,s-Gravenhage, Laan van Meerdervoort 627 - Bethlehemkerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Bethlehemkerk
Genootschap:	PKN Hervormde gemeente Van Bijzondere Aard 's-Gravenhage
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	's-Gravenhage
Plaats:	's-Gravenhage
Adres:	Laan van Meerdervoort 627
Postcode:	2517AA
Sonneveld-index:	01945
Jaar ingebruikname:	1931
Architect:	Meischke, J.C., Schmidt, J.
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Gemeentelijk monument

Geschiedenis

Nederlands Hervormde Bethlehemkerk in de Haagse Bomen- en Bloemenbuurt, uit 1931. Beeldbepalende kerk in de ruime omgeving, mede wegens de hoge toren van 55 m. Uiterst belangrijk werk binnen het oeuvre van Architectenbureau Meischke & Schmidt. Forse zaalkerk met uitspringende voorgevel, absis, en terzijde staande toren aan de rechter achterzijde, in de as van de Laan van Meerdervoort., een stedenbouwkundig prachtige vondst. Gebouwd onder sterke invloed van de Haagse School, een vrij sobere en zakelijke variant op het expressionisme, te zien aan o.a. de hoekige raampartijen en deels in het zicht gelaten (beton)constructie. Inwendig overdekt door een houten tongewelf. Een deel van de oorspronkelijke aankleding van het interieur is bij latere verbouwingen verdwenen. Zo is de aandachtswand begin jaren 1970 verbouwd, o.a. door gedeeltelijke invoeging van een tussenwand. Daarbij verdween o.a. ook de locatie van twee Koninklijke stoelen, die wel bewaard zijn gebleven, en die zich nu in de ontmoetingsruimte achterin bevinden. Sinds 1995 is de kerk in gebruik als "algemene, centrale" hervormde kerk van de Gereformeerde Bonds-modaliteit; een zeer actieve kerkelijke gemeente binnen de PKN.

Een andere buitengewoon belangrijke kerk van Meischke en Schmidt is de Prinsekerk in Rotterdam-Blijdorp.

Orgel

Onder advies van Adriaan Engels bouwde de firma Vierdag een nieuw orgel voor de Hervormde Julianakerk aan de Kempstraat 124 in Den Haag. Het nam daar de plaats in van een orgel van Standaart uit 1926, dat is gesloopt. Het orgel is op 13 oktober 1972 in gebruik genomen. Bij oplevering kreeg het instrument een Werckmeister III-temperatuur. In het oorspronkelijke ontwerp waren twee losse pedaaltorens opgenomen. Dit is niet gerealiseerd. Het pedaal is in een aparte orgelkas achter het instrument geplaatst. In 1985 werden de lepels van de Bazuin 16' vernieuwd door B.A.G. Orgelmakers. Nadat de Julianakerk werd gesloten is het orgel in 1997 door Pels & Van Leeuwen in de Bethlehemkerk aan de Laan van Meerdervoort geplaatst. Op 11 januari 1997 verzorgde Aarnoud de Groen een afscheidsconcert in de Julianakerk. Na de overplaatsing werd de temperatuur veranderd in evenredig zwevend, mede op verzoek van organist Aarnoud de Groen. Verder werd de Trompet 4' van het pedaal opgeschoven tot een 8', de Sesquialter kreeg een dubbele sleep, waardoor de Quint 2 2/3' ook apart te gebruiken is en er is een tremulant op het Hoofdwerk geplaatst. Op 28 juni 1997 werd het orgel in gebruik genomen met een bespeling door Aarnoud de Groen. Hierbij werd hetzelfde programma uitgevoerd als op 11 januari 1997.

(Bron:Orgeldatabase)

Omschrijving Monumentenzorg Den Haag

Bethlehemkerk, Kerk der Nederlands Hervormde Gemeente. Hervormde kerk, gebouwd in 1929-1931, naar ontwerp van architectenbureau J.C. Meischke en J. Schmidt te Rotterdam. Eenbeukig bakstenen gebouw met hoog, door pannen gedekt zadeldak. Aan de oostzijde lager gedeelte, eveneens onder pannen zadeldak, voorzien van lagere, zevenzijdig gesloten apsis zonder vensters. Aan de zuidzijde slanke bakstenen toren met vrijwel onversierde vierkante romp. Door gemetselde lisenen versierde klokkenverdieping met drie galmgaten in ieder gevelvlak. Ingesnoerde naaldspits, gedekt met leien. De zijgevels van de kerk worden in drie brede traveeën verdeeld door contrefortachtige muurdaimnen, waartussen onder de dakgoot ver naar voren springende natuurstenen waterlijsten. In iedere travee vijf rechthoekige, smalle vensters met rechthoekige beëindiging. Sober, grotendeels witgepleisterd interieur met beschoten kap. Het inwendige is gemoderniseerd in 1974, waarbij de kerkruimte verkleind werd.

Het bouwwerk is architectuur-historisch van belang als kenmerkend voorbeeld van protestantse kerkelijke bouwkunst uit de periode rond 1930. Qua materiaalgebruik en vormgeving is in het ontwerp enerzijds aansluiting gezocht bij de traditionalistische richting in de architectuur, anderzijds zijn invloeden van de zogenaamde 'Haagse school' in de architectuur aanwijsbaar. Stedebouwkundig gezien vormt het kerkgebouw met zijn hoge toren qua massawerking en situering een uiterst belangrijk accent in dit gedeelte van de stad.

Kerkgebouw van algemeen belang voor de gemeente 's-Gravenhage wegens zijn schoonheid en zijn architectuur-historische waarde.

In de media

Uit Het Vaderland, 10 juli 1931.

Bezoek aan de Bethlehemkerk. Een spits hooggewelf als een hemelkoepel.

Na twee jaar werken is de nieuwe Bethlehemkerk aan de Laan van Meerdervoort nu zoo ver gekomen, dat zij 14 dezer zou kunnen worden ingewijd en nu ligt de herder der Gemeente, die de plechtigheid natuurlijk zou verrichten, ernstig ziek te bed, zoodat men tot uitstel is genoopt. Maar wellicht heeft deze belemmering weer deze goede zijde; dat de inwijdingsplechtigheid gepaard kan worden aan een ingetogen betoon van dankbaarheid voor het herstel van ds. Schuller, waarop vele leden van harte hopen. De nieuwe Bethlehemkerk aan de Laan van Meerdervoort 627, tegenover de Laan van Eik en Duinen, is de tiende Hervormde Kerk in den Haag. De architecten B.N.A. Meischke en Schmidt uit Rotterdam schiepen een hoog spitsbooggewelf in beton, waarvan de hooge ijzerconstructie indertijd zeer de aandacht getrokken heeft. Het ijzeren geraamte stak nl. scherp uit boven de omringende huizen. Nu de stukken bedekt zijn is de harmonie met de omgeving hersteld. Nu valt alleen nog in de kerk haar groote hoogte op. Zeer eigenaardig is in deze kerk de verlichting. Sterk heeft nl. bij het ontwerpen voorgezeten de wenschelijkheid om den toehoorders vrij gezicht op den prediker te geven. Niets belemmert dan ook het oog. Want zelfs de lampen zijn in het gewelf aangebracht en verspreiden hun licht door glazen deksels. Dat moet een fraai effect geven bij avond. Het daglicht valt binnen door hooge ramen, waarin fraai glas is aangebracht. In het roosvenster van den westelijken gevel is een ster van Bethlehem in glas in lood uitgebeeld. In den oostelijken gevel is eveneens een ster aangebracht, die 's avonds verlicht kan worden. Hoog boven de zee van huizen straalt dan dit veelzeggende symbool. Aan de linkerhand van den predikant is een loge gebouwd voor de Koninklijke Familie, aan de rechterhand een voor de kerknotabelen. De kerkbanken en de betimmering, zijn van teakhout gemaakt. Rondom den kansel leest men in mat gouden letters: „In den beginne was het Woord, Het Woord onzes Gods beslaat in eeuwigheid. Die uit God is hoort de woorden Gods." De doopvont is van albast en draagt het inschrift: „Mij is noodig van U gedoopt te worden." Boven den kansel ligt het koor. Daar staat ook het oude orgel uit de oude kerk. Er is plaats in overvloed voor een zangkoor. De toren is 55 meter hoog. Een uurwerk wijst den tijd aan op vier groote wijzerplaten. Een zware luidklok dreunt over de geheele wijk. De spits van den toren is met koper bedekt. Verder zijn er bij de kerk een trouwkamer, catechisatiekamer, een kosterswoning en staanplaats voor auto's en fietsen. In totaal telt de kerk 1236 zitplaatsen, waarvan 182 op een galerij. Voor gebrekkige kerkgangers is een ingang op de plaats zonder trap of drempel. Vandaag was men bezig de laatste hand aan het werk te leggen.

Uit Nieuwe Tilburgsche Courant, 14 September 1936.

De Koninklijke familie ter kerke

In de nieuwe Bethlehemkerk te 's-Hage hebben de Koningin met het jonge paar en de gasten den dienst bijgewoond. Een verrassing voor het publiek. Niet in de oude cathedraal van Den Haag, maar in het bijzonder moderne kerkgebouw de Bethlehemkerk aan de Laan van Meerdervoort, had de eerste ontmoeting plaats van het verloofde paar met de kerkelijke gemeente in de Zondagsche godsdienstoefening. Alle zitplaatsen in dit gebouw, zonder pilaren, onder het hooge dakgewelf van licht-grauw beton, dat als in één greep de bijna tweeduizend menschen, die het bevatten kan, saambindt, waren bezet. En verscheiden personen moesten zich met staanplaatsen vergenoegen. Even half elf waarschuwde gejuich van buiten dat de stoet was aangekomen, en toen de Koningin binnentrad, rees de gemeente. In de achterste hofbank namen de vorstelijke personen plaats: middenin de Koningin, met rechts van H.M. de prinses-weduwe van Lippe-Biesterfeld en prins Aschwin, links prins Bernhard en prinses Juliana. De Koningin en de prinses von Lippe droegen donkere mantels. Prinses Juliana was in een lichte zomersche japon, met een breeden bont om en een witten hoed met groen lint, de prinsen waren in het zwart. Een bijzonder plechtig moment was het toen, bij de liturgie, ds. Molenaar de gemeente, die was opgestaan, voorzei de „belijdenis van ons algemeen chrsitelijk geloof, zooals die door de kerk van alle tijden en aan alle plaatsen wordt afgelegd", en allen te zamen, mèt den verloofde van prinses Juliana, dien men straks als lidmaat der gemeente hoopt te begroeten, daarop aanhieven het eerste vers van het Te Deum: Wij loven U o God, wij prijzen Uwen Naam. In het voorgebed heeft de predikant Gods zegen gevraagd voor het vorstelijk huis, dat zulke gelukkige dagen doormaakt. Aan het slot der godsdienstoefening vroeg ds. Molenaar na het uitspreken van den zegen als een bewijs van meeleven in het geluk der Koninklijke Familie, te zingen: Mijn schild ende betrouwen Zijt Gij, o God mijn Heer. Bij het eindigen van den dienst had zich een groote menschenmassa voor het kerkgebouw verzameld. Toen de koninklijke personen wegreden, werden zij enthousiast toegejuicht.

Uit Reformatorisch Dagblad, 29 augustus 2006.

Deze zomer is het 75 jaar geleden dat de hervormde Bethlehemkerk aan de Laan van Meerdervoort 627 in Den Haag in gebruik werd genomen. De gemeente die nu gebruik maakt van het kerkgebouw, wil dit feit niet ongemerkt voorbij laten gaan. Gemeente, buurtbewoners en genodigden zijn uitgenodigd voor een vesper en een herdenkingsdienst. De vesper (een korte dienst met veel muziek en samenzang) heeft plaats op 9 september en vormt tegelijk de afsluiting van de Open Monumentendag. De herdenkingsdienst wordt gehouden op zondagmorgen 10 september. Deze dienst wordt geleid door dr. P. J. Visser, de huidige predikant van de gemeente.