Molenschot, Kapelstraat 2 - Sint Annakapel

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam object:	Sint Annakapel
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	Gilze en Rijen
Plaats:	Molenschot
Adres:	Kapelstraat 2
Postcode:	5124RL
Sonneveld-index:	07933
Jaar ingebruikname:
Architect:	diversen (restauraties)
Huidige bestemming:	kapel, toegewijd aan St. Anna
Monument status:	Rijksmonument 516958

Geschiedenis

Molenschot, gemeente Gilze en Rijen - Annakapel; jk 07-09-2012

Historische kapel met torentje, vlakbij de neogotische Sint Annakerk.

De eerste sporen van de kapel, oorspronkelijk aan Maria gewijd, dateren van 1529, maar waarschijnlijk is ze ouder. Het gebouw is met een kleine afwijking georiënteerd, en is vijftien meter lang en bijna zeven meter breed. Het heeft drie traveeën en een driezijdige koorafsluiting. Het licht valt binnen door spitsboogvensters.

Volgens een notitie van Hendrik Verhees uit 1809 was de kapel toen ook al midden in het dorp gelegen en bovendien omgeven met eikenbomen. In 1816 werden de 59 eiken door de gemeente geveld. Na enige herstelwerkzaamheden werd de kapel in 1832 door de Rotterdamse schutterij als wachthuis gebruikt. Dit bracht aan het gebouwtje veel schade toe; zelfs het torentje werd van het dak gehaald. Na een grondige restauratie in 1842-1844 is het gebouw weer in eren hersteld als gebedshuis.

In 1960 wordt de kapel nogmaals grondig gerestaureerd. Het eerste teken van de Annadevotie dateert van 1844, toen de pastoor van Gilze de herstelde kapel van Molenschot inzegende en toewijdde aan St. Anna. Zij geldt als de patrones van het christelijk gezin. Volgens een volks gezegde gold ze vroeger ook als een hemelse koppelaarster: 'naar Sint Anneke voor een manneke'. Deze devotie, die zich aanvankelijk beperkt zal hebben tot Molenschot, breidt zich vanaf circa 1880 uit tot naburige dorpen en steden, waaruit (georganiseerde) bedevaarten toestromen op 26 juli. In de jaren zestig van de 20e eeuw raakt de Annaverering in verval, maar later wordt ze weer tot bloei gebracht door W.C. Dictus, die van 1974 tot 1996 pastoor van Molenschot was.

Sinds ongeveer 1996 heeft Molenschot zijn karakter als bedevaartplaats verloren en beperkt de viering van St. Anna zich tot de parochie.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Gotische St. Annakapel. Vroeg 16e eeuws gebouw van drie traveeën met driezijdige sluiting, met steunberen en spitsboogvensters, klokketorentje op de voorgevel. Gerestaureerd in 1960.

Omschrijving

De kapel heeft drie traveeën met een driezijdige georiënteerde sluiting. De gevels zijn opgetrokken uit handvorm baksteen, met steunberen en spitsboogvensters. De voorgevel is voorzien van toegang, spitsboograam en klokketorentje met ingesnoerd spits dak waarop kruis en weerhaan. Het terrein wordt afgesloten door een hekwerk waarvan een deel nog uit ca. 1890 dateert. Dit smeedijzeren dubbele toegangshek is voorzien van pijlpunten, spiraalkrullen, een kruis en de tekst: "Zij rusten in vrede".

Waardering

De kapel is van algemeen belang.
De kapel is van cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een geestelijke ontwikkeling.
Het pand heeft architectuurhistorische waarde vanwege de stijl.
Het gebouw heeft ensemblewaarde als essentieel onderdeel van een groter geheel, dat cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedebouwkundig van nationaal belang is. :Tevens is de kapel van belang voor het aanzien van het dorp.
De kapel is belangrijk vanwege de gaafheid van in- en exterieur en in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de dorpse omgeving.
De waarde van de kapel is tenslotte gelegen in de zeldzaamheid.

Calvariekruis

Op de voorgrond het Calvariekruis; jk 07-09-2012

Achter de Annakapel staat op het kerkhofje een CALVARIEKRUIS. Het Neogotische kruis dateert uit ca. 1890.

Het kruis staat op een rechthoekige hardstenen sokkel waarop "Memento mori" staat gebeiteld. Het kruis is gegoten in gietijzer met rijk neogotisch filigrainwerk met tracering en kruisbloemen. Op de bredere voet is in een rondboogomlijsting een laagreliëf opgenomen. Hierop is de Kruisafname van Christus afgebeeld, vrij naar het schilderij van Rubens.

Waardering

Het Calvariekruis is van algemeen belang.
Het Calvariekruis is ook van cultuurhistorisch belang als voorbeeld van een geestelijke ontwikkeling.
Het is van belang vanwege de stijl, het materiaalgebruik en de gaafheid.
Tevens heeft het ensemblewaarde vanwege de structurele en visuele gaafheid van de dorpse omgeving.

Gebouwomschrijving SKKN

De van oorsprong waarschijnlijk laat-middeleeuwse kapel brandde in 1624-25 af. Deze is ongetwijfeld na niet al te lange tijd herbouwd op de oude fundamenten of met gebruikmaking van de oorspronkelijke muren. In 1809 werd de kapel omschreven als 'vervallen', een staat die er in latere jaren alleen maar slechter op werd totdat in 1840 werd gezegd dat de kapel er 'naakt en van alles ontbloot' bij stond. In 1842 begon men met een aanzienlijke herstelling, door timmerman Leendert Roksnoer uit Rijen, waarop per 12 december 1844 de inwijding volgde. De bedevaart naar de H. Anna moet zich in de jaren 1870 nader hebben ontwikkeld: in 1879 werd de Broederschpa van de H. Anna opgericht en in 1881 werd een aflaat verleend bij bedevaart. Begin jaren 1960 werd de kapel gerestaureerd door de architect L.F.A.M. Sturm uit Roosendaal.

MIP omschrijving

Naam monument:St. Annakapel
Bouwperiode: 1500 tot 1550
Gevels en materialen: Handvorm baksteen, gemetselde steunberen.
Vensters en deuren: Spitsboogvensters met kleine roedenverdeling. Paneeldeur met pilasteromlijsting.
Dak en bedekking: Zadeldak gedekt met oud Hollandse panne, torenspits met leien in maasdekking. Spits met bol, sierkruis en haan.
Bijgebouwen: Wit stenen beeld van Anna met Maria, op met klimop begroeide sokkel (ca. 1890). Ijzeren hek met kruis en tekst: ZIJ RUSTEN IN VREDE.
Bijzonderheden: Eenbeukige kapel van drie traveeen met driezijdige sluiting en klokketorentje, omringd door kerkhof en gesitueerd midden op het plein gevormd door kruising van vier straten.
Omschrijving: Kerkhof: om de kapel staan diverse zerken, waaronder de graven van pastoor Van Hal uit 1901 en P. van Oers uit 1935. Achter het koor staat het gietijzeren neogotische calvariekruis met tekst: "Memento Mori" op de hardstenen sokkel en daarboven een kruisafname, vrij naar Rubens (ca. 1890).