Dordrecht, Lange Geldersekade 2 - Grote of Onze Lieve Vrouwekerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Grote of O.L. Vrouwekerk
Genootschap:	PKN Hervormde gemeente Dordrecht
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	Dordrecht
Plaats:	Dordrecht
Adres:	Grotekerksplein 8
Postcode:	3311CC
Sonneveld-index	01751
Jaar ingebruikname:	14de eeuw
Architect:
Huidige bestemming:	hervormde kerk
Monument status:	Rijksmonument 13417

Geschiedenis

Dordrecht, Grote Kerk - jk 16-05-2016

Grote, buitengewoon monumentale historische stadskerk met onvoltooide toren. Samen met de Grote of Sint Janskerk in Gouda, de Grote of Sint Bavokerk in Haarlem en de Pieterskerk in Leiden is dit één van de vier grootste historische kerken in de provincies Noord- en Zuid-Holland samen. In de Sint Joriskapel in de Grote kerk zijn 19 mei 2006 drie nieuwe gebrandschilderde ramen onthuld. Ze zijn ontworpen door de kunstenaar Teun Hocks en gemaakt in het atelier van Hagemeijer in Tilburg. In september 2006 is in het Mariakoor van de Grote Kerk een barokorgel in gebruik genomen. Het is gebouwd door de firma Verschueren te Heythuysen. Voor meer info: www.barokorgel.nl

Monumentomschrijving Rijksdienst

Oostzijde koorpartij. Foto: A. Roks 2008

Grote of Onze Lieve Vrouwekerk (Ned. Herv.). Grootscheepse, Brabants-gotische KRUISBASILIEK met kooromgang, kapellenkrans, kapellen langs het schip en hoge westelijke toren. In totaal heeft de kerk 21 kapellen rond schip en koor. Muren O.L. Vrouwekoor tot de vensterdorpels XIII d, schip XIV d. Herbouw na de stadsbrand van 1457. Overwelving ca. 1500. Torenlantaarn begonnen XV d, onvoltooid, tegen de pijlers van deze bovenbouw decoratieve wijzerplaten aangebracht in 1626. O.L. Vrouwekoor tegen de noorder kooromgang voltooid ca. 1500. Enige Hollandse kerk, die geheel in steen is overkluisd. Zuilen met krulkoolbladkapitelen. Aan de Gelderse Kade grote HEKPIJLERS (XVIII d) voor de toren met aan weerszijden FRAGMENTEN van de verlenging van het schip, begonnen XVI en nimmer voltooid, in Gobertangersteen. Eikenhouten klokkenstoel uit de 15de eeuw, met klok van J. Ouderogge, 1681, diam. 169 cm en een anonieme klok uit de 15de eeuw. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk met foliot, 1726 op houten stoel. Inventaris: prachtig koorgestoelte van Jan Terwen (1538-1541) in renaissance stijl, later in westelijke richting in eenvoudiger trant verlengd; koorhek van koper en marmer (1743), marmeren kansel (1756), mahoniehouten doophek, alles in Lodewijk XV stijl. Orgelkas in 1671 gemaakt door Nicolaas van Hagen. Ca. 1760 werd deze kas uitwendig in Lodewijk XV-trant gewijzigd. In 1859 werd door W.H. Kam in de oude kas een nieuw instrument geplaatst met Hoofdwerk, Bovenwerk, Rugwerk en vrij Pedaal. Het monument van de fam. de Roovere (ca. 1723) uit Hardinxveld afkomstig; talrijke zerken, twee kaarsenkronen in het koor (XVII), van elders; mahoniehouten regeringsbank (XVIII c). Hekken voor verschillende kapellen o.a. een met intarsiadeur (XVI), afkomstig van de Jeruzalemkapel, voor de Lodewijkskapel; een (1676) voor de St. Apolloniakapel, een (1679) door H. de Vos voor de Meerdervoortskapel en een (XVII) voor de St. Barbarakapel. Naast de sacristie deur (XV) van traptoren. Orgel, marmeren tribunes en houten front (beide 1671) door Niklaes van Hage uit Antwerpen. Monumenten voor John Western (gesneuveld bij Willemstad, 1793) en voor de zeeschilder J.C. Schotel (1839) door A. Singels Zn. naar G.N. Itz. Gedenkstenen van de St. Elisabethsvloed (1421) en de slag op de Lek (1489) zijn ingemetseld bij de toren; een koperen gedenkplaat van de brand der kerk (1457) in de noordwestelijke koorzuil. Achter de koorbanken, aan de noordkant, geschilderde spreuk (1534) en gedenkbord voor hongersnood (1557). In de St. Janskapel twee spreukborden (XVII) uit de St. Hubertuskapel. In de Munterskapel een wapen van het Muntcollege. Gewelfschilderingen in het koor (plm. 1500), andere overgeschilderd. Muurschilderingen: op de noordelijke muur der kooromgang lijdende Christus (XVI), fragment (plm. 1500) H. Gislanus, met Koning Henricus I en grote cartouche met opschrift (XVII). Op de zuilen in het schip: overblijfselen van tapijtschilderingen. Beeldhouwwerk: Houten rosetten aan de sluitstenen van het koorgewelf en enig stenen beeldwerk in enkele kapellen.

De Grote- of Onze Lieve kerk is één van de grootste middeleeuwse kerken van Nederland. De totale lengte van de kerk is 108 meter (incl. toren), en de hoogte onder het gewelf is 24 meter. De kerk is van 1903-1938 gerestaureerd o.l.v. Joseph Cuypers (1861 - 1949) , later samen met B. van Bilderbeek.

Fraai gebouw van algemeen belang wegens bijzondere oudheidkundige en kunsthistorische waarde.

Orgels

Kam-orgel

Kamorgel, jk 16-05-2016

Het grote orgel in de Grote Kerk is in 1671-1675 gebouwd door Nicolaas Hagen (of Van Haeghen) in opdracht van de burgemeesters van de stad. Het instrument werd gebouwd naar voorbeeld van het orgel van Hagen uit de Sint Pauluskerk te Antwerpen. De kas werd in 1763 en 1764 van nieuwe ornamenten in rococo-stijl voorzien. Jacobus Robbers voegde in 1767 een Prestant 16' (discant) toe. Het orgel had drie manualen en vrij pedaal, met in totaal 51 stemmen. De Dordrechtse orgelbouwer P.J. Geerkens bouwde het instrument in 1799 volledig om. In de jaren 1856-1859 maakte Willem Hendrik Kam een volledig nieuw orgel in de oude kas. De kas werd op onderdelen gewijzigd. C.G.F. Witte voerde in 1869 enkele verbeteringen uit, waarbij ook de dispositie werd gewijzigd: de Scherp van het Hoofdwerk werd vervangen door een Gemshoorn 2', en de samenstelling van de Mixturen paste hij aan, onder andere door de tertskoren te verwijderen. In 1939 is het orgel door Van Leeuwen gerestaureerd, geadviseerd door een commissie onder leiding van J.G. van Herwaarden, organist van de Nieuwe Zuiderkerk in Rotterdam. Van Leeuwen plaatste een barkermachine op het Hoofdwerk, en verving van de Viola di Gamba 8' en de Violon 16' het pijpwerk door nieuw. Tevens werd een zwelkast gemaakt om het Bovenwerk, er werd een koppeling Pedaal - Rugwerk gemaakt, en er werden twee stemmen toegevoegd. Op 24 mei 1939 nam men het orgel opnieuw in gebruik. In 1987 is het orgel gerestaureerd door de firma Leeflang uit Apeldoorn. Bij deze restauratie werd de tractuur deels vernieuwd, er werd een koppeling Pedaal - Bovenwerk aangelegd, en een Tremulant op het Rugwerk geplaatst. Aan het begin van de eenentwintigste eeuw is het orgel in een aantal fasen grondig gerestaureerd. De laatste fase werd in het voorjaar van 2010 afgesloten. De werkzaamheden werden uitgevoerd door de firma Reil. Op 21 april 2010 nam men het orgel weer feestelijk in gebruik. In 2021 worden de magazijnbalgen van het orgel opnieuw beleerd door de firma Reil.

(Bron:Orgeldatabase)

Bachorgel

Bachorgel, jk 16-05-2016

In maart 2004 werd bekendgemaakt dat de firma Verschueren een tweeklaviers koororgel voor de Grote Kerk in Dordrecht zou gaan bouwen. Adviseurs bij de bouw waren Cor Ardesch, organist van de kerk, en Peter van Dijk. Het instrument is ontworpen in middenduitse barokstijl, en werd vanaf het begin als een Bach-orgel gepresenteerd. Belangrijkste voorbeeld bij de bouw is het Silbermann-orgel van de Domkirche in Freiberg uit 1714. Het orgel zal in gebruik worden genomen op 26 september 2007 met bespelingen door Cor Ardesch en Peter van Dijk

(Bron:Orgeldatabase)

Kabinetorgel

Kabinetorgel, jk 16-05-2016

In 1785 bouwde de Dordtse orgelmaker Geerkens dit instrument. De oorspronkelijke locatie is onbekend. In 1916 werd het orgel gekocht bij de pianohandelaar Ernst Krill te Utrecht. Tot voor kort stond dit instrument in Museum Mr. Simon van Gijn te Dordrecht. Sinds enkele jaren staat het opgesteld in het Hoogkoor van de Grote Kerk.
De loze frontpijpen dateren uit 1970

(Meer info:Orgeldatabase)

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Vóór 1960

Bron: RCE
Ansichtkaart 1927 - WG
Ansichtkaart 1927 - WG
Ansichtkaart
Ansichtkaart
Ansichtkaart 1931 - WG
Ansichtkaart 1932 - WG
Ansichtkaart 1937 - WG
Ansichtkaart 1939 - WG
Ansichtkaart 1942 - WG
Ansichtkaart 1951 - WG
Ansichtkaart 1955 - WG
Bron:Wikimedia/RCE

Na 1960

Ansichtkaart 1980 - WG
Ansichtkaart 1980 - WG
Ansichtkaart 1980 - WG
opname mei 1992, Rademaker, Hendrik Ido Ambacht
Grote Kerk vanuit het oosten. Foto: A. Roks 2008
Oostzijde koorpartij. Foto: A. Roks 2008
Detail straalkapel. Foto: A. Roks 2008
Kapellen zuidelijke kooromgang. Foto: A. Roks 2008
Portaal zuider transept. Foto: A. Roks 2008
Zuidzijde zuider zijbeuk. Foto: A. Roks 2008
Zuidzijde toren. Foto: A. Roks 2008
Grote Kerk vanuit het ZW. Foto: A. Roks 2008
Toren vanuit het ZW. Foto: A. Roks 2008
Grote Kerk vanuit het ZW. Foto: A. Roks 2008
Zuidzijde toren. Foto: A. Roks 2008
Zuidzijde schip. Foto: A. Roks 2008
Zuider transept. Foto: A. Roks 2008
Zuider transept. Foto: A. Roks 2008
Zuidzijde koor. Foto: A. Roks 2008
Zuidzijde koor. Foto: A. Roks 2008
Oostzijde Mariakoor. Foto: A. Roks 2008
Uit het zuidoosten. Foto HW 2009
Noordzijde Mariakoor. Foto: A. Roks 2008
Noorder transept. Foto: A. Roks 2008
Noorder portaal. Foto: A. Roks 2008
Epitaaf Pompejus de Roovere. A. Roks 2008
Noordzijde toren. Foto: A. Roks 2008
Toren vanuit het NO. Foto: A. Roks 2008
Westportaal toren. Foto: A. Roks 2008
Noordzijde schip. Foto: A. Roks 2008
Aanzet uitbreiding kerk. Foto: A. Roks 2008
Grote Kerk vanuit het noorden. Foto: A. Roks 2008
opname 25-04-2009, HW
opname 25-04-2009, HW
opname 25-04-2009, HW
opname 25-04-2009, HW
Foto-opname 05-09-2011, door René v.d.Bie, Oosterland (Zld).
Foto-opname 05-09-2011, door René v.d.Bie, Oosterland (Zld).
opn. JvN 11-08-2012
opn. JvN 11-08-2012
opn. JvN 11-08-2012
opn. JvN 11-08-2012
opn. JvN 11-08-2012
opn. JvN 11-08-2012
opn. JvN 11-08-2012
opn. JvN 11-08-2012
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Wijzerplaat. 10-09-2016 Open Monumentendag.
Wijzerplaat. 10-09-2016 Open Monumentendag.
Wijzerplaat. 10-09-2016 Open Monumentendag.
Wijzerplaat. 10-09-2016 Open Monumentendag.
Anno 1626. 10-09-2016 Open Monumentendag.
10-09-2016 Open Monumentendag.

Interieur

Ansichtkaart
Ansichtkaart
Ansichtkaart 1911 - WG
Ansichtkaart 1933 - WG
Ansichtkaart
Ansichtkaart
Ansichtkaart
Ansichtkaart 1965 - WG
Koor met schip
Interieur noorder zijbeuk. Foto: A. Roks 2008
Noorder zijbeuk. Foto: A. Roks 2008
Fraai beeldhouwwerk in borstwering van een kapel langs de noorder zijbeuk. Foto: A. Roks 2008
Interieur middenschip. Foto: A. Roks 2008
Interieur middenschip westelijke richting. Foto: A. Roks 2008
Koperen koorhek, geschonken door Fhillipe Diodati in 1744. Foto: A. Roks 2008
Gewelfschildering zuider transept. Foto: A. Roks 2008
Interieur koor. Foto: A. Roks 2008
Koorbanken. Foto: A. Roks 2008
Detail koorbank. Foto: A. Roks 2008
Eén fraaie misericorde. Foto: A. Roks 2008
Koorbanken. Foto: A. Roks 2008
Koorgewelf. Foto: A. Roks 2008
Zuider zijbeuk gezien vanuit de zuidelijke kooromgang. Foto: A. Roks 2008
Noordelijke kooromgang. Foto: A. Roks 2008
Verschillende hekwerken langs de zuidelijke kooromgang. Foto: A. Roks 2008
Gebrandschilderde ramen Jeruzalemskapel. Foto: A. Roks 2008
Gebrandschilderde ramen Meerdervoortskapel. Foto: A. Roks 2008
Fraai hekwerk Meerdervoortskapel. Foto: A. Roks 2008
Fresco Coninck Heynrykus en Sunte Gheleijen. Foto: A. Roks 2008
Fresco Man van Smarten. Foto: A. Roks 2008
Mariakoor gezien vanuit de noordelijke kooromgang. Foto: A. Roks 2008
Stergewelf Mariakoor. Foto: A. Roks 2008
Interieur Mariakoor. Foto: A. Roks 2008
Noordzijde middenschip. Foto: A. Roks 2008
Gewelf torenportaal. Foto: A. Roks 2008
Interieur in 2010
Bron:Wikimedia/RCE (1988)
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
jk 16-05-2016
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Foto:Rob den Boer (2016)
Wikimedia/G.Lanting (2010)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Foto:Anton van Daal (2016)
Liturgisch Centrum.10-09-2016.Open Monumentendag.
Kansel.10-09-2016.Open Monumentendag.
Avondmaalstafel. 10-09-2016.Open Monumentendag.
Stenen avondmaalstafel in koor.10-09-2016.Open Monumentendag.
Avondmaalsgerei. 10-09-2016.Open Monumentendag.
Lezenaar bij Bachorgel.10-09-2016.Open Monumentendag.
Paaskaars met kandelaar.10-09-2016.Open Monumentendag.
Paaskaars met kandelaar bij Bachorgel.10-09-2016.Open Monumentendag.
Doopvont.10-09-2016.Open Monumentendag.
Psalmbord.10-09-2016.Open Monumentendag.
10 Gebodenbord. 10-09-2016.Open Monumentendag.
Carrilon.10-09-2016.Open Monumentendag.
Carrilon.10-09-2016.Open Monumentendag.
Lijst in de koffieruimte. 10-09-2016.Open Monumentendag.
Lijst in de koffieruimte. 10-09-2016.Open Monumentendag.
Fresco.10-09-2016.Open Monumentendag.
Bidkapel voor de Katholieke medemens.10-09-2016.Open Monumentendag.
Bidkapel voor de Katholieke medemens.10-09-2016.Open Monumentendag.
Restanten.10-09-2016.Open Monumentendag.