Leens, Zuster A. Westerhofstraat 8 - Petruskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Petruskerk
Genootschap:	PKN Protestantse gemeente Leens - Mensingeweer
Provincie:	Groningen
Gemeente:	Het Hogeland
Plaats:	Leens
Adres:	Zuster A. Westerhofstraat 8
Postcode:	9965PJ
Sonneveld-index:	00988
Jaar ingebruikname:	12e
Architect:
Huidige bestemming:	protestantse kerk
Monument status:	Rijksmonument 24000

Geschiedenis

Grote historische dorpskerk met toren.

Het oudste deel van de kerk is 12e eeuws. Het zaalkerkje werd rond 1200 met koor en dwarspanden uitgebreid. De zadeldaktoren werd in 1862 vervangen door een nieuwe toren met torenspits. De drie smalle ramen in het koor zijn hagioscopen. De koperen sierhekken van de koorafsluiting zijn zeldzaam (ca. 1600). Het monumentale Hinsz-orgel is het best bewaarde dat er is.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Herv. Kerk en toren op kerkhof. Dorpskerk op kruisvormige plattegrond waarvan het tufstenen schip nog wel uit omstreeks 1100 kan dateren; dwarspand en koor van tuf- en baksteen, een eeuw jonger. De toren uit 1863 bevat resten van de 13e eeuwse toren. Schip overwelfd. In de kerk midden 17de eeuwse preekstoel met trap, achterschot en klankbord. Kaarsenhouder. Koorafscheiding met koperen bekroning en vlampotten. Avondmaalstafel met bank. Twee overhuifde banken, koperen kroon. Groot orgel in gesneden kas uit 1733, gemaakt door A.A. Hinsz. Rijk gesneden balustrade met opzetstukken en rugpositief. Koororgel met één manuaal en aangehangen pedaal van Mense Ruiter Orgelbouw uit 1982. Een aantal zerken waaronder grote uit 1618 en 1608. Klokkenstoel met twee klokken waarvan een van N. Sickmans, 1632, diam. 134 cm. en een van A.H. van Bergen, 1863, diam. 54 cm. Mechanisch torenuurwerk.

Orgel

Hinszorgel

Het orgel in Leens is geschonken door Anna Habine Lewe, douarière van Starkenborgh ter vervanging van een orgel uit 1622. Het werd geheel nieuw gebouwd door Hinsz, en behoort tot zijn vroegste werk. Het orgel heeft weinig veranderingen ondergaan. Van 10 oktober 1843 tot 10 augustus 1844 werkte Geert Pieter Dik uit Groningen er aan. Hij voerde vooral herstelwerkzaamheden uit.
In 1860 werden de blaasbalgen uit het balgenhok in de toren gehaald, omdat de toren op instorten stond. De kerk en de toren werden opgeknapt, waarna Van Oeckelen de opdracht kreeg in 1867 het orgel te restaureren. Bij deze restauratie werd de Quintadena 16' in een Bourdon 16' veranderd.
Jan Doornbos kreeg in 1922 de opdracht een verbouwing uit te voeren. Hij verving alle prestanten in het front door nieuwe. Er werd een nieuwe blaasbalg gemaakt met een electrische windvoorziening. In het rugpositief plaatste hij een Viola di Gamba 8', en de Dulciaan 8' werd gewijzigd in een Clarinet 8'. Na de kerkrestauratie in de jaren vijftig was het orgel in zeer slechte staat geraakt, onder andere door stof en vocht. Omdat er geen geld was kreeg Mense Ruiter de opdracht het instrument bespeelbaar te maken. Dit geschiedde in 1951.
Door Van Vulpen werd het uiteindelijk in 1968 gerestaureerd, waarbij de dispositie uit 1734 werd hersteld. Hierbij werden adviezen gevolgd van Lambert Erné en Cor Edskes. Op 26 april 1968 is het orgel weer in gebruik genomen.
In 1981 is een pedaalkoppel aangebracht en ook is de windvoorziening is gestabiliseerd. In 1991 voerde Mense Ruiter onderhoudswerkzaamheden uit. In 2010 is de temperatuur gewijzigd in Neidhardt, waarschijnlijk door Mense Ruiter.
In 2018-2021 is groot onderhoud uitgevoerd door de firma Reil, maar tevens werd de windvoorziening gereconstrueerd. De orgelkas is gerestaureerd en de intonatie van het orgel is waar nodig herzien.

(Bron:Orgeldatabase)

Kabinetorgel

In de Petruskerk staat sinds december 2016 een kabinetorgel.

Koororgel

Het koororgel van de Petruskerk is gebouwd door Mense Ruiter. Het uiterlijk is afgeleid van het niet meer bestaande huispijporgel van Daniël Radermacher uit Middelburg, gebouwd rond 1745. Het orgel is voorzien van een transpositieklavier, om dezelfde toonhoogte te kunnen krijgen als het hoofdorgel. Het instrument werd in gebruik genomen op 28 november 1982. Het is eigendom van de Orgelstichting Leens.