Dalfsen, Julianastraat 18 - Synagoge
Uit Reliwiki
Algemene gegevens | |
---|---|
Genootschap: | Nederlands Israëlitische Gemeente |
Provincie: | Overijssel |
Gemeente: | Dalfsen |
Plaats: | Dalfsen |
Adres: | Julianastraat 18 |
Postcode: | 7721AT |
Inventarisatienummer: | 09960 |
Jaar ingebruikname: | 1866 |
Architect: | Hogt, J.J. |
Huidige bestemming: | cultureel centrum |
Monument status: | Gemeentelijk monument |
Geschiedenis
Neogotisch zaalgebouwtje. De synagoge te Dalfsen werd gebouwd en ingewijd in 1866. De joodse gemeenschap bestond toen uit vijf families en telde 34 zielen. De helft was ouder dan 21 jaar. Er werd dan ook een klein gebouwtje gezet, op 50 m² grond. De aanneemsom bedroeg Hfl. 1465.-. Daarvan werd Hfl. 500.- verstrekt op grond van een Koninklijk Besluit van Koning Willem III. De synagoge heeft ruim 60 jaar dienst gedaan. Waarschijnlijk was de laatste dienst in 1927, toen een dubbel huwelijk werd ingezegend van twee kinderen van Manuel Vomberg, zoon van Levie Vomberg die een van de oprichters van de synagoge was. Voor het houden van een joodse dienst zijn minimaal tien mannen, ouder dan dertien jaar, vereist. Dit noemt men de Minjan. Met de kleine joodse gemeenschap in Dalfsen werd het steeds moeilijker dit aantal te halen. Tenslotte werd op 23 juni 1937 door de Centrale Commissie tot Algemene Zaken van het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap de Israëlitische gemeenschap van Dalfsen ontbonden en ingedeeld bij de gemeente van Zwolle. De kerkelijke goederen, waaronder synagoge en begraafplaats, gingen over naar de Zwolse gemeenschap. Het gebouwtje werd in december 1938 verkocht en heeft daarna o.a. dienstgedaan als pakhuis, naaiatelier en antennemagazijn. Het oorspronkelijke interieur verdween en het geheel raakte zodanig in verval dat er begin 1980 overwogen werd het pand te slopen.
Een aantal inwoners nam het initiatief om het karakteristieke gebouwtje, ooit de kleinste dorpssynagoge van Oost Nederland, voor het nageslacht te behouden. De Stichting tot Herstel en Behoud van de voormalige Synagoge werd opgericht en wist de benodigde Hfl. 100.000.- voor restauratie bijeen te brengen. Op 13 april 1984 werd de opening verricht door mevr. E.R. Blog-Steren, een nazaat van de Dalfser slager David Steren. Er was een grondige restauratie uitgevoerd, waarbij de uiterlijke kenmerken bewaard konden blijven. Het interieur kreeg haar vrouwengalerij weer terug en er werd een halfrond houten plafond aangebracht.
Hoewel het gebouwtje niet meer als synagoge gebruikt wordt, herinnert het toch aan de joodse voorgeschiedenis. Onder de vrouwengalerij is het 22-letterige hebreeuwse alfabet aangebracht. Waar ooit de Thora rollen stonden hangt nu een zelfgeknoopt wandkleed met de afbeelding van de menora (liturgische zevenarmige kandelaar). Tussen de spitsboogramen hangen banieren met afbeeldingen van een joodse gebedsruimte, joodse voorwerpen en joodse gebruiken. Het gebouwtje wordt gebruikt voor culturele activiteiten en muziekonderwijs. De opbrengst, tezamen met de subsidie van de gemeente Dalfsen, is ternauwernood kostendekkend. Tijdens de schoolvakanties zijn er exposities van overwegend Dalfser kunstenaars.
Een van de banieren toont afbeeldingen van grafzerken welke op de joodse begraafplaats van Dalfsen staan. Er zijn 17 zerken maar vermoedelijk zijn er meer graven. De oudste grafzerk is van Izaäk Steren, overleden 13-08-1878. De meest recente heeft als datum 19-10-1969 en is van David Steren, geboren in 1948. Het was zijn wens om naast zijn grootouders begraven te worden.
(Bron: Joods Historisch Museum).