Monster, Kerkplein 1 - Grote Kerk
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam kerk: | Grote Kerk |
| Genootschap: | PKN Hervormde gemeente Monster |
| Provincie: | Zuid-Holland |
| Gemeente: | Westland |
| Plaats: | Monster |
| Adres: | Kerkplein 1 |
| Postcode: | 2681BC |
| Sonneveld-index: | 02667 |
| Jaar ingebruikname: | 14e |
| Architect: | |
| Huidige bestemming: | Hervormde kerk |
| Monument status: | Rijksmonument 30044 |
Geschiedenis
Oorspronkelijk gewijd aan St. Machutus. Grote historische kerk met toren. De kerkelijke gemeente is Hervormd met Gereformeerde Bond signatuur,
Orgel
In 1901 brandde de oude kerk in Monster uit, waarbij het Van Dam-orgel uit 1827 verloren is gegaan. Dezelfde firma Van Dam plaatste in 1902-1904 een nieuw orgel in Monster met 22 stemmen, verdeeld over twee klavieren en pedaal. Na de Tweede Wereldoorlog is de Celeste 8' vervangen door een Sesquialter. Mede door de verwarming van de kerk werd het orgel steeds slechter, tot het met Kerst 1970 niet meer kon worden bespeeld. Het instrument is in 1971 en 1972 door Leeflang gerestaureerd en uitgebreid. Op 30 november 1972 werd het weer in gebruik genomen. Leeflang heeft op het Pedaal een Fagot 16' geplaatst op een lege plaats, en de Cornet en de Mixtuur van het Hoofdwerk uitgebreid met enkele koren. Op het Bovenwerk verving hij de Viola di Gamba 8' en de Aeoline 4' door een Prestant 4' en een Mixtuur. In 2012-2013 is het orgel gerestaureerd door de firma Verschueren. Bij deze restauratie werd de dispositie van 1972 gehandhaafd, met uitzondering van de Mixtuur van het Bovenwerk. Deze is vervangen door een nieuwe Dulciaan 8', vervaardigd in de stijl van Van Dam. Het orgel werd op 1 juni 2013 weer in gebruik genomen. Adviseur Aart Bergwerff bespeelde het orgel bij deze gelegenheid.
- (Bron:Orgeldatabase)
Toren
Eeuwenlang was de toren van Monster een vertrouwd oriëntatiepunt voor zeevarenden die de kustlijn in zicht kregen. Dat de restauratie van de toren in 1662 onder meer door de admiraliteit van Rotterdam werd gesubsidieerd, duidt op het belang van de toren voor de scheepvaart. Schippers en stuurlieden, „wonende op den dorpe van de Heijde” (Ter Heijde), dienden in 1734 een verzoek in bij het gemeentebestuur van Monster. Ze wilden dat de toren niet zou worden afgebroken, maar behouden zou blijven als een baken bij het binnenlopen van de Maas vanuit zee. Als de toren er niet meer zou zijn, zouden alle zeekaarten opnieuw gemaakt moeten worden, aldus de schippers. De toren bleef behouden. Tijdens een storm in 2019 mocht niemand langs de toren van Monster lopen. Delen van de steigers, die rond de toren stonden voor een restauratie , waren door de wind losgeraakt. De brandweer had de omgeving afgezet. De toren is de restauratie een feit en zijn de steigers opgeruimd.
- (Bron:Reformatorisch Dagblad)
Monumentomschrijving
Driebeukige hallenkerk met vijfzijdig gesloten koor en driezijdig gesloten zijkoren. In de eerste helft van de 13de eeuw ontstaan uit de verbouwing van een 11de eeuwse kapel tot kruiskerk, die eind 14de eeuw tot de huidige hallenkerk is verbouwd. Tussen 1400 en 1450 kwam de huidige toren tot stand. Na een brand in 1901, waarbij een orgel van L.J. en J. van Dam uit 1827 verloren ging, werd de kerk herbouwd en opnieuw ingericht met meubilair, uitgevoerd in historiserende trant. Van de voormalige inrichting bleef in het middenkoor een witmarmeren epitaaf voor Anthony Pieterson († 1722) van de hand van Nicolaas Seunries bewaard. In 2008 is de kerk gerestaureerd.
De Ned. Herv. Kerk (H. Machutus), herbouwd op de muren en enige zuilen ener in 1901 afgebrande kerk, is een kruiskerk van baksteen met reuzemoppen, bestaande uit een westtoren (XIV A, bovendeel XVc); een schip (XIV) met twee, ten oosten 3/8 gesloten jongere zijbeuken (XV, hersteld in 1906), van welke de zuidelijke breder is dan de middenbeuk; een dwarspand; en een 5/12 gesloten koor. Tegen de eerste travee van de noordbeuk, boogaanzetten van een verdwenen kapel. Aan de westkant een portaal in de derde travee. In de zuidmuur van het koor een gedicht poortje. Het middelste koorvenster is gedicht ten behoeve van een grafmonument. De zijbeuken zijn van het middenschip gescheiden door achtkante pijlers, waarvan de twee noordelijke tegenover de ingang in 1901 hersteld zijn in de oorspronkelijke ronde vorm. De half ingebouwde toren van baksteen, staat op een voet van turfsteen (waarschijnlijk van een ouder gebouw afkomstig). Inwendig: modern gewelf (1910) en op de oude draagsteentjes. De kerk bezit: Voorlezerslezenaar (XVIId); Zerk (1602); wit marmeren epitaaf van admiraal Pieterson (plm 1723) door Dirk Seunties. Gerestaureerd in 1883 en 1906. Gedenkplaat (XVIIIc) van vice-admiraal Jacobus Pieterson (plm 1764). Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van Petit en Fritsen, 1907, diam. 127,3 cm en een moderne klok. Tweeklaviers mechanisch orgel gemaakt in 1904 door L. van Dam, uitgebreid in 1958 door de firma Leeflang uit Apeldoorn.
In de media
- Uit Reformatorisch Dagblad, 15 mei 2007.
De hervormde gemeente van Monster heeft alsnog de aangevraagde rijkssubsidie voor de restauratie van het kerkgebouw toegezegd gekregen. Hierdoor kon deze maand een begin gemaakt worden met de restauratie van de monumentale hervormde kerk aan het Kerkplein in Monster, zo meldt de gemeente. Het oudste deel van de kerk dateert uit circa 1050. In de jaren 2004-2005 is een kwart van het kerkgebouw gerestaureerd.
De restauratie die nu gestart is, zal zo’n veertien maanden duren. Tijdens de opknapwerkzaamheden worden de muren opnieuw bepleisterd en gesausd. Het dakbeschot wordt opnieuw geplaatst. Het geheel wordt daarna geschilderd. De vensters worden voorzien van dubbele beglazing. In de kerkrentmeesterskamer wordt een ruimte voor het archief gemaakt. De werkruimte naast deze kamer wordt voorzien van een nieuw keukenblok en een invalidentoilet.
De muren van de toren, die eigendom is van de burgerlijke gemeente Westland, moeten gedeeltelijk opnieuw worden gevoegd. De datum waarop deze werkzaamheden starten is nog niet bekend. Tijdens de restauratie kerkt de hervormde gemeente in het kerkgebouw van de protestantse gemeente.
- Uit Reformatorisch Dagblad, 22 april 2008.
De hervormde gemeente in Monster neemt deze week de geheel gerestaureerde dorpskerk weer in gebruik. De gemeente belegt hiervoor morgenavond een speciale dienst. Het afgelopen jaar kerkte de hervormde gemeente in verband met de restauratie in de gereformeerde kerk aan de Kampschöerstraat.
De dorpskerk aan het Kerkplein heeft een lange geschiedenis. De oudste betrouwbare oorkonde waarin de kerk voorkomt, is van 14 mei 1238. Opgravingen hebben echter aangetoond dat er waarschijnlijk rond 1100 al een kerk was. In 1901 ging een groot deel van de kerk verloren door een grote brand. Het vuur is vermoedelijk ontstaan door loodgieterswerkzaamheden op het kerkdak. In 1902 werd de kerk hersteld.
Tijdens een restauratie van de kerk in de jaren 1963 en 1964 heeft Monumentenzorg een bescheiden bouwhistorisch onderzoek verricht. In de kerk zijn de restanten van een kleine romaanse kerk en toren gevonden; deze waren uit tufsteen opgetrokken. De tufstenen kerk is waarschijnlijk in de eerste helft van de twaalfde eeuw gebouwd. Ook bij de restauratie die nu is afgerond, kwam een deel van een tufstenen muur vrij. Een gedeelte daarvan zal zichtbaar blijven.
- Uit Reformatorisch Dagblad, 28 juli 2009.
De klok op de kerktoren van de hervormde gemeente van Monster krijgt zijn wijzers terug.
Het uurwerk van de hervormde kerk aan het Kerkplein 1 in Monster zit weer op zijn plek. Met behulp van een hoogwerker werd het maandag op de toren geplaatst. De reparatie maakt deel uit van de restauratie van de toren, maar was in het restauratieschema niet ingepland. Het uurwerk viel ten prooi aan vandalisme. Tijdens de restauratie van de toren klommen jongeren met kratten bier via de steigers naar de toren, deden zich tegoed aan de alcohol en verbogen vervolgens de wijzers op een hoogte van 42 meter. Dat is vlak onder de nok, want de toren is ruim 44 meter hoog. De kosten van de reparatie bedragen volgens de voorzitter van het college van kerkrentmeesters H. Breugem 7000 euro.
Een hoogwerker was gisteren nodig omdat de steigers vanwege de bouwvak zijn verwijderd – uit angst voor nieuwe vernielingen. Na de vakantie voltooien bouwvakkers de restauratie van de toren, die in februari een aanvang nam. Hij krijgt nieuw voegwerk en deels nieuwe stenen. „Wanneer een gebouw dicht bij de kust staat, heb je met zout te maken”, zegt Breugem. „Dat zout is in de voegen getrokken omdat de voegspecie van slechte kwaliteit was. Een euvel waar meer kerken mee kampen.” Omdat de toren eigendom is van de burgerlijke gemeente, voert deze de restauratie uit.
- Uit Reformatorisch Dagblad, 4 juni 2013
Na een restauratie van zes maanden werd het Van Damorgel in de hervormde kerk te Monster zaterdag weer in gebruik genomen. Het instrument uit 1904 is ook uitgebreid met een extra stem, een Dulciaan.
Externe links
Afbeeldingen
Exterieur
Ansichtkaart - WG
ansichtkaart
ansichtkaart 1980
foto - WG
foto - WG
Interieur
Foto van voor 1901 Van Dam-orgel uit 1827, verloren gegaan bij de brand van 1901.
Ansichtkaart, ca 1940
Interieur met Van Dam-orgel (1904)
Ansichtkaart - WG,
Van Dam-orgel (1904)
Interieur met Van Dam-orgel (1904)
Foto uit 1983, Mbumakalender.
