Bussum, Brinklaan 117 - Vitus (1884 -1982)

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	St. Vitus
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Gooise Meren
Plaats:	Bussum
Adres:	Brinklaan 117
Postcode:	1404EP
Sonneveld-Index:	00446
Jaar ingebruikname:	1884
Architect:	Pierre Cuypers (1827 - 1921); Joseph Cuypers (1861 - 1949)
Huidige bestemming:	inbouw appartementen
Monument status:	Rijksmonument 11460

Geschiedenis

Belangrijke neogotische basiliek, zonder dwarsschip, geïnspireerd op de 14e-eeuwse Broederenkerk in Zutphen. Toren 1895-1896, architect Joseph Cuypers (1861 - 1949). Deze toren is naderhand nog wat van vorm, met name het bovendeel, veranderd. Het ontwerp van deze toren grijpt terug op de toren van Eemnes-Buiten (zie ook hieronder). Hierdoor is deze toren ook een ver "lid van de Domfamilie" (de Dom in Utrecht).

Twee architectonisch vergelijkbare, nog bestaande en in gebruik zijnde, andere kerken zijn de St. Jozef in Groningen (architect Pierre Cuypers (1827 - 1921)) en de St. Jozef in Enschede (architect Joseph Cuypers (1861 - 1949)). De torens van die twee kerken verschillen wel flink van de toren van de St. Vituskerk. Kenmerkend voor alle 4 hierboven genoemde kerkgebouwen is het ontbreken van een transept, waardoor de lengterichting van de kerken wordt geaccentueerd.

Binnen de nog altijd torenrijke skyline van Bussum is de St. Vitustoren de hoogste, ongeveer 60 meter, daarna(ast) de torens van de (voormalige) Hervormde Vredekerk en de (in gebruik zijnde) voormalige Gereformeerde, nu PKN Wilhelminakerk.

In 1982 besloot het parochiebestuur om de H. Hartkerk en de St. Vituskerk te sluiten. De Mariakerk zou de functie van “citykerk” krijgen. Ook de Sint Josephkerk werd gehandhaafd. De St. Vituskerk, gebouwd tussen 1893 en 1898, werd in 1982 al gesloten (ook de H. Hartkerk ging in 1982 dicht) . Toen zijn er waardevolle spullen uitgehaald en opgeslagen. In 1988 woedde er echter een brand in de kerk, waarbij het orgel verloren ging. De waardevolle spullen zijn inmiddels verkocht aan andere kerken en in 2002 is een projectontwikkelaar begonnen met de verbouwing van de kerk tot appartementen. Die zijn in 2003 opgeleverd. (Bron: Contactbrief voor Kerkenverzamelaars no 47-02/56-06)

Door brand tijdens leegstand beschadigd 1988, waarbij o.a. het belangrijke, uit de O.L. Vrouwekerk in Gouda afkomstige, orgel verloren is gegaan. Na jarenlange discussies en acties is deze kerk "gerestaureerd" en van binnen verbouwd tot appartementen 2002-2003. Dit is een interessant voorbeeld van de afweging tussen sloop en herbestemming van een (al ruim eerder tot Rijksmonument benoemd) kerkgebouw.

Helaas gaat bij veel herbestemmingen, waarbij het exterieur vaak goed bewaard blijft, de imposante ruimtewerking van het interieur verloren. De Sint Vituskerk en de Vredekerk in Bussum zijn daarvan goede voorbeelden.

Recentere geschiedenis

Na de verbouwing tot appartementen van deze voormalige kerk, in 2002-2003, waarbij het exterieur in grote lijnen bewaard is gebleven, zijn later in de jaren 2000 ook de kruisen op de hoofdtoren en op het vieringtorentje herplaatst.

Herbestemd

De St. Vituskerk werd rond 1884 gebouwd als vervanging van een te klein geworden kerk op dezelfde plek. De beroemde architect Pierre Cuypers (1827 - 1921) bouwde hem naar voorbeeld van de gotische Broederenkerk in Zutphen. Zijn zoon ontwierp de toren naar voorbeeld van de kerk in Eemnes.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw kwam de St. Vitus leeg te staan; een van de eerste slachtoffers van de voortschrijdende secularisatie. De ramen werden ingegooid waardoor duiven in en uit konden vliegen. Om het verval van de kerk enigszins te beperken werd onderhoud verricht door vrijwilligers. Bijna 20 jaar stond de kerk onbenut. In 1988 verwoestte een brand ook nog eens het beroemde Adema-orgel en een groot deel van het interieur. Hierdoor raakte het verval in een stroomversnelling.

Vele ideeën voor nieuwe bestemmingen passeerden de revue. In eerste instantie gingen de gedachten uit naar een sociale of culturele bestemming. Later werden plannen bedacht voor een meer zakelijke functie zoals een congrescentrum, winkelcentrum, repetitieruimte en opnamestudio. Echter waren de benodigde gelden voor de realisatie van deze plannen niet haalbaar.

Uiteindelijk werd in 1998 besloten door de aannemer dat de enige manier om de kerk te behouden was om deze op te delen in koopappartementen. Zo zou iedere bewoner een beetje kerkeigenaar worden en daarmee was de kerk verzekerd van het hoognodige onderhoud.

(Bron:Herbestemming.nu).

Monumentomschrijving Rijksdienst

St. Vitus. 1883-1884, door Pierre Cuypers (1827 - 1921). Toren 1896 uitgevoerd door Joseph Cuypers (1861 - 1949) . Neogotische basiliek zonder transept, met eenbeukig koor en schoorbogen, geinspireerd op de Broederenkerk te Zutphen en belangrijk specimen uit Cuypers' tweede periode. Toren naar het voorbeeld van de 16de eeuwse toren van de Herv. Kerk te Eemnes-Buiten.

In de media

Uit Het Vaderland, 17 Juni 1929.

NIEUW ORGEL IN DE ST. VITUSKERK.

Het nieuwe orgel in de St. Vituskerk, dat door de firma T.Jos.H. Vermeulen te Alkmaar werd geleverd en waarvoor de heer Jan Nieland zijn technische adviezen heeft verstrekt, werd Zondagmorgen door den pastoor der parochie, den Z.Eerw. heer E. Beumer plechtig ingewijd met assistentie der Weleerw. heeren kapelaan Koelman en kapelaan van Rossum als diaken en subdiaken. Na het Evangelie schetste pastoor Beumer op treffende wijze, hoe vooral bij den eeredienst van God de mensch behoefte heeft aan de taal der muziek. Gods woord heeft zich voor den openbaren eeredienst willen bedienen. Het orgel, aldus de gewijde redenaar, is 'n erkend kerkelijk muziekinstrument bij uitnemendheid. Het vereenigt in zich alle instrumenten. Er is dan ook geen instrument, dat het orgel kan evenaren. Het beschikt over ontelbare schakeeringen en representeert 'n vol orkest. Het mist echter de wereldlijke kenmerken van het orkest en daarom is het zoo uitnemend voor de kerk geschikt. Verder zette spr. in den breede uiteen, dat het orgel bij de godsdienstoefeningen niet mag domineeren en daarom heeft de kerk voor het gebruik van het orgel vaste regels gesteld. Wijders verklaarde spr. hoe het orgel een beeld der schepping is, alle geluiden nabootst en de klanken van het hart vertolkt. Moge, aldus eindigde pastoor Beumer, ook dit orgel medewerken tot de glorie van God, tot dank aan den Schepper. Een groot auditorium volgde des middags te half vier met stille aandacht de bespeling van het nieuwe orgel door den heer P.J. Schnebbelie, directeur-organist der St. Vituskerk, en door den heer Jan Nieland, organist van het Concertgebouw te Amsterdam, terwijl de heer Jan Nelissen (bariton) uit Bloemendaal enkele liederen zong.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Ansichtkaart - WG
kopie ansichtkaart
opname JvN 19-08-1995
opname JvN 19-08-1995
opname JvN 19-08-1995
opname JvN 19-08-1995
opname JvN 19-08-1995
opname JvN 19-08-1995
opname JvN 19-08-1995
opname JvN 19-03-2002
opname JvN 19-03-2002
opname JvN 19-03-2002
opname JvN 19-03-2002
opname JvN 19-03-2002
opname JvN 19-03-2002
opname JvN 19-03-2002

Orgels

Vermeulen orgel ao. 1929, later vervangen door ander orgel uit Gouda
Adema orgel ao. 1902, afkomstig uit O.L. Vrouwekerk Gouda, in 1988 door brand verwoest

Interieur

De interieurfoto's hieronder zijn genomen tijdens de voorbereidingen van de inbouw van appartementen. De kerk was toen geheel leeggehaald, en de vloer was verwijderd en uitgegraven. In enkele delen van de buitenmuren waren openingen gemaakt.