Lekkerkerk, Kerkplein 8 - Grote- of Johanneskerk
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam kerk: | Grote- of Johanneskerk |
| Genootschap: | PKN Protestantse gemeente Lekkerkerk |
| Provincie: | Zuid-Holland |
| Gemeente: | Krimpenerwaard |
| Plaats: | Lekkerkerk |
| Adres: | Kerkplein 4 |
| Postcode: | 2941AD |
| Inventarisatienummer: | 02570 |
| Jaar ingebruikname: | 1615 |
| Architect: | |
| Huidige bestemming: | protestantse kerk |
| Monument status: | Rijksmonument 25735 (kerk); 25736 (toren) |
Geschiedenis
Belangrijke historische kerk met toren. Gebouwd als Hervormde kerk.
Oorspronkelijk zag de kerk eruit als op de afbeelding hiernaast van Spilman uit 1733, met de torenspits die op 27 augustus 1779 instortte. Daarna werden voorgevel en toren herbouwd, met de huidige torenspits.
Monumentomschrijving Rijksdienst
Kerk
Ned. Herv. kerk. In de huidige vorm na 1575 tot stand gekomen rechtgesloten eenbeukige zaalkerk met ingebouwde westtoren. Het gebouw is, met uitzondering van de voorgevel, van geel-rode baksteen opgetrokken. Zij ligt onder een leien dak met schild aan de oostkant. De kerk staat op een naar het westen toe aflopend terrein binnen een kerkring. Zij is georienteerd. De in oorsprong middeleeuwse kruiskerk met driezijdig gesloten koor werd in 1575 of 1576 vrijwel geheel verwoest. Bij de herbouw die in 1615 gereed kwam werden de transeptarmen en het koor niet meer opgebouwd. Nadat in 1779 de toren was ingestort is deze in 1780 herbouwd en werd de voorgevel opnieuw opgetrokken, beide naar ontwerp van J. van der Linden uit Den Haag. Boven de westelijke ingang is een steen ingemetseld waarop de herbouw vermeld staat. In 1830 is de torenbekroning gewijzigd. Het zes traveeën lange schip heeft spitsboogvensters met bakstenen vorktraceringen (restauratiewerk). Alleen in de meest westelijke travee zitten nog vensters met ijzeren honingraattracering uit 1851. Tussen de vensters tweemaal versneden steunberen met natuurstenen banden. Het inwendige van de kerk wordt door een houten schot van de torentravee afgeschoten. De kerkruimte wordt met een houten tongewelf overdekt. Houten korbeelstellen met trekbalken en sleutelstukken. Tijdens de restauratie van de kerk in 1980 is de vroeg 17e-eeuwse preekstoel verbrand. Het klankbord bleef gespaard. Tot de inventaris behoren voorts een koperen preekstoellezenaar uit 1724, een houten voorzangerslezenaar (XVIIIA), een koperen kroon met Justitiabeeldje (XVIIa, sterk gerestaureerd), een oorspronkelijk eenklaviers orgel, in 1874 gemaakt door Schölgens en Van den Haspel. Avondmaalszilver, bestaande uit twee bekers (1663), een beker (1893) en tinnen borden en bekers uit 1804. Kerk met inventaris van belang uit een oogpunt van architectuur- en cultuurhistorie.
Toren
Toren van de Hervormde kerk. Aan de westkant van de kerk staat de geheel ingebouwde toren. De onderbouw van de toren, die samenvalt met de westgevel van de kerk, is van donkerrode baksteen opgetrokken. Hij stamt uit 1780 en is een ontwerp van J. van der Linden uit Den Haag. De toren heeft een houten bovenbouw van twee vierkante geledingen bekroond met een koepeldak, ontworpen door de Rotterdamse stadsarchitect P. Adams in 1830. Toren van de Hervormde kerk, van belang uit een oogpunt van architectuurgeschiedenis. In koepel gelui bestaande uit een klok van G. Bakker, 1779, diam. 37,5 cm en drie moderne klokken. Mechanisch torenuurwerk vermoedelijk van de firma Weule, 1923, voorzien van elektrische opwinding.
Ramen
De glas-in-lood-ramen in de kerk zijn hersteld naar de toestand van 1615. Tenminste twee van deze ramen waren gebrandschilderd. Hiervan is niets overgebleven. Ook is niet bekend welke afbeeldingen deze gebrandschilderde ramen hadden. In de vorige eeuw waren deze ramen zo slecht dat besloten werd om ze te vervangen door stalen ramen. Op aandringen van de monumentenraad zijn twee van deze "honingraat"ramen die in 1850 de glas-in-lood-ramen vervingen, bewaard gebleven en deze zijn in de consistoriekamer en het torenportaal aangebracht. Het gebrandschilderde raam in de noordgevel is uit 1982 en herinnert aan de gifaffaire die Lekkerkerk in 1979-1980 trof. Het raam werd ontworpen door de Lekkerkerkse kunstenaar Wim Zwiers. In de zuidmuur van de kerk zijn vier gekleurde gebrandschilderde ramen geplaatst. Ze zijn alle vier ontworpen en uitgevoerd door kunstenares Annemiek Punt uit Ootmarsum. Eén raam is in 1996 en de andere drie zijn in 2001 aangebracht. Het gebrandschilderde raam uit 1996 beeldt de relatie tussen het Scheppingsverhaal en de Krimpenerwaard uit. De andere drie abstracte ramen zijn uitbeeldingen van teksten uit het bijbelboek Spreuken. Het meest linkse raam is Spreuken 12:17 en 18, dan naar rechts 10:19 en het meest rechtse raam 21:2 en 10:2. De ramen werden betaald uit particuliere schenkingen en uit een nalatenschap.
Externe links
Afbeeldingen
Exterieur
Ansichtkaart - WG
ansichtkaart
ansichtkaat foto:H.Verhoef
Interieur
Orgel van Schölgens & Van den Haspel (1875). Foto uit 1990.
Orgel van Schölgens & Van den Haspel (1875). Foto uit 1990.
Orgel van Schölgens & Van den Haspel (1875). In 1990 door Reil uitgebreid met een tweede manuaal.
ansichtkaart
ansichtkaart
