Hemmen, Kerkplein 1 - Hervormde Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Hervormde Kerk
Genootschap:	PKN Hervormde gemeente Hemmen
Provincie:	Gelderland
Gemeente:	Overbetuwe
Plaats:	Hemmen
Adres:	Kerkplein 1
Postcode:	6672LB
Inventarisatienummer:	11658
Jaar ingebruikname:	13e
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 36737 (Kerk) 36738 (Toren)

Geschiedenis

Historische dorpskerk met toren. Oorspronkelijk gewijd aan St. Martinus.

Op de plaats van de huidige kerk moet in de Middeleeuwen al een bidkapel ter ere van Maria hebben gestaan, ten oosten van de burcht van Hemmen, aan de 'gevaarlijke' weg van Wageningen naar Nijmegen. In 1395 stond de kerk als Sint Maartenskerk in de lijst van kerken, die de bouw van de Dom te Utrecht bekostigden. Het schip van de kerk zal wellicht veel ouder zijn (13e eeuw). Daarvoor heeft er waarschijnlijk al een heidens heiligdom gestaan. Het koor van de kerk stamt uit de 15e eeuw. Al vele eeuwen geldt dus: "Hier wordt de rust geschonken" (opschrift boven de ingang). Prachtig zijn de gebrandschilderde ramen in de kerk, in 1933 gemaakt door Femmy Schilt-Geesink. Ze geven links en rechts een beeld van verhalen uit het Nieuwe Testament. In de oorlog werd de kerk deels en ook de ramen verwoest, maar gelukkig weer hersteld.

Achter in de kerk zijn gedenkstenen van ds. O.G. Heldring (stichter Heldring -gestichten te Zetten) en ds. Ippius Fockens. Hun namen vindt men ook op de naamborden van predikanten in de consistorie (1935), zelfs al van vóór de Reformatie. Het R.K. verleden blijkt ook in het koor: dichtgemetseld priesterpoortje, lavabo en sacramentshuisje. Uit de herdenkingsplaten rechts (1787, van Lijnden van Hogendorp met de wapens) en links (1931) blijkt de band tussen kasteel en kerk. In 1931 sterft de laatste heer van Hemmen kinderloos, zijn bezit wordt in een fonds omgezet: het "Fonds voor Kerk en Zending".

Opvallend in het koor zijn nog de oude kroon (die in het schip is een kopie) en de koperen lezenaar en blaker aan de preekstoel (allen waarschijnlijk 17e eeuws). De preekstoel is minder oud, stond vroeger op een hoge poot (nu doopvont) en is enige keren verplaatst. Bij de laatste restauratie werden een Duitse lezenaar en een stoel uit Italië geplaatst. In de toren bevindt zich een onlangs nog hersteld zeer oud uurwerk. De klok boven het orgel houdt gelijke tred met de torenklok. De huidige toren stamt uit het eind van de 18e eeuw; de luidklok erin is na de laatste oorlog vernieuwd, ze luidt sinds kort automatisch. Om de kerk liggen vele oude graven. Daar vindt men ook de grafkelder van het geslacht van Lijnden, een oude stenen sarcofaag en vooral de stilte onder de hoge platanen.

(Bron:Website kerkelijke gemeente)

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Herv. Kerk. Eenbeukige, laatgotische kerk met veelhoekig gesloten koor. Gerestaureerd 1932-1933. Tot de inventaris behoren: een kuip van eikehouten preekstoel, 1741 met 17de eeuwse lezenaar en blaker; een orgelkas, eerste kwart 18e eeuw; in het koor twee epitafen voor de familie Van Lynden-Van Hogendorp, 1787 en 1779; twee ingemetselde grafstenen, 1644 en 1835; twee zerken, 1524 en 1665; een kaarsenkroontje, 18de eeuw. Gebrandschilderde ramen uit 1938, jeugdwerk van glazenierster Femina Schilt-Geesink, leerlinge van R.N. Roland Holst. Het betreft Bijbelse voorstellingen omringd door florale en geometrische motieven. In het schip van de kerk twee ramen met medaillons voorstellende de Barmhartige Samaritaan en de Verloren Zoon, het Verloren Schaap en de Farizeeër en de Tollenaar. Daar tegenover twee ramen met medaillons van de apostelen Petrus en Paulus. In het koor vijf ramen. Centraal een raam met medaillons voorstellende Opstanding en Avondmaal. Flankerend vier ramen met de thema's Kerstmis, Goede Vrijdag, Pasen en Pinksteren. De voorstelling is hier uitgewerkt over de gehele raamlengte. Aan de buitenzijde tegen het koor een zandstenen sarcofaag, 12e eeuw (?).

Toren

Toren der Hervormde Kerk Eenvoudig, bakstenen bouwwerk, 18e of 19e eeuw, met ingesnoerde naaldspits. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk, 17de eeuw, in 1979 gerestaureerd en voorzien van elektrische opwinding.

Orgel

Het orgel is in 1972 gebouwd door de firma W.N. de Jongh (Lisse). De orgelkas is in 1900 gemaakt door de timmerman Van den Brink uit Hemmen. In 1990 intoneert orgelmaker De Jongh het orgel opnieuw en wijzigt de dispositie enigszins.

Dispositie

Manuaal 1: Prestant 8' - Holpijp 8' - Octaaf 4' - Octaaf 2' - Sesquialter 2⅔ 2 sterk - Mixtuur 1⅓' 3-4 sterk.
Manuaal 2: Gedekt 8' (1990) - Roerfluit 4' - Nasard 3' - Woudfluit 2' - Dulciaan 8' (1990) - Tremulant (1990).
Pedaal: Subbas 16' - Gedekt 8' - Trompet 8'.
Koppelingen: manuaal 1 aan pedaal - manuaal 2 aan pedaal - manuaal 2 aan manuaal 1.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-f3. Pedaalomvang: C-f1. Winddruk: 68 mm. WK.