Gereformeerde Gemeente in Nederland (Veenendaal)

Ontstaansgeschiedenis

De gemeente is ontstaan doordat ds W Den Hengst in 1913 zicht onttrekt aan het landelijk kerkverband van de Gereformeerde Kerken. Op dat moment is hij predikant te Veendaal Op 13 juni 1913 wordt er een manslidmatenvergadering gehouden waarin de eerste ambtsdragers worden gekozen en waarin de 90 aanwezige manslidmaten besluiten tot instituëring van een Gereformeerde Gemeente. Op de vergadering van de Classis Barneveld van de Gereformeerde Gemeenten op 27 augustus 1913 waar ds. A. Janse van Barneveld de leiding heeft, geeft ds. Den Hengst een uiteenzetting waarom hij de Gereformeerde Kerken heeft moeten verlaten en waarom hij wil overgaan naar de Gereformeerde Gemeenten. Ook vertelt hij van de geestelijke verandering die er in zijn leven heeft plaats gevonden. Op een aparte vergadering houdt hij daarna een proefpredicatie. Dit met het gewenste resultaat. Zo krijgt het verband van de Gereformeerde Gemeenten er in 1913 een predikant en een gemeente met 900 leden bij. De gemeente komt inmiddels samen in een door hen gebouwde kerk aan de Hoofdstraat. In 1915 neemt ds. Den Hengst een beroep aan naar Amsterdam. De gemeente blijft niet lang vacant. Na twee jaar wordt ds. H. Kieviet van Dirksland beroepen, die dit beroep aanneemt. Onder zijn bediening breidt de gemeente zeer sterk uit. Ds. Kieviet overlijdt echter onverwacht op 12 juni 1928. Opnieuw breekt een korte vacante periode aan, want op 6 maart 1930 wordt ds. R. Kok als predikant van de gemeente bevestigd. Ook nu weer breidt de gemeente sterk uit en moet het kerkgebouw aan de Hoofdstraat worden uitgebreid. In deze periode worden ook verschillende gemeenten in de omgeving geïnstitueerd, zoals Ederveen, Ede en Elst. Vanwege gerezen bezwaren tegen de prediking van ds. R. Kok gaat een groot deel van de kerkenraad met een groot deel van de gemeente eigen diensten beleggen. Daarom word er op 24 oktober 1949 door ds. Van de Ketterij een tweede Gereformeerde Gemeente geïnstitueerd in Veenendaal. De gemeente van ds. R. Kok wordt uiteindelijk een Christelijk Geformeerde Kerk. Eerst word er vergaderd in het gebouw van de kegelbaan, maar deze wordt al spoedig verruild voor gebouw Eltheto. In dit gebouw, dat gehuurd werd van de Nederlands Hervormde Kerk, blijft men samenkomen tot 21 december 1951. Dit Eltheogebouw is vervangen door nieuwbouw.

Veenendaal, Fluitersstraat 19 - Geref. Gemeente in Ned. (buiten verband)

Inmiddels was er uitgekeken naar een stukje grond voor een kerkgebouw. Aan de Fluitersstraat was een perceel grond te koop met negen huizen erop. Voor 130000 gulden zou men in de tuinen van die huizen een kerkgebouw kunnen bouwen, terwijl de huizen zo rond de 30.000 gulden moesten opbrengen. Het kerkgebouw werd op 21 december 1951 in gebruik genomen. In 1953 kiest een groot gedeelte van de gemeente met haar kerkenraad de zijde van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. In 1975 is het kerkgebouw vergroot, en kreeg de preekstoel een andere plaats, terwijl het orgel op dezelfde plaats bleef staan.De gemeente heeft toen tijdelijk gebruik gemaakt van de Hervormde kerk op de markt.

In 1980 echter vindt er wederom een droeve scheuring plaats waardoor een deel van de gemeente, dat bij het kerkverband van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland wil blijven, een andere vergaderruimte moet zoeken. Het overgrote gedeelte van de gemeente blijft met haar predikant in het eigen kerkgebouw en schaart zich bij de ‘Gereformeerde Gemeenten in Nederland (buiten verband). Het andere deel neemt na enige tijd het kerkgebouw over van de Christelijk Gereformeerde Kerk Veenendaal, Beatrixstraat 63 - Gereformeerde Gemeente in Nederland.

In 1980 echter vindt er een kerkelijke scheuring plaats waardoor een deel van de gemeente, dat bij het kerkverband van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland wil blijven, een andere vergaderruimte moet zoeken. Het overgrote gedeelte van de gemeente blijft met haar predikant in het eigen kerkgebouw en schaart zich bij de ‘Gereformeerde Gemeenten in Nederland (buiten verband). Veenendaal, Fluitersstraat 19 - Geref. Gemeente in Ned. (buiten verband)

Op zondag 7 dec. 1980 maakten de kerkenraden van Rijssen en Veenendaal in hun gemeenten bekend dat zij zich onttrokken aan het kerkverband. Diezelfde zondag waren in Veenendaal reeds aparte diensten belegd in gebouw Eltheto door leden die in het verband wilden blijven. Deze diensten waren ‘s zaterdags ervoor door middel van stencils aangekondigd. De volgende zondag werden ook in Rijssen aparte kerkdiensten belegd door enkele tientallen mensen die in de gereformeerde gemeenten in Nederland wilden blijven. De eerstvolgende zondag na de scheuring kerkt men in gebouw Eltheto aan de Fluiterstraat. Deze diensten waren ‘s zaterdags ervoor door middel van stencils aangekondigd. Na enige tijd gaat men kerken in de Beatrixstraat. Dit gebouw is oorspronkelijk in 1926 gebouwd als Christelijk Gereformeerde kerk, ter vervanging van de kerk aan de Zandstraat. De eerste steen werd gelegd op 17 april 1926.

Gedurende enkele jaren wordt er samen met de Christelijk Gereformeerde kerk om de beurt dienst gehouden in dit kerkgebouw. Nadat de Christelijk Gereformeerde kerk een nieuwe kerk hebben laten bouwen, vindt in 1983 de eigendomsoverdracht plaats van het kerkgebouw en de pastorie. In 1997 worden er twee galerijen gebouwd, 160 zitplaatsen komen er bij. Nadat ds. Wink in 2010 overlijdt word op verzoek van leden van de buitenverbandse gemeente te Veenendaal een vergadering in Barneveld gehouden, waarbij ook de kerkenraad van de binnenverband gemeente aanwezig was. Daarnaast zijn ds. J. Roos en ds. A. van Voorden aanwezig. Ds. Roos schrijft later dat het een ‘goede en constructieve’ vergadering is geweest, waarbij de vele vragen op een waardige wijze werden gesteld en zoveel mogelijk beantwoord. Ruim 200 leden van de buitenverbandse gemeente hebben toen aansluiting gezocht bij de binnenverbandse gemeente. Daarom moet in 2011 een nieuwe galerij gebouwd worden, met daarop 180 zitplaatsen. Vanwege deze nieuwe galerij moeten beneden de portalen worden aangepast, waardoor op de begane grond twaalf zitplaatsen verloren gaan. Ook krijgt het kerkgebouw een nieuw luchtverversingssysteem.

• Tekst M Boot

Tijdlijn

• 1913

Ds. W. Den Hengst neemt ontslag als predikant van de Gereformeerde Kerk te Veendaal en sticht een Gereformeerde Gemeente in Veenendaal. De gemeente komt samen in een door hen gebouwde kerk aan de Hoofdstraat.

• 1915

Ds. W. Den Hengst vertrekt naar Amsterdam.

• 1917

Ds. H. Kieviet wordt beroepen als predikant van de gemeente.

• 1928

Ds. H. Kieviet overlijdt.

• 1930

Ds. R. Kok wordt beroepen als predikant van de gemeente.

• 1949

Een groot deel van de gemeente gaat eigen diensten beleggen vanwege gerezen bezwaren tegen de prediking van ds. R. Kok. Op 24 oktober wordt een tweede Gereformeerde Gemeente geïnstitueerd in Veenendaal. De gemeente van ds. R. Kok wordt uiteindelijk een Christelijk Gereformeerde Kerk.

• 1951

De gemeente die bij de Gereformeerde Gemeenten in Nederland blijft, neemt in gebruik een nieuw kerkgebouw aan de Fluitersstraat.

• 1953

Een groot gedeelte van de gemeente met haar kerkenraad kiest de zijde van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland.

• 1975

Het kerkgebouw aan de Fluitersstraat wordt vergroot.

• 1980

Er vindt een kerkelijke scheuring plaats waardoor een deel van de gemeente dat bij het kerkverband van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland wil blijven, een andere vergaderruimte moet zoeken. Het overgrote gedeelte van de gemeente blijft met haar predikant in het eigen kerkgebouw en schaart zich bij de ‘Gereformeerde Gemeenten in Nederland (buiten verband).

• 1983

De Christelijk Gereformeerde Kerk draagt het kerkgebouw en de pastorie over aan de Gereformeerde Gemeente in Nederland (buiten verband).

• 1997

Er worden twee galerijen gebouwd in het kerkgebouw.

• 2010

Ds. Wink overlijdt.

• 2011

Ruim 200 leden van de buitenverbandse gemeente sluiten zich aan bij de binnenverbandse gemeente. Daarom wordt een nieuwe galerij gebouwd met daarop 180 zitplaatsen.

• 2012

Het kerkgebouw krijgt een nieuw luchtverversingssysteem.

Opmerkingen

De Gereformeerde Gemeente te Veenendaal is een van de oudste Gereformeerde Gemeenten in Nederland. De gemeente werd in 1913 gesticht door ds. W. Den Hengst. De gemeente groeide snel en in 1951 werd een nieuw kerkgebouw aan de Fluitersstraat in gebruik genomen. In 1949 ontstond een splitsing in de gemeente. Een groot deel van de gemeente ging eigen diensten beleggen vanwege gerezen bezwaren tegen de prediking van ds. R. Kok. Deze gemeente werd uiteindelijk een Christelijk Gereformeerde Kerk.

In 1980 vond er opnieuw een splitsing plaats. Ditmaal ging een deel van de gemeente dat bij het kerkverband van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland wilde blijven, een andere vergaderruimte zoeken. Het overgrote gedeelte van de gemeente bleef met haar predikant in het eigen kerkgebouw en schaart zich bij de ‘Gereformeerde Gemeenten in Nederland (buiten verband).

In 2010 overleed ds. Wink, de predikant van de buitenverbandse gemeente. Ruim 200 leden van deze gemeente sloten zich daarna aan bij de binnenverbandse gemeente.