,s-Gravenhage, Nieuwe Molstraat 14 - Synagoge
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Genootschap: | Joodse gemeenschap |
| Provincie: | Zuid-Holland |
| Gemeente: | 's-Gravenhage |
| Plaats: | 's-Gravenhage |
| Adres: | Nieuwe Molstraat 14 |
| Postcode: | 2512BK |
| Inventarisatienummer: | 02191 |
| Jaar ingebruikname: | 1925 |
| Architect: | Elte, H. |
| Huidige bestemming: | gesloopt |
| Monument status: | geen |
Geschiedenis
Gesloopt.
Geschiedenis. Bron: joodserfgoeddenhaag.nl
3D-reconstructie synagoge Nieuwe Molstraat by Corien Glaudemans • 19 augustus 2013 • Reacties uitgeschakeld
Dr. Timothy De Paepe, medewerker van het Departement Letterkunde van de Universiteit van Antwerpen, is bezig met een bijzonder project: een 3D-reconstructie van de in 1981 verdwenen synagoge aan de Nieuwe Molstraat.
Begin jaren twintig van de vorige eeuw was de Grote Synagoge in de Wagenstraat te klein voor de groeiende Joodse gemeenschap van de Nederlands Israëlietische Gemeente (NIG) in Den Haag. Er moest een nieuwe synagoge komen. Na veel discussie nam de NIG de bekende Joodse architect Harry Elte Phzn. (Amsterdam, 1880 - Theresienstadt, 1944) in de arm. Hij ontwierp de nieuwe synagoge met een administratiegebouw in de Nieuwe Molstraat. Het gebouw stond op de plaats van de huidige huisnummers 15a tot en met 21p. Van 1938 tot 1942 was in het gebouw de jeugdsjoel van de NIG gevestigd.
Na de oorlog is het gebouw in de Nieuwe Molstraat niet meer als synagoge in gebruik genomen. Het gebouw is tot 1976 in gebruik geweest als vergaderruimte voor de NIG en als Joods Cultureel Centrum. In 1976 is het gebouw verkocht. Gedurende vijf jaren was een ontmoetingscentrum voor Marokkaanse arbeiders in het gebouw gevestigd. In 1981 is het gebouw gesloopt.
De 3D-reconstructie van de synagoge aan de Nieuwe Molstraat is te volgen via de website van Dr. Timothy De Paepe.
In de media
- Uit Nieuwe Rotterdamsche Courant, 9 September 1925.
Inwijding synagoge te 's Gravenhage.
Voorafgaande kerkeraadsvergadering. De inwijdingsdienst.
Aan de inwijding van de tweede, nieuwe synagoge der Ned. Isr. Gemeente in de N. Molstraat te 's-Gravenhage die gisterenavond plaats had, is een buitengewone kerkeraadsvergadering voorafgegaan, tot bijwoning waarvan een aantal autoriteiten waren genoodigd.
De voorzitter van den kerkeraad, de heer A. Simons, gaf een schets van de geschiedenis der bouwplannen van deze kerkelijke gemeente en herdacht wijlen den opperrabbijn Van Loen, die voor het nieuwe gebouw den eersten steen had gelegd. Vervolgens bracht de voorzitter hulde en dank aan allen die het gebouw hielpen tot stand brengen. De bouwcommissie, den architect Elte, den opzichter, de aannemers Paternosse en Hagemeier, te Amsterdam, den uitvoerder, enz. Hij constateerde met genoegen de ontvangst van een aantal geschenken, o.a. van een klok voor de nieuwe Synagoge, aangeboden door de Port. Isr. gemeente te 's-Gravenhage.
De voorzitter van het kerkbestuur, de heer Edersheim, sprak vervolgens en wees er op dat dit nieuwe gebouw de behoeften bevredigde van de tot 10.000 zielen gegroeide kerkelijke gemeente. Ook hij maakte melding van de vele geschenken die ontvangen waren en riep den zegen van den Allerhoogste in voor allen die in dit gebouw hun arbeid moesten verrichten. Nog spraken de heeren Van Gelder, waarn. opperrabijn; Zabatto, namens de Port. Isr. gemeente en de opperrabijn dier gemeente, de heer Rodriguez Pereire; benevens de heer Van Rijn, secretaris van het huldigingscomité uit de gemeenteleden. Den voorzitter van den kerkeraad werd door het kerkbestuur een fraaie voorzittershamer aangeboden. Men verliet nu de vergaderzaal en begaf zich ter synagoge, die geheel gevuld was. Voor den inwijdingsdienst was een speciaal programma opgesteld. Zang van den oppervoorzanger, den heer A.J. Lewinsky en van het koor, begroette het binnendragen der wetsrollen, waarmede de gebruikelijke zeven ommegangen werden gemaakt, alvorens zij in de H. Arke werden geplaatst. Gedurende die ommegangen werden door de voorzangers Lewinsky en J. Mossel gereciteerd fragmenten uit 1 Kon. 8, psalmen 30 en 81 en Jesaja 2. Nadat een gebed was uitgesproken voor de zielerust van wijlen opperrabbijn van Loen en een zegenbede voor de gevers van geschenken, werden de wetsrollen onder solo- en koorzang naar de H. Arke gebracht en sprak de waarn. opperrabbijn een gelegenheidsrede uit, waarin hij voornamelijk de beteekenis schetste van den invloed van het bedehuis op den individueelen mensch en op de massa Het koor zong nu ps. 100, waarna het gebed voor het Kon. Huis werd uitgesproken en het gewone avondgebed verricht, ditmaal met meer zang van den oppercantor dan op een werkdag gebruikelijk is. Met ps. 150 door het koor en den slotzang, waarin de heer Lewinsky weder een solo zong, eindigde de plechtigheid.
- Uit Het Vaderland, 23 October 1925.
Met billijken trots heeft het lid van het Kerkbestuur, de heer Joëls, ons hedenmiddag rondgeleid in de nieuwe kerkstichting der Israëlitische gemeente aan de Nieuwe Molstraat. Het plan voor de nieuwe stichting is al oud,, maar de oorlog bracht een groote vertraging in de plannen. Ook had men reeds geruimen tijd in de Nieuwe Molstraat het perceel van Notaris Senator en nog een huis in bezit, terwijl wijlen professor Oppenheim veel had gedaan voor het bijeenbrengen van een rentelooze leening. Men kon pas ernstig aan de uitvoering gaan denken, toen de synagoge aan de Voldersgracht moest worden gesloopt. Er ontstond toen een groot debat over de vraag, of het niet doelmatiger zou zijn, de tweede synagoge aan de periferie der gemeente te stichten.
Na ampele besprekingen besloot echter het Kerkbestuur ook de tweede synagoge in het centrum der stad te bouwen, omdat indien behoefte aan een synagoge op een andere plaats zou ontstaan, men de huidige nieuwe synagoge ook een andere bestemming zou kunnen geven. De bouwmeester Henri Elten uit Amsterdam heeft in zijn gevelontwerp met deze dubbele bestemming rekening gehouden. Uiterlijk ziet men aan de Nieuwe Molstraat niets, dat aan een kerk doet denken. Pas in 1923 kon men bouwplannen gaan ontwerpen en in 1924 werd met den bouw begonnen. De geheel in modernen Amsterdamschen stijl ontworpen gevel doet zeer aangenaam aan. Men kan duidelijk zien, in Henri Elten te doen te hebben met een leerling van dr. Berlage. De benedenverdieping van bet bouwwerk bergt bet secretariaat, de kamer van den ontvanger en van de administratie. Verder een receptiezaal, waarin trouwplechtigheden kunnen plaats hebben en waarin Zondag de administratieve installatie van den opperrabbijn zal geschieden. Boven vindt men de spreekkamer van den opperrabbijn, vergaderkamer van het Kerkbestuur en de zaal van den Kerkeraad. Verder zijn daar nog vergaderlokalen voor kerkelijke studieclubs. De nieuwe synagoge is een juweeltje van stijl en smaak. De bouwkunstenaar heeft in deze schepping wel zijn geheele ziel gelegd en wonderbaar is de religieuse stemming welke door dit geheel wordt opgewekt. De architect heeft in strenge doorvoering van altijd hetzelfde strenge motief en door uiterste verzorging van de onderdeelen een geheel gekregen dat alleraangenaamst aandoet en de Israëlietische gemeente in het bezit stelt van de mooiste stichting in onze gemeente. De heer Joëls prees bijzonder den heer S.A. Levisson, voorzitter van de bouwcommissie, die zich met zoo volle toewijding van zijn taak heeft gekweten, terwijl hij tevens herdacht de verdiensten van den heer A.H. Edersheim, die als penningmeester der gemeente met haar gelden heeft weten te woekeren en daardoor een groot aandeel heeft aan de voltooiïng van dit schitterende bouwwerk. In de verschillende kamers hangen portretten, van de mannen, die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de gemeente hier ter plaatse. Zoo zagen wij in de kamer van het secretariaat de portretten van de heeren Simons en Franzie Beresteyn. In de kamer van den opperabbijn, waarin zich prachtig glaswerk van Chris Lebeau bevindt, zijn de wanden versierd met beeltenissen van de opperrabbijnen Beresteyn, Tal en van Loen. In de kerkeraadskamer hangt nog de beeltenis van een rabbijn, geschilderd door Bles. De bijzonder fraaie glas-in-lood ramen zijn het werk van den Haarlemschen glaskunstenaar Bogtman.
Wij brengen de Israëlitische gemeente hulde voor haar prachtig geslaagde stichting en wij wenschen haar daarmede van harte geluk.
Afbeeldingen
Kopie van Beeldbank Haags Gemeentearchief.
