Doesburg, Kerkstraat 4 - Grote- of Martinikerk

Algemene gegevens
Genootschap :	PKN Protestantse Gemeente te Angerlo/Doesburg
Gemeente :	Doesburg
Plaats :	Doesburg
Adres :	Kerkstraat 4
Provincie :	Gelderland
Jaar ingebruikname :	14 e
Huidige bestemming:	kerk
Naam kerk :	Grote- of Martinikerk
Architect :
Monument-status:	Rijksmonument

Geschiedenis

Hervormde of St. Maartenskerk. Driebeukige, laatgotische basiliek van het Nederrijnse type, zonder transept en met koor zonder omgang. Inwendig hoofdbeuk met houten, zijbeuk met stenen netgewelven en cilindervormige pijlers. Sacristie tegen de zuiderzijbeuk bij het koor; portalen onder de toren en in de zijbeuken, waarvan de zuidelijke met goede sculptuur (o.a. geestige zwikvullingen). Bouwtijd: XVId-XVIa (koor 1517-'21). Zeer zware oorlogsschade in 1945. Restauratie: 1919-1930 onder W. te Riele en N. de Wolf. Sinds de oorlog andermaal hersteld. Inventaris: preekstoel, doophek, gestoelten, alles XVII B. Orgel met vier manualen en pedaal, in 1916 gebouwd door E.F. Walcker & Cie. voor de voormalige Gereformeerde Nieuwe Zuiderkerk te Rotterdam.

Toren van de Ned. Herv. Kerk. Zeer mooie met tufsteen beklede toren van drie geledingen met getraceerde nissen en overhoekse steunberen, gekroond door slanke spits. Klokkenstoel met gelui van drie klokken, waarvan één van A. Hachman, 1549, diam. 140 cm., één van P. van Trier, J. Philipsen en W. Evers, 1639, diam. 134 cm. en een moderne klok. Modern klokkenspel, bestaande uit 47 klokken, waarvan 8 van F. en P. Hemony, 1654-1655 en 39 moderne klokken.

Orgels

Walcker-orgel

Het hoofdorgel is in 1915/16 gebouwd door de firma E.F. Walcker & Cie. (Ludwigsburg) voor de Nieuwe Zuiderkerk te Rotterdam. Het is het belangrijkste orgel in Nederland dat gebouwd is naar de principes van de "Orgelreform" (Albert Schweitzer en Emile Rupp). Na sluiting van de Nieuwe Zuiderkerk wordt het in 1970/72 door de firma Jos. Vermeulen (Alkmaar) overgeplaatst naar Doesburg. In 2002/03 restaureert de firma Flentrop Orgelbouw (Zaandam) het orgel.

Dispositie

Manual 1: Prinzipal 16' - Groß Prinzipal 8' - Bourdon 8' - Viola di Gamba 8' - Jubalflöte 8' - Gemshorn 8' - Dulciana 8' - Praestant 4' - Rohrflöte 4' - Octave 2' - Cornett Silb. 2⅔' 3-5 f. - Mixtur Silb. 2' 5 f. - Trompete 8'.

Manual II, im Schweller: Bourdon 16' - Flötenprinzipal 8' - Syntematophon 8' - Flûte harmonique 8' - Doppelgedackt 8' - Salicional 8' - Cello 8' - Harmonika 8' - Prinzipal 4' - Orchesterflöte 4' - Nazard 2⅔' - Piccolo 2' - Cornettino 2⅔' 3-4 f. - Groß Mixtur Silb. 2' 5-7 f. - Basson 16' - Trompette harmonique 8' - Orchester Oboe 8' - Clairon harmonique 4' - Tremulant.

Man. III, im Schweller: Lieblich Gedeckt 16' - Geigen-Prinzipal 8' - Lieblich Gedeckt 8' - Konzertflöte 8' - Quintatön 8' - Viola d'amour 8' - Aeoline 8' - Voix céleste 8' - Liebes-Geige 4' - Flauto dolce 4' - Flautino 2' - Sesquialtera 2⅔' 2 f. - Cymbel Silb. 2' 3-4 f. - Clarinette 8' - Tremulant.

Man. IV (Echo-Kronwerk): Quintatön 16' - Nachthorn 8' - Echo Bourdon 8' - Echo Gamba 8' - Vox angelica 8' - Spitzflöte 4' - Glockenton 1⅓' 3-4 f. - Echo Trompete 8' - Vox humana 8' - Tremulant.

Pedal: Grand Bourdon 32' (akoestisch) - Prinzipalbaß 16' - Subbaß 16' - Harmonikabaß 16' - Contrabaß 16' (Transm.) - Flötenbaß 16' - Quintbaß 10⅔' - Octavbaß 8' - Flötenbaß 8' - Choralbaß 4' - Mixtur 2' 5 f. (Transm.) - Bombardon 32' - Posaune 16' - Tuba 8' - Clairon harmonique 4' (Transm.).

Schwellpedal: Gedacktbaß 16' (Transm.) - Echobaß 16' (Transm.) - Baßflöte 8' (Transm.) - Violoncello 8' (Transm.) - Bourdon doux 8' (Transm.) - Bassonbaß 16' (Tr.).

Koppelningen: P + I - P + II - P + II 4' - P + III - P + IV - I + II - I + II 16' - I + II 4' - I + III - I + III 16' - I + III 4' - I + IV - II + III - II + III 16' - II + III 4' - III + IV - IV + IV 16' - IV + IV 4' - Baßkoppeln I + P - II + P - III + P - IV + P; Melodiekoppeln I + II - II + I - II + III - III + II - III + IV. Generalkoppel.

Speelhulpen: Vrij instelbaar aut. piano-pedaal - Crescendowalze - Koppeln aus Walze - Walze ab - 4 Freie Kombinationen - 4 feste Kombinationen - Zungen ab - Mixturen ab.

Elektro-pneumatische tractuur met 3 kegelladen en 13 membraanladen. Manuaalomvang: C-c4 (II, III en IV: laden t/m c5). Pedaalomvang: C-f1.

Koororgel

Het koororgel wordt in 1953 door de firma D.A. Flentrop (Zaandam) gebouwd. In 2001 is het door Flentrop Orgelbouw gereinigd en opnieuw geïntoneerd.

Dispositie

Manuaal 1: Prestant 8' - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Vlakfluit 2' - Mixtuur 1⅓' 4-6 sterk - Musette 8'.

Manuaal 2: Holpijp 8' - Roerfluit 4' - Prestant 2' - Nasard 1⅓' - Scherp ½' 2-3 sterk.

Pedaal: Bourdon 16'.

Koppelingen: manuaal 1 aan pedaal - manuaal 2 aan pedaal - manuaalkoppeling.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-f3. Pedaalomvang: C-d1. Winddruk: 75 mm. WK.

Kabinetorgel

Het kabinetorgel is rond 1805 door Heinrich Hermann Freytag (Groningen) gebouwd. In 1959 wordt het overgeplaatst naar de Oude Kerk te Soest, waar in het in 1961 door de firma J. de Koff & Zoon (Utrecht) wordt gerestaureerd. In 1985 wordt het door de firma Gebr. Van Vulpen (Utrecht) overgeplaatst naar de "Mamuchetzaal" van kasteel "Groeneveld" te Baarn. In 2003 restaureert de firma Flentrop Orgelbouw (Zaandam) het en plaatst het in de Martinikerk te Doesburg.

Dispositie

Manuaal: Holpijp 8' - Fluit travers 8' disc. - Praestant 4' b/d - Fluit 4' - Octaaf 2' - Speelfluit 2' - Tremulant. Geen pedaal. Omvang: C-f3. Toonhoogte: a1 = 435 Hz. Winddruk: 55 mm. WK.