,s-Hertogenbosch, Hinthamerstraat 217 - Sint Antoniuskapel (1491 - 1690)

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam object:	Sint Antoniuskapel
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	's-Hertogenbosch
Plaats:	's-Hertogenbosch
Adres:	Hinthamerstraat 217
Postcode:	5211MN
Sonneveld-index:	07704
Jaar ingebruikname:	1491
Architect:
Huidige bestemming:	buiten gebruik
Monument status:	Rijksmonument 21622

Geschiedenis

Beeldbepalende kapelgevel aan het eind van de Hinthamerstraat. Kapel vernoemd naar de heilige Antonius, Abt en kluizenaar uit Egypte. In 1429 vestigde zich hier het Sint-Antoniusgilde een geestelijke ridderorde die zich ten doel had gesteld de lijders aan het 'heilig of Sint-Antoniusvuur' te verplegen. In 1491 is de kapel vervangen door een nieuw gebouw met een laatgotische voorgevel. Bij het beleg van 's-Hertogenbosch in 1629 door de legers van Frederik Hendrik raakte de kapel beschadigd en na de verovering van de stad kwam de kapel in Staats bezit. In 1640 liet de stadsregering het vervallen gewelf weghalen omdat instorting dreigde. In 1690 verkocht de de stad de kapel met uitzondering van de gevel. Zij bepaalde dat het uurwerk op de kapel gehandhaafd moest blijven. De kapel werd door de nieuwe eigenaren gesloopt en erachter werd een pakhuis gebouwd. In 1751 werd achter de voorgevel een open achtkantig torentje geplaatst met daarin de klokken uit de gesloopte toren van de voormalige Sint Jacobskerk.

In 1910 werd de voorgevel gerestaureerd en voorzien van vier beelden (H. Antonius Abt, Maria, H. Genoveva en H. Maria Magdalena) door beeldhouwer Hendrik van der Geld. In 1956 werden de achterliggende wijk en de naastgelegen panden rond de kapel gesloopt om plaats te maken voor een bejaardenhuis, Antoniegaarde geheten. De voorgevel van de kapel is toen gerestaureerd en voorzien van een glas in lood raam. Erachter werd een ca tien meter diepe ruimte gebouwd die als hal dient. Daarachter kwam een nieuwe kapel ten behoeve van de bewoners van Antoniegaarde. Deze op zichzelf staande kapel is gebouwd in de z.g. Bossche Schoolstijl. In 1999 is dit bejaardencentrum uit 1956, inclusief de nieuwe kapel, afgebroken en vervangen door een nieuw wooncentrum voor ouderen. De oude voorgevel met torentje is gehandhaafd en gerestaureerd. De vier heiligenbeelden zijn vervangen door identieke exemplaren door beeldhouwer Ton Mooy. De oude kapel doet nu (2011) dienst als ingang voor een apotheek en artsenpraktijk.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Voormalige St. Antoniuskapel. Gebouwd in 1491; alleen de gevel bewaard. In 1910 gerestaureerd. Met rijk versneden, in pinakels (1855) eindigende steunberen, vensters met traceringen; open balustrade, waarachter geveltop met traceringen terugspringt. Beelden en baldakijnen uit 1910. Open houten torentje achter de gevel uit 1751 door Van Warmond. Klokkenstoel met klok van A. Steylaert, 1574, diam. 67 cm. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk van Jan van Call, 1659. Gevel opnieuw gerestaureerd in 1956-1960 en in 2002-2007.

MIP omschrijving (MIP nummer: HT052-003490)

Westgevel Sint Antoniuskapel. Foto: A. Roks

Naam monument: St. Antoniuskapel
Bouwstijl: Gotiek
Bouwperiode van: 1491 tot: 1491
Gevels en materialen: Hardsteen, Kalksteen en zandsteen.
Vensters en deuren: Spitsboogvensters met traceringen. Korfbogige poort.
Bijgebouwen: Klok in toren uit 1574 van Adriaen Steylaert.
Bijzonderheden: Open houten torentje uit 1751, beelden Van der Geld, uit 1910. In 1855 werden de pinakels toegevoegd, in 1910 de baldakijnen. Achter de gevel de kapel van N. van der Laan en W. Hansen uit 1956. In dat jaar is de oude gevel ook gerestaureerd, tot 1960.

Afbeeldingen

ca 1900 prentbriefkaart coll. a.janssen
na restauratie van 1910 prentbriefkaart coll. a.janssen
ca 1920. links: antoniuskapel, midden: koepel sint jacobskerk ( nog zonder toren) en rechts sint janskathedraal
ca 1950 voor afbraak omliggende bebouwing prentbriefkaart coll. a.janssen
na restauratie 2001 - 2002 foto: a. janssen
beelden van antonius abt en maria met kind voorgevel antoniuskapel
beelden genoveva en maria magdalena voorgevel antoniuskapel
achterzijde antoniuskapel hinthamerstraat 's-hertogenbosch na sloop antoniegaarde 2002 foto: a.janssen
antoniuskapel (midden), na sloop antoniegaarde 2002. links: koepel sint jacob, rechts van kapel: koepel sint jan
Achterzijde Antoniuskapel na de bouw van het woon-zorgcentrum Antoniegaarde in 2002 foto: a.janssen
Ansichtkaart - WG
Foto:Rob den Boer (2015)
11-09-2021
11-09-2021