
Vanaf de Nieuwe Haven, uit het noorden. Opname collectie J. Korpershoek
Vanaf de Warande, uit het zuiden. Opname RCE / G.J. Dukker, 1969
Vanaf de Willem de Zwijgerlaan, uit het zuidwesten. Opname RCE / G.J. Dukker, 1969
Interieur
Middenschip met zicht op het orgel. Opname collectie B. Wisgerhof
