Amsterdam, Noordermarkt 48 - Noorderkerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Noorderkerk
Genootschap:	PKN Pioniersplek Noorderkerk
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Amsterdam
Plaats:	Amsterdam
Adres:	Noordermarkt 48
Postcode:	1015NA
Sonneveld-index:	04729
Jaar ingebruikname:	1623
Architect:	Keyser, Hendrick de
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 3923

Geschiedenis

Buitengewoon belangrijk voorbeeld van Protestantse bouwkunst. Tevens de tweede als Protestantse kerk in het centrum van Amsterdam gebouwde kerk, na als eerste de Zuiderkerk.

Deze charmante en sfeervolle kerk is ook nu nog in gebruik voor protestantse kerkdiensten, en verdere activiteiten, door een actieve kerkelijke gemeente.

Noorderkerk (1620-1623), ontworpen door Hendrick de Keyser, na zijn dood voltooid door zijn zoon Pieter in samenwerking met de stadstimmerman Hendrick Jacobsz. Staets en stadsmetselaar Cornelis Danckertsz. Gebouwd in de vorm van een Grieks kruis met diagonaal tussen de armen geplaatste dienstwoningen e.d. Trapeziumvormige topgevels met balustraden. Diagonaal geplaatst vieringstorentje met klok en uurwerk.

Inventaris. Klokkenstoel met een klok van J. Meurs, 1621.

Amsterdam. Noorderkerk; foto. J. Sonneveld. Leidschendam.

In 1929 moest de Noorderkerk gesloten worden, omdat er te weinig kerkgangers waren. Toen was men aangewezen op de Eilandskerk, maar die werd te bouwvallig, en moest in 1939 gesloten (en in 1950 afgebroken) worden. Na een bescheiden opknapbeurt werd de Noorderkerk in 1941 weer in gebruik genomen voor erediensten.

Sindsdien is de Noorderkerk in gebruik als Nederlands Hervormde, nu Protestantse, kerk, door een actieve gemeente met Gereformeerde Bond signatuur. Na vele kleinere deelrestauraties eindelijk op grote schaal gerestaureerd in de jaren 1990; in 1998 feestelijke afronding. In deze kerk vinden vaak (orgel)concerten plaats, meestal op zaterdagmiddag. Op maandag en zaterdag (als er markt is op de Noordermarkt) van 11.00 tot 15.00 uur geopend voor bezichtiging, bezinning, en gesprek met aanwezige vrijwillig(st)ers van de Noorderkerkgemeente.

Tevens kliederkerk Noorderkerk Amsterdam.

In Groningen bestaat de Nieuwe Kerk, die veel lijkt op de Amsterdamse Noorderkerk.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Noorderkerk (1620-1623, ontwerp Hendrick de Keyser ?). Gebouwd in de vorm van een Grieks kruis met diagonaal tussen de armen geplaatste dienstwoningen e.d. Trapeziumvormige topgevels met balustraden. Diagonaal geplaatst vieringstorentje. Inventaris. Orgel met Hoofdwerk, Bovenwerk en Pedaal, in 1849 gemaakt door H.Knipscheer. Klokkenstoel met een klok van J. Meurs, 1621.

Orgels

Hoofdorgel

De uit 1623 daterende Noorderkerk kreeg pas in 1849 een orgel, dat om een pilaar is gebouwd in een door Gerrit Nijhoff ontworpen kas. Op 16 september 1849 is het in gebruik genomen met een bespeling door de organist van de Oude Kerk, Johannes Hendrik Christoffel ten Broecke. In 1877 werkte Pieter Flaes aan het orgel. Hierbij zijn enkele registers vernieuwd.

Het instrument is 1906 door Steenkuyl volledig omgebouwd. De toetstractuur werd hierbij pneumatisch gemaakt. Ook verving hij de Dwarsfluit 4' van het Bovenwerk door een nieuw exemplaar. Er kwam een nieuw speeltafel. In 1934 werd de Noorderkerk gesloten voor de eredienst. Toen echter in 1939 de Eilandskerk wegens bouwvalligheid dicht moest, is het gebouw opgeknapt, en sinds oktober 1941 is het gebouw weer in gebruik. Pas in 1960 is de windvoorziening volledig electrisch gemaakt. Tot die tijd moest er nog altijd een orgeltrapper aanwezig zijn.

De firma Flentrop voerde in de jaren 2004/2005 een reconstructie uit van het oorspronkelijke werk. De dispositie van 1849 is hersteld, er is een nieuwe klaviatuur gebouwd in de stijl van Knipscheer en verder is ook de gehele mechaniek gereconstrueerd. Adviseur bij de werkzaamheden van Henk Kooiker. Op 16 september 2005 is het orgel weer in gebruik genomen. Het werd hierbij bespeeld door Arthur Koopman.

(Bron:Orgeldatabase)

Kleine orgel

In 1959 plaatste Flentrop een positief in de hervormde Goede Herderkerk in Terneuzen. Het is in 1967 overgeplaatst naar De Uitweg in Amsterdam, nadat men in Terneuzen een tweedehands orgel van Adema in gebruik had genomen. Het Flentrop-positief verhuisde in 1992 naar de Sint Bonifatiuskerk in Zaandam. Sinds 1999 stond het als koororgel in de Noorderkerk in Amsterdam. Het orgel is in 2009 overgeplaatst naar de nieuwbouw van De Opgang in Amsterdam-Osdorp. Het kerkgebouw De Opgang werd gebouwd als Gereformeerde Kerk voor de Amsterdamse stadsdelen Osdorp en Sloten. In 2006 is besloten dat dit kerkgebouw, dat inmiddels een PKN-kerk was geworden, moest worden afgebroken, omdat het te groot was geworden. Op de plaats van deze kerk is een appartementencomplex gebouwd met een multifunctionele kerkzaal. Het oude kerkgebouw is begin december 2007 afgebroken. In mei 2008 is gestart met de nieuwbouw. Het was de bedoeling dat de nieuwe kerkruimte eind 2009 in gebruik zou worden genomen.