Naaldwijk, Wilhelminaplein 5 - Oude Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Oude Kerk
Genootschap:	PKN Hervormde gemeente Naalwijk
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	Westland
Plaats:	Naaldwijk
Adres:	Wilhelminaplein 5
Postcode:	2671GR
Inventarisatienummer:	02688
Jaar ingebruikname:	13e
Architect:
Huidige bestemming:	hervormde kerk
Monument status:	Rijksmonument 30168

Naaldwijk, Oude kerk; opname 13-11-2005 © HW.

Geschiedenis

Historische kerk met toren en dakruiter.

Na een brand ten gevolge van blikseminslag op 3 december 1472, werd deze kerk herbouwd op zijn bestaande fundamenten, waar eerder een lagere kerk stond. Dit is aan de hand van de verwerkte steenformaten nog duidelijk te zien. Tijdens deze herbouwperiode werd de kerk waarschijnlijk ook voorzien van de twee zijbeuken, die werden afgerond met twee kapellen. Tevens voorzagen de plannen erin om de kerk op termijn in westelijke richting te kunnen verlengen en de toren daar weer voor opnieuw en mogelijk ook nog hoger te kunnen optrekken. Het gebouw was voorzien van 7 altaren en nog steeds van een prachtige 15e-eeuwse koorhek, dat als scheiding tussen het middenschip en het koor van de kerk fungeert. De toren van deze kerk is ouder en werd al in de 13de eeuw gebouwd en bleef bij de brand gespaard. Maar deze moest wel met de kerk worden verhoogd, om zowel een esthetisch correcte, als bouwkundige juiste aansluiting met de kerk te verkrijgen.

Op 19 juli 1572 vond de laatste katholieke viering plaats, terwijl op 9 augustus dat jaar, de eerste dienst naar de nieuwe religie werd gehouden. In het kerk-register staat daarover het volgende 'Upten 9 augusti anno 1572 es die ierste openbaire predicatie geschiet inde kercke tot Naaldwijck nae den Woirde Gods'. Dat ging niet zonder slag of stoot, zonder toestemming werd de Oude Kerk in gebruik genomen.

(Bron:Hethelewestland.nl)

De Hervormde Oude Kerk is eertijds gewijd aan Sint Adrianus. De kerk bestaat uit een toren in laatromaanse vormen uit het midden van de 13de eeuw die in de 15de eeuw werd verhoogd, bekroond door gesmeed ornament met wapens, en een midden 15de-eeuws koor. Inwendig houten tongewelven. In de middenschipswand een schijntriforium. Laatgotisch koorhek, kansel in renaissancevormen. In het koor een grafmonument.

Gerestaureerd in 1933-1935.

Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van W. Hoerken, 1472, diam. 120 cm, een klok van W. Wegewaert, 1608, diam. 105 cm en een moderne klok. In een muur van de kerk is een stenen zonnewijzer ingemetseld.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Ned. Herv. Kerk. Bakstenen kruiskerk, 14e eeuw tongewelf. Omtrent 1560 toren ingebouwd bekroond door gesmeed ornament met wapens. Marmeren grafmonumenten. Gotisch koorhek. Na in deze eeuw uitgebrand te zijn hersteld, met tal van toevoegingen. Orgel met Hoofdwerk en Bovenwerk, in 1831 gebouwd door W.Beekes. Bij de restauratie in 1975 werd een vrij Pedaal toegevoegd. Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van W. Hoerken, 1472, diam. 120 cm, een klok van W. Wegewaert, 1608, diam. 105 cm en een moderne klok. In een muur van de kerk is een stenen zonnewijzer ingemetseld.

Orgels

Beekesorgel, ontwerptekening ca 1828

Hoofdorgel

Op 24 maart 1828 werd het contract getekend tussen kerkvoogden en orgelbouwer Wander Beekes (1795-1838) voor de bouw van een orgels in de Oude Kerk van Naaldwijk.

De bouw van het orgel start in 1830 en wordt op 18 februari 1831 gekeurd door J.B. Bremer.

Het oorspronkelijk plan omvatte de bouw van een orgel met 23 stemmen, verdeeld over twee werken, een hoofdwerk en bovenwerk, en een aangehangen pedaal. In het oeuvre van Beekes is dit het grootste instrument dat hij heeft gebouwd.

Na de vroege dood van Beekes onderhoudt zijn zoon het orgel. Later volgen nog een aantal orgelbouwers zodat uiteindelijk het orgel niet geheel ongeschonden de tijd is doorgekomen.

In de jaren 1974-1975 is op instigatie van Gerard Bal, de organist van de kerk, een restauratie door de fa. L. Verschueren B.V. te Heythuysen uitgevoerd waarbij het orgel in vrijwel oorspronkelijke staat is teruggebracht. Voorts is een nieuw vrij pedaal toegevoegd.

Dispositie

Hoofdwerk (C-f2): Prestant 16' (discant) - Bourdon 16' - Prestant 8' - Holpijp 8' - Octaaf 4' - Fluitgedekt 4' - Octaaf 2' - Mixtuur IV-V sterk (bas-/discant) - Sexquialter III sterk (2 2/3') (1831/1975) - Cornet V sterk (discant) - Fagot 16' (1975) - Trompet 8' (bas-/discant).
Bovenwerk (C-f2): Viola di Gamba 8' (1975) - Holpijp 8' - Fluit Travers 8' (discant) - Quintadeen 8' - Prestant 4' - Roerfluit 4' - Woudfluit 2' - Quint 1 1/3' (1831/1975) - Carillon III st. (discant) - Vox Humana 8' (1975).
Pedaal (C-d1): Subbas 16' (1975) - Bazuin 16' (1975) - Trompet 4' (1975).
Koppelingen: Manuaalkoppel (bas-/discant); Pedaal - Hoofdwerk; Pedaal - Bovenwerk.
Speelhulpen: Tramblant Generaal.

Kistorgel

Het kistorgel is gebouwd door Jacob Breetvelt in 1989.

In de media

Uit Het Vaderland, 12 Augustus 1935

De Synode van de Ned. Herv. Kerk heeft f 2.000 toegestaan ais subsidie voor de restauratie der Ned. Herv. Kerk te Naaldwijk. Hiermede is het totaalbedrag van toegezegde subsidies gestegen tot f 180.000, n.l. 120 mille van het Rijk, 48 mille van de provincie, 10 mille van de gemeente en 2 mille van de Synode. Waar de totaalsom, benoodigd voor de restauratie, f 240.000 bedraagt, blijft er voor de kerkelijke gemeente f 60.000 over. Daarbij komt nog de aankoop en verbouw van een nieuwe kosterswoning (ruim f 3.000), restauratie van het interieur van de Bewaarschool (f 1.000), terwijl voor een nieuw uurwerk, restauratie van het orgel, meuibileering van bestuurskamers etc. nog wel eenige duizenden guldens noodig zullen zijn.

Uit Reformatorisch Dagblad, 13 april 2010

De restauratie van de Oude Kerk van Naaldwijk is vorige week begonnen. Dat maakte ouderling-kerkrentmeester E. Knoppert onlangs bekend. De kosten voor restauratie en herinrichting van de Westlandse kerk bedragen 800.000 euro. Hiervan moet de hervormde gemeente in de komende tijd nog ruim 200.000 euro zelf opbrengen. Het college van kerkrentmeesters en de projectgroep ”Restauratie Oude Kerk Naaldwijk” zijn op zoek naar fondsen om de monumentale middeleeuwse kerk op te knappen.

In 2003 startte de eerste fase van de restauratie. In de zojuist begonnen derde fase zal voeg- en metselwerk van buitengevels worden hersteld, de vloer in het koor van de kerk gerestaureerd en het stucwerk in schip en transept van de kerk opgeknapt. Daarnaast zal het koorhek in de kerk verplaatsbaar worden gemaakt. Deze aanpassing is nodig voor het creëren van meer zitplaatsen tijdens culturele en muzikale evenementen.

De Oude Kerk dateert van enkele jaren na 1472, toen de kerk door brand werd verwoest. De toren is ouder: die is gebouwd in het begin van de dertiende eeuw. Vanaf 1572 is de kerk in gebruik voor de protestantse eredienst. Verder vinden er niet-kerkelijk gebonden activiteiten plaats.