Eindhoven, Ploegstraat 3 - Heilig Hart van Jezus

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Heilig Hart van Jezus
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	Eindhoven
Plaats:	Eindhoven
Adres:	Ploegstraat 3
Postcode:	5615HA
Sonneveld-index:	07418
Jaar ingebruikname:	1930
Architect:	Bellot, Dom. P., Leur, H.C. van de
Huidige bestemming:	buiten gebruik
Monument status:	Rijksmonument 518763 (Kerk) 518764 (Pastorie)

Geschiedenis

Uiterst belangrijke interbellumkerk met toren. Prachtige glas-in-loodramen.

De kerk van het Heilig Hart van Jezus is een kruiskerk met een driebeukig schip. Aan de rechterzijde van het front staat een zestienhoekige toren, gedekt met een zestienhoekig koperen tentdak. Het priesterkoor is vijfzijdig gesloten en heeft geen vensters. Het geheel is bedekt met rode dakpannen. In 1953-1954 is een nieuw voorportaal aangebouwd. Dit voorportaal is het werk van architect Jos. Bedaux uit Goirle, evenals de alsnog aangebrachte stenen gewelven.

Toren gerestaureerd 2007-2008, inclusief nieuwe koperbedekking torenspits, haan verguld en herstel klokkenstoel in toren. In 2009 dak en koperbedekking van de kleine toren gerestaureerd. Voorgevel kerk in restauratie voorjaar 2010.

Ongeveer eind jaren 1960 - begin jaren 1970 is nog (gelukkig heel kortstondig) sprake geweest van sluiting van de St. Catharinakerk, als centrale kerk in het centrum van Eindhoven, ten gunste van de relatief ook centraal gesitueerde Heilig Hartkerk. Dit onzalige idee is toen niet doorgegaan.

Zondag 4 november 2012 onttrekking van deze kerk aan de R.K. eredienst

De parochianen van de Heilig Hartkerk zijn sindsdien aangewezen op de St. Joriskerk. In de Heilig Hartkerk vonden ook vieringen plaats in buitenlandse talen, o.a. Engelse. Deze zijn sinds 4 november 2012 hier ook stopgezet. De Engelstalige vieringen vinden sindsdien plaats in de St. Lambertuskerk, begin zondagmiddag. De toekomst van de Heilig Hartkerk, als gebouw, is onbekend. Ook onduidelijk wat de bestemming van de drie orgels is.

Beschrijvingen

Kerk en pastorie in expressionistische baksteenarchitectuur volgens de stijl van de school Bellot.

Interieur

Qua kleurgebruik sobere baksteenarchitectuur. Qua constructie rijke baksteenarchitectuur: De keperbogen die de zijbeuken overspannen en vooral het gemetselde gewelf in het priesterkoor zijn bijzonder. Samengestelde ramen met keperbogen. De gewelven in het schip en de transepten zijn niet origineel, deze zijn in 1953-1954 toegevoegd. De architect is Jos. Bedaux uit Goirle, ook het voorportaal is van zijn hand. Het interieur is aangepast volgens de nieuwe liturgische inzichten van het Tweede Vaticaans Concilie. Hiervoor is onder andere het originele hoogaltaar van zijn plaats in de koorsluiting verhuisd naar een nieuwe plaats in de viering van de kerk. De ontwerpen en uitvoering van deze aanpassing berustten in handen van architect A. Vermeulen en kerkmeester L. Gast. Op de oude plaats van het altaar staat nu een mechanisch koororgel van de firma Maarschalkerweerd. Bijzonder is ook het muurwerk dat overdwars is gemetseld voor de ramen in het schip. Alle glas-in-lood ramen zijn ontworpen door Hendrik Wiegersma.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

R.K. KERK. De parochiekerk van het H. Hart van Jezus met bijbehorende pastorie is gebouwd naar plannen van Dom Paul Bellot en H.C. van de Leur tussen 1929 en 1931.

In 1953 vond een verbouwing van de voorgevel plaats naar ontwerp van J.Bedaux, in het interieur zijn gewelven aangebracht. In 1966 is een nieuwe sacramentskapel naar ontwerp van architect A. Vermeulen aan de kerk toegevoegd. Rechts daarvan is recentelijk een aanbouw naar de nieuwe pastorie gerealiseerd. Sacramentskapel en aanbouw vallen niet onder de bescherming.

Omschrijving

Kerk op kruisvormige plattegrond met smalle zijbeuken en absis met kooromgang. Ronde toren met verticale geleding tot aan de galmgaten en tandwielachtige doorsnede. Koperen puntdak.

Tegen de voorgevel bevindt zich een lager portaal, links geflankeerd door een vierkante toren onder koperen tentdak, rechts hoge ronde toren met koperen spits. Deze toren bestaat uit drie geledingen: op de begane grond een veelhoekige toren, daarboven over een groot deel van de totale hoogte met insnijdingen waardoor een stervormig profiel ontstaat. Aan de bovenzijde van dit deel is op vier zijden een wijzerplaat aangebracht. Tot slot een gedeelte met galmgaten, bekroond door een geprofileerde bakstenen lijst. Het geheel wordt bekroond door een koperen spits met smeedijzeren kruis. Tegen dit portaal is een blokvormige aanbouw (Mariakapel) onder koperen schilddak geplaatst. In de zijgevels is deze kapel van hoge dubbele deuren voorzien, erboven zijn lantaarns aangebracht. Aan de straatkant hoge glas-in-loodramen met een natuurstenen vensterbank. Tegen de zijgevels zijn drie uitspringende traveeën geplaatst, elk met een eigen zadeldak, dwars op het dak van het middenschip. Per travee zijn drie smalle ramen geplaatst. Van de dwarsbeuken is het deel dat direkt aan het middenschip grenst even hoog, het daarachter gelegen deel is lager (als het voorportaal).

Het geheel is uitgevoerd in baksteen met samengestelde zadeldaken, gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen.

De ramen van de kerk zijn aan de bovenkant steeds keperboogvormig en gevuld met glas-in-lood.

Het interieur is uitgevoerd in schoon metselwerk waarin plaatselijk baksteenmozaïeken zijn aangebracht. In de absis is polychroom metselwerk zichtbaar. De absis is voorzien van een smalle omgang. Het middenschip wordt sinds 1953 overspannen door kettingbogen evenals de doorgangen naar de zijbeuken. In de viering en absis zijn stervormige gewelven aangebracht, de doorgangen in de nevenruimten zijn bekroond met keperbogen. De vierkante pijlers tussen midden en zijschepen zijn voorzien van smalle randen in geglazuurde baksteen. Glas-in-loodramen, met Bijbelse voorstellingen, zijn naar ontwerp van P. Wiegersma gemaakt in 1952 en 1958. Tot de inventaris behoren onder andere een hoogaltaar, uitgevoerd in marmer en koper uit 1928 (Jorna?), een Theresia-altaar eveneens uit 1928 en een doopvont, uitgevoerd in hardsteen met koperen deksel (1928).

Diverse beeldengroepen zijn gemaakt door Ch. Eyck in 1940 en uit 1942 stamt een aantal muurschilderingen van zijn hand.

Waardering

De kerk is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van de katholicisme in het zuiden en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van het katholieke kerkgebouw in het interbellum. Het gebouw heeft architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering in baksteen en is tevens van belang als voorbeeld in het oeuvre van de architecten Dom Bellot en Van de Leur. Het heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere situering, verbonden met de ontwikkeling/uitbreiding van de stad. Het is van belang vanwege de architectuurhistorische, bouwtechnische, typologische en functionele zeldzaamheid.

Pastorie

De oude pastorie is van dezelfde architecten en bevindt zich aan de linkerzijde van de kerk. Blokvormig pand onder schilddak waarvan de nok haaks op de straat staat, met een kleine uitbouw onder zadeldak aan de straatzijde. Deze uitbouw heeft afgeschuinde hoeken op de begane grond, erboven is over de gehele breedte van de gevel een brede gepleisterde band aangebracht. Het pand is uitgevoerd in baksteen. In de gevels zijn eenvoudige rechthoekige ramen aangebracht, de bovenlichten zijn gevuld met glas-in-lood. De ingang bevindt zich in de zijgevel in de vorm van portiek onder een keperboog, voorzien van metselmozaïek. Op de verdieping van de uitbouw boven de lijst zijn drie keperboograampjes aanwezig. In het interieur is de indeling in grote lijnen gehandhaafd. Op de verdieping loopt parallel aan de nok van het dak een gang, aan weerszijden zijn kamers aanwezig. Op de begane grond is deze gang korter, tot op aanbouw. In de aanbouw een kamer met inbouwkasten. Voordeur en haldeur hebben bovenlichten in keperboog. Ook scheibogen in gang hebben deze vorm. Oorspronkelijke betegeling van gang en hal bleef bewaard, evenals paneeldeuren uit bouwtijd.

Waardering

De pastorie is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de pastorie. Het gebouw heeft architectuurhistorisch belang door de compositie en de detaillering in baksteen en is tevens van belang als voorbeeld van het oeuvre van de architecten Dom Paul Bellot (*Parijs 1876 en gestorven in Canada in 1944) en H.C. Van de Leur. Het heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere situering, verbonden met de ontwikkeling/uitbreiding van de stad. Het is van belang vanwege de architectuurhistorische, bouwtechnisch, typologische en functionele zeldzaamheid.

Deze pastorie is niet meer als zodanig in gebruik. Aan de rechterzijde van de kerk bevinden zich de Sacramentskapel (dagkerk) (Architect A. Vermeulen) in de "Bossche School" stijl van Dom. H.van der Laan (volgens het Plastische Getal). Hiernaast bevindt zich de nieuwe pastorie. Beide uit midden jaren 1960.

Orgels

Maarschalkerweerd-orgel

In 1898 werd het orgel gebouwd voor de kapel van het Sint Josephziekenhuis in Deventer. In 1966 restaureerde Verschueren het instrument, en plaatste het in de Heilig Hartkerk in Eindhoven. De dispositie werd door Verschueren gewijzigd. Adviseur bij de werkzaamheden was Hub. Houët. Na sluiting van de Heilig Hartkerk is besloten het orgel over te plaatsen naar de Sint Joriskerk. Het is door Nico van Duren in 2013 gerestaureerd en overgeplaatst. Het staat nu op de hoek van de rechter zijbeuk en het rechter transept in de St. Joriskerk, als koororgel.

(Bron:Orgeldatabase)

Verschueren-orgel

Gebouwd onder advies van prof. dr. A. Smeijers. Ingespeeld door Hub. Houët op 19 december 1948. Opus 183. De orgelkast werd ontworpen door A.J.N. Boosten, architect te Maastricht. Sinds de plaatsing van een klein orgel in de Sacramentskapel wordt het grote orgel niet veel meer gebruikt.

(Bron:Orgeldatabase)

Binvignat-orgel

Het orgel van de Heilig Hartkerk, Ploegstraat 3 te Eindhoven werd in 1966 in deze kerk geïnstalleerd door de firma Verschueren onder advies van Hub. Houët namens de KKOR. Het instrument is afkomstig van de Hervormde Kerk in Sittard. Het werd aan deze kerk geschonken door koning Willem I. Het werd gebouwd door Adam Binvignat en voltooid in 1842. De kerk in Eindhoven werd in 2013 gesloten. In juni 2019 bracht Ton Nagel het orgel over naar de Sint Martinuskerk in Zaltbommel, waar het stond. gewijd op 30 juni 2019.

(Bron:Orgeldatabase)

Cultuur Historische Waardekaart

Architect: Bellot, Dom. P., Leur, H.C. van de
Bouwperiode: 1930-1931
Gevels en Materialen: Baksteen, Kruiskerk. Absis, vijfzijdig gesloten. Ronde toren, baksteen relief.
Vensters en Deuren: Hoge, smalle ramen, glas-in-lood.
Dak en Bedekking: Samengesteld dak met opnieuw verbeterde Hollandse pannen. Spits van koper.
Bijzonderheden: 1953 interieur verbouwd, nieuwe ingangspartij door architect J. Bedaux.

Pastorie

Bouwperiode: 1929
Gevels en Materialen: Tweelaags baksteen, afgeschuinde hoeken op begane grond. Gepleisterde band, overstekend op hoeken.
Vensters en Deuren: Bovenlichten met geometrisch glas-in-lood. In kopgevel driehoekige bovenlichten.
Dak en Bedekking: Samengesteld zadel- en schilddak met piron met opnieuw verbeterde Hollandse pannen.
Bijzonderheden: Onderdeel complex rond de kerk heilig Hart van Jezus.

Sacramentskapel

Deze Kapel van het H. Sacrament is onderdeel van de hierboven beschreven, belangrijke, R.K. H. Hart van Jezus, en is gesitueerd rechts van de eigenlijke grote kerkzaal. Gebouwd 1965-1966.