Loenen aan de Vecht, Dorpsstraat 49 - Grote Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Grote Kerk
Genootschap:	PKN Hervormde Gemeente Loenen aan de Vecht
Provincie:	Utrecht
Gemeente:	Stichtse Vecht
Plaats:	Loenen aan de Vecht
Adres:	Dorpsstraat 49
Postcode:	3632AP
Sonneveld-index:	04120
Jaar ingebruikname:	1450
Architect:	Jantzen F.B. (herstel na brand)
Huidige bestemming:	Hervormde kerk
Monument status:	Rijksmonument 26008

Geschiedenis

Ned. Herv. Kerk. Driebeukige laatgotische pseudobasilicale kruiskerk, mogelijk met behoud van enig muurwerk uit de voorgaande 13de eeuwse kerk. Het lage, vijfzijdig gesloten koor en de sacristie zijn beide met tufsteen bekleed en dateren uit het midden van de 15de eeuw. Het nu als consistoriekamer ingerichte koor heeft stenen gewelven met gebeeldhouwde kraag- en sluitstenen. Het transept dateert uit het eerste kwart van de 16de eeuw. Daarna zijn de toren en het huidige schip gebouwd.

In 1945 zijn de kappen en een groot deel van de gewelven door brand verwoest. De kerk is vervolgens hersteld naar de plannen van F.B. Jantzen. Transept en schip hebben houten tongewelven. In het interieur wordt de scheiding met het oorspronkelijke koor gevormd door een onder de triomfboog aangebrachte wand waarvan het orgel en de preekstoel deel uitmaken. Deze wand is ontworpen door Abraham van der Hart (1747-1820), het snijwerk is van Antony Ziesenis (1731-1801). In de kerk verder een kansel in Lodewijk-XIV-stijl, een schepenbank, enkele herenbanken en tien rouwborden uit de 17de en 18de eeuw.

2022 - Na een grondige renovatie van de Loenense Grote Kerk, is deze prachtige kerk op zaterdag 3 september 2022 weer in gebruik genomen.

Toren

TOREN van de Ned. Herv. Kerk. Van het Utrechtse type, omstreeks 1500. Klokkenstoel met klok van P. Hemony?, 1676, diam. 74 cm. Mechanisch torenuurwerk, B. Eijsbouts, 1958, elektrische opwinding.

Historie

Historische kerk met extra belangrijke, hoge, toren, die tot de "Domfamilie" behoort. De hervormde kerk in Loenen aan de Vecht is een laat-gotische kruiskerk. De toren is geïnspireerd op die van de Dom in Utrecht. Hij lijkt ook erg op die van Amerongen en Eemnes-Buiten. De toren is al jarenlang een klein beetje scheef. Dat de toren niet stabiel is, is te zien aan de scheuren in het middenschip. Voordat deze kerk werd gebouwd stond op de plaats van het koor een kapel. Het koor is het oudste deel van de huidige kerk. Het is vóór 1300 gebouwd van duifsteen of tufsteen. In 1320 werden de beide dwarsbeuken en het middenschip gebouwd, evenals de toren. Het middenschip en de dwarsbeuken zijn gebouwd van 'kloostermoppen' (grote middeleeuwse bakstenen). Dat is aan de buitenzijde van de kerk goed te zien. In 1464 kwam er een gerfkamer of sacristie bij, van waaruit de priesters het koor konden betreden. In 1518 werden de zijbeuken toegevoegd. Toen werden de buitenmuren van het middenschip vervangen door rijen pilaren. Twee ramen in de dwarsbeuken werden dichtgemetseld. Tijdens de Reformatie verwijderde men alle altaren en beelden. In 1693 stortte het koor in. Op 11 juni 1945 brandden het middenschip en de kruisbeuken uit. Later werd de kerk gerestaureerd.

Orgel

Oude Flentroporgel

Op 26 augustus 1787 werd het orgel in Loenen ingespeeld door Anthonie Munnickhuysen. Het was geschonken door Nicola Geertruyd Smissaert, Vrouwe van Kroonenburg. C.G.F. Witte maakte in 1862 een tweede klavier met drie registers, waarna het in juli 1863 weer in gebruik is genomen. In 1878 werden de frontpijpen vernieuwd door J.F. Witte. De firma Gabry uit Gouda plaatst in 1926 een Bourdon 16' op het pedaal. Bij een grondige restauratie door de firma De Koff in 1936 werden verschillende pijpen vernieuwd, waaronder de complete Trompet 8'. De Gemshoorn 4' werd vervangen door een Quint 3' en alle registerdelingen werden opgeheven. Het orgel is samen met de kerk verbrand op 11 juni 1945. Flentrop bouwde in 1949/1950 een nieuw instrument, waarbij het uiterlijk op het oude orgel is geïnspireerd.

(Bron:Orgeldatabase)

Flentrop-orgel

Na de kerkbrand op 11 juni 1945 waarbij het uit 1787 daterende Bätz-orgel verloren ging, werd de kerk snel herbouwd. Flentrop maakte in 1949/1950 een nieuw orgel, waarbij de door architect Ferdinand B. Jantzen ontworpen kas geïnspireerd was op het oude orgel. Het was het eerste werk van D.A. Flentrop in een geheel gesloten kas, waarbij al het pijpwerk zelf werd gemaakt. Adviseur bij de bouw was Lambert Erné. Op 29 maart 1950 werden kerk en orgel in gebruik genomen.

(Bron:Orgeldatabase)

Rouwborden en graven

In de kerk hangen tien rouwborden, ter nagedachtenis aan vooraanstaande overledenen. Daarop zie je familiewapens en doodssymbolen: een doodshoofd, omgekeerde fakkels, zandlopers enz. Tot in de 19e eeuw werd je als je het kon betalen, in de kerk begraven. De armen werden op het kerkhof rond de kerk begraven. Veel zerken in de kerk dragen het jaartal 1643: in dat jaar heerste er in Loenen een pestepidemie, ook wel de 'zwarte dood' genoemd.

Trivia

In 1985 heeft Rogier van Otterloo in deze kerk een plaat opgenomen met bewerkingen van Europese traditionals/volksliedjes, hoofdzakelijk uit Midden-Europa. Solist was de eerste violist van het Metropole-orkest, zelf Hongaar van oorsprong, Ernö Olah. Titel "Szféra", Philips 826 085-1.