Ede, Jan Th. Tooroplaan 133 - Bethelkerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam object:	Bethelkerk
Genootschap:	PKN Hervormde gemeente Ede
Provincie:	Gelderland
Gemeente:	Ede
Plaats:	Ede
Adres:	Jan Th. Tooroplaan 133
Postcode:	6717KD
Sonneveld-index:	11327
Jaar ingebruikname:
Architect:	Geenen en Oskam
Huidige bestemming:	hervormde Kerk
Monument status:	Gemeentelijk monument

Geschiedenis

Gebouwd als Ned. Hervormde Kerk. Gebouwd 1964 - 1965.

Uiterst interessante moderne kerk met toren in Ede-Zuid. Grote rechthoekige kerkzaal.

Deze wijkgemeente is van Gereformeerde Bond signatuur.

Geschiedenis. Bron: hervormdede.nl/bethelkerk

Het Kerkgebouw

Veel mensen noemden het geen kerk maar benoemden het gebouw met termen als hal of sportzaal. Weet u, dat klopt. Het gebouw is ontstaan in de tijd van de "functionalistische" bouwstijl. Een stijl die op komt na de oorlog en spreekt van eenvoud en soberheid. Het straalt ingetogenheid uit en is door de horizontale en verticale lijnen in een zeker evenwicht. Het moet mystiek zijn en helder licht. De architect ir. L.R.T. Oskam uit Dordrecht krijgt de opdracht om deze kerk te bouwen in die stijl.

De kerkzaal moet ruimte aangeven waardoor symbolisch het interieur leegte en stilte moeten oproepen bij de gelovigen. Daardoor wordt als het ware de ruimte gevuld door de Heilige Geest. De architect doorbreekt enigszins de akelige stijl door versieringen aan te brengen. We denken dan aan het prachtige gebrandschilderde raam of de invulling van de wanden met een blok of muizentanden reliëf.

In de kerkbouw van die tijd is er steeds de discussie of de kerk naar buiten gericht zou moeten zijn: open naar en voor de wereld, of dat deze gesloten moet zijn met intimiteit als kernwoord. Voor dat laatste werd gekozen en de kerk werd dus voorzien van hoog geplaatste ramen. Het licht komt dus "letterlijk" van boven.

De buitenzijde van het gebouw heeft een opvallende dakconstructie. Het wordt namelijk gedragen door een intern skelet. Dat geeft binnen het idee van een zwevend dak. Dat het een kerkgebouw is, laat men duidelijk zien door de bouw van een beeldbepalende kerktoren die voorzien wordt van klokken en een heus uurwerk.

De skeletbalken binnen geven een puur voorbeeld van functionele 'doos'-architectuur. Het zijn zeven draagbalken die symbool staan voor volheid en volledigheid naar de getal betekenis in de bijbel.

Het doopvont op het liturgisch centrum stond ingetekend bij de ingang van de kerkzaal (daar heeft hij overigens uiteindelijk nooit gestaan) op een symbolische plek: "de intrede in de kerk begint bij de doop”.

Bij de renovatie in 2003 is er veel veranderd. De wanden en staalconstructie hebben "kleur" gekregen evenals het plafond. Die kleuren zijn terug te voeren naar de kleuren van "De Nieuwe Stad Jeruzalem" en geven een glansrijk geheel. Ook het kanseldoek is met deze kleuren gesierd.

Het schitterende glas-in-loodraam aan de straatzijde van de kerk is gemaakt door de Bennekomse kunstenaar Lex van Voorst. Het verbeeldt de gebeurtenis in Bethel, de Bijbelse plaats waar de kerk naar is vernoemd. Genesis 28: “Hier verschijnen engelen op een ladder aan Jacob om de verbinding tussen hemel en aarde aan te duiden.” Het andere deel van het raam geeft het ontwaken van Jacob aan en de wijding van die plaats als: Huis van God (Bethel). Opvallend is het Kruis dat in diepe lijnen in het geheel te zien is.

In 2014 is het orgel gerenoveerd en is de entreehal aan de achterzijde aangepast. Het entree is gerenoveerd tot een volwaardig te gebruiken vergaderruimte en wordt sindsdien op de zondag als consistorie gebruikt. Dit geeft op zondag en doordeweeks de extra ruimte die we nodig hebben. Verder zijn er achterin de kerk een paar banken verwijderd, waardoor er een ontmoetingsruimte is gecreëerd.

Sinds 2015 komen we als gemeente samen in een monument. Het heeft de burgerlijke gemeente Ede goed gedacht de bijna 50 jaar oude Bethelkerk op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen. Hoe je het exterieur en het interieur van de kerk ook waardeert, het is een niet te missen markant gebouw aan de Tooroplaan. In de jaren zestig van de voorbije eeuw is het gebouwd in een ‘functionalistische stijl’. Dat woord heeft allerlei klankbetekenissen. Maar we zijn er dankbaar voor dat het gebouw de functie kan blijven vervullen die het heeft: plaats waar het Woord van God open gaat. Bethel is de plaats waar God en Jakob elkaar ontmoeten.

Orgels

Het hoofdorgel is in 1964/65 als opus 594 gebouwd door de firma B. Pels & Zoon (Alkmaar). In 2004 is het door de firma Gebr. Van Vulpen (Utrecht) gereinigd. De Fagot 16' van het Zwelwerk is afkomstig uit het voormalige orgel van de Oude Kerk te Ede.

Dispositie:

Hoofdwerk (manuaal 1): Prestant 8' - Bourdon 8' - Octaaf 4' - Gedekte fluit 4' - Octaaf 2' - Sesquialter 3 sterk - Mixtuur 3-5 sterk - Trompet 8'.
Zwelwerk (manuaal 2): Roerfluit 8' - Quintadeen 8' - Salicionaal 8' - Prestant 4' - Openfluit 4' - Nasard 2⅔' - Blokfluit 2' - Scherp 3-4 sterk - Fagot 16' (1937) - Schalmei 8' - Tremulant.
Pedaal: Subbas 16' - Octaaf 8' - Gedekt 8' (unit) - Octaaf 4' (unit) - Fagot 16'.
Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Zwelwerk aan Pedaal - Zwelwerk aan Hoofdwerk - subkoppeling Zwelwerk aan Hoofdwerk - superkoppeling Zwelwerk aan Hoofdwerk.
Speelhulpen: automatisch piano-pedaal - 4 vaste combinaties (P, MF, F, T) - Vrije combinatie - Tongwerken af - Generaal-crescendo.

Elektro-pneumatische tractuur. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1.

Het koororgel, links in het liturgisch centrum, is afkomstig uit een voormalige kloosterkapel "ergens in Limburg".